Gespannen eerste topontmoeting tussen China en VS: “Chinese acties vormen bedreiging voor wereldwijde stabiliteit”

Ministers uit de VS en China zijn in Alaska voor een tweedaagse bijeenkomst. Het gaat om het eerste topoverleg tussen de grootmachten sinds het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden. Namens de VS is Blinken aanwezig, voor China zijn topdiplomaat Yang Jiechi en de minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi naar Alaska afgereisd.

Blinken zei onder meer bezorgd te zijn over cyberaanvallen op de VS. Ook kondigde hij aan het te willen hebben over de situatie in Hongkong en Taiwan en de “economische dwang” van China op Amerikaanse bondgenoten. “Al deze daden vormen een bedreiging voor onze op regels gebaseerde orde, die de stabiliteit in de wereld waarborgt. Daarom zijn dit niet alleen binnenlandse aangelegenheden, en voelen wij ons verplicht daarover te praten”, klonk het bij de Amerikaanse buitenlandminister.

Tijdens een tien minuten durende openingsverklaring van Yang beschuldigde de Chinese diplomaat de VS er onder meer van zich te bemoeien met interne aangelegenheden. De VS beschuldigde China na afloop van het schenden van het protocol door langer dan de ingeplande twee minuten te spreken. 

Volgens China waren het juist de Amerikaanse vertegenwoordigers die tijdens hun openingsverklaring te lang aan het woord waren. De diplomaten zouden “ongastvrij” zijn geweest en onredelijke beschuldigen hebben gemaakt over het binnenlandse en buitenlandse beleid van China, stellen Chinese staatsmedia. Ook zouden de Amerikanen volgens een Chinese diplomaat “ruzie hebben uitgelokt.”

Blinken uitte de afgelopen dagen al harde kritiek op China. De minister verweet Peking onder meer de autonomie van Hongkong systematisch te ondermijnen en de mensenrechten te schenden in Tibet en Xinjiang. In Xinjiang wordt de Oeigoeren-minderheid volgens critici onderdrukt. Blinken heeft in de aanloop naar het topoverleg al duidelijk gemaakt dat hij de bijeenkomst in Alaska wil aangrijpen om zijn zorgen in “heldere bewoordingen” te delen met zijn Chinese collega’s. De regering-Biden maakte duidelijk de confrontatie met China niet uit de weg te gaan.

China kondigde van tevoren aan geen concessies te zullen doen over cruciale onderwerpen. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken vroeg de Amerikanen op een “oprechte en constructieve manier” het gesprek aan te gaan. “China heeft geen ruimte om concessies te doen over kwesties met betrekking op zijn soevereiniteit, veiligheid en kernbelangen”, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie.