Bijwerkingen na Covid-19-vaccinatie: wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen? Wie krijgt ze? En waarom?

Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?

De meeste bijwerkingen zijn mild, van korte duur en vergelijkbaar bij de drie vaccins die momenteel op de markt werden gebracht (Pfizer, Moderna en AstraZeneca). Denk daarbij aan griepachtige verschijnselen als vermoeidheid, hoofdpijn, verhoging en spierpijn. Daarbij kan je last hebben van een pijnlijke en soms wat gezwollen plek op de plaats waar het vaccin werd ingeënt. Zeldzamer zijn koorts en misselijkheid.

Waarom treden er bijwerkingen op bij een vaccinatie?

Lichte bijwerkingen na een vaccinatie zijn normaal. Ze maken duidelijk dat je immuunsysteem reageert op het virus. “De bijwerkingen die kunnen optreden na een inenting, zijn een resultaat van de natuurlijke respons van ons immuunsysteem”, legt professor Johan Neyts, viroloog aan de KU Leuven uit. “Het zijn de ‘eerste wachters’ van ons immuunsysteem die een reactie ontwikkelen. Daarna wordt de weerstand op een natuurlijke wijze verder opgebouwd. Door een klein stukje van het virus aan te bieden aan het immuunsysteem, geven we het de kans om zich te trainen en klaar te staan op het moment dat ‘de vijand’ aanvalt.”

“Echt ziek kan je er bovendien niet van worden”, benadrukt hij. “Er zit géén virus in een vaccin, enkel een stukje van de kenmerkende spike-eiwitten waarmee ons immuunsysteem zich kan trainen.” Dat spike-eiwit is enkel het ‘uitsteeksel’ dat aan het oppervlak van het virus ligt, niet het virus zelf. “Het kan dus geen Covid-19 veroorzaken”, klinkt het.

Treden de bijwerkingen vooral op tijdens de eerste of tweede dosis van het vaccin?

Bij de bijwerkingen is een duidelijk verschil te zien tussen de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna, en het vectorvaccin van AstraZeneca. “Bij mRNA-vaccins zoals Pfizer en Moderna nemen de bijwerkingen duidelijk toe na de tweede dosis, in vergelijking met na de eerste dosis. Bij het vaccin van AstraZeneca, dat gemaakt werd op basis van een ‘verbouwd’ verkoudheidsvirus, is het net omgekeerd. De klachten zelf zijn over het algemeen heel vergelijkbaar: koorts, vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid en rillingen”, aldus vaccinologe Isabel Leroux-Roels (UZ Gent).

Zijn de bijwerkingen erger bij mensen die Covid-19 hebben gehad?

Enkele voorlopige resultaten suggereren dat voormalige Covidpatiënten inderdaad iets meer merken van hun vaccinatie. Ongeveer een derde van de vaccinontvangers die eerder besmet waren met het coronavirus meldde bijwerkingen als koude rillingen en een grieperig gevoel. Bij de groep die nog niet besmet was met het coronavirus was dat slechts 19 procent.

Betekenen sterke bijwerkingen een betere bescherming?

“Het is in ieder geval niet zo dat er iets mis is als je geen bijwerkingen krijgt. Je kan niets voelen en heel veel antistoffen geproduceerd hebben. Bij vaccinatie met het hepatitis-B-vaccin zien we soms dat er geen antistoffen aangemaakt worden, maar dat verschijnsel komt bij deze vaccins niet voor. Zelfs bij echt heel hoogbejaarde mensen in de woonzorgcentra - met een dus ook erg oud immuunsysteem - zien we dat die zeer goed reageren. Verder wordt volop onderzocht hoe goed het vaccin werkt bij mensen die medicatie moeten nemen die het immuunsysteem onderdrukt. Maar zelfs al biedt het hun door tegenwerkende medicatie een minder goede bescherming: het blijft goed om hen te vaccineren en het is zeker geen veiligheidsrisico”, duidt vaccinologe Leroux-Roels.