Stijgende coronacijfers baren experts zorgen: "Drastische maatregelen, zoals een korte lockdown, kunnen nodig zijn"

De cijfers van vanochtend waren niet rooskleurig. De voorbije week werden gemiddeld elke dag 3.870 besmettingen vastgesteld, een stijging met een stevige 42 procent. Elke dag werden ook gemiddeld 197 mensen opgenomen in het ziekenhuis. Dat is 22 procent meer dan vorige week.

Maar de dagcijfers, die zien er nog minder rooskleurig uit. "We hebben meerdere dagen met meer dan 5.000 besmettingen. Die cijfers zijn geleden van oktober november, of de periode van de tweede golf", zegt viroloog Steven Van Gucht. "Het is bang afwachten of we een kantelpunt gaan zien. We zien stijgingen van 40 procent, ik denk dat we binnenkort gaan stijgen naar 50 procent. We zien niet direct een aftopping." 

Het meest zorgen maakt Van Gucht zich over het stijgend aantal mensen op intensieve zorg. “De flessenhals is natuurlijk de bezetting van de intensievezorgbedden. Daar zitten we aan 569 bezette bedden en dat zal binnenkort de 600 overschrijden. Dat betekent een verdubbeling sinds begin februari en dat loopt elke dag verder op. De ziekenhuizen hebben ook aangegeven niet over de 1.000 bezette intensievezorgbedden te willen gaan, want dan komt ook de andere zorg in het gedrang. Ook de kwaliteit van de zorg voor de covid-patiënten komt dan in het gevaar. Dat is dus toch een drempel die we steeds dichter naderen en ik denk dat we daarvoor op tijd aan de rem moeten trekken, voor het systeem weer overbelast geraakt.”

Bekijk hier het gesprek met Steven Van Gucht. De tekst gaat daaronder voort. 

Van Gucht weigert te wijzen naar schuldigen, naar bijvoorbeeld werkgevers en scholen. "Het virus zit momenteel overal. Er is meer virus in omloop dan de voorbije 3-4 maanden. Dit is niemands fout", benadrukt hij. "Op scholen en bedrijven volgen we de besmettingen goed op, maar we hebben een minder goed beeld over besmettingen in de privésfeer. Daar besmetten mensen elkaar vaak, tussen vrienden, tussen familie."

Van Gucht wijst er wel op dat de maatregelen die nu zijn genomen in het onderwijs, zoals de refters sluiten, wel zinvol zijn, maar niet voldoende om de curve om te buigen. Ook met alleen maatregelen op school komen we er volgens Van Gucht niet. “Ik denk dat we meer maatregelen nodig hebben, maar ook een meer integrale aanpak”, zegt Van Gucht. “Het is niet zo dat de huidige stijging gedreven wordt door de scholen. De scholen zijn communicerende vaten met de rest van de samenleving. Er vinden besmettingen in de scholen plaats, maar dat gebeurt ook op andere plaatsen.”

Er zijn veel data over waar de besmettingen precies plaatsvinden. Zeker over uitbraken in scholen en op werkplekken zijn er veel gegevens, maar dat wil volgens Van Gucht niet zeggen dat daar ook de meeste mensen besmet raken.

Volgens Van Gucht zit het virus overal, en is het niet altijd even duidelijk waar precies mensen een besmetting oplopen.  Maar betekent een meer integrale aanpak niet gewoon opnieuw een lockdown? “We moeten in ieder geval de contacten die we met elkaar hebben zoveel mogelijk beperken”, reageert Van Gucht op die vraag. We zitten volgens de viroloog weer op een kantelpunt. “We kunnen afwachten en hopen dat de curve spontaan zal stabiliseren en ombuigen met de huidige maatregelen, maar dat is een heel riskante gok. We hebben ook in verleden en in het buitenland al gezien dat dat meestal niet gebeurt.”

“Als de cijfers nog verslechteren, moet men toch overwegen om naar drastischer maatregelen te gaan en alles wat niet essentieel is tijdelijk on hold te zetten”, waarschuwt Van Gucht. “Daar kunnen we waarschijnlijk wel een impact mee bereiken. Misschien hoeven we dat ook niet zo heel lang vol te houden en kunnen we weer echt perspectief bieden op versoepelingen in de maand mei dankzij de vaccinatie. Op dit moment zitten we wel met een gevaarlijke cocktail: heel veel besmettingen en heel veel risicopersonen die nog niet ingeënt zijn. Die mensen gaan binnenkort wel hun vaccin krijgen en het zou toch wel erg spijtig zijn als ze in die laatste weken nog zo’n besmetting zouden oplopen.”

Wat die drastische maatregelen dan moeten zijn, laat Van Gucht aan de politiek om te beslissen, maar heel veel keuze is er natuurlijk niet. “We zouden dan naar een soort  lockdown gaan zoals we die vandaag ook in het buitenland zien.” Samen met andere experts denkt hij aan een korte lockdown van 2 à 3 weken.

Viroloog Marc Van Ranst sluit zich aan bij de mening van Van Gucht. "We hebben maatschappijbrede maatregelen nodig, aan één sector sleutelen volstaat niet meer", zegt Van Ranst.

Van Ranst denkt bijvoorbeeld aan het sluiten van niet-essentiële winkels of het verbieden van niet-essentiële verplaatsingen. "Ik snap de aarzeling bij de politici, het zijn enorm moeilijke beslissingen om te nemen. Een nieuwe strenge lockdown is moeilijk voor het mentaal welzijn van mensen, maar het is belangrijk te beseffen dat we brede maatregelen effectief nodig hebben, verspreid over de hele maatschappij." De maatregelen die bijvoorbeeld in het onderwijs zijn aangekondigd, zijn nuttig volgens Van Ranst, maar helemaal niet voldoende. "Aan een sector sleutelen volstaat niet meer."

Professor en voorzitter van de werkgroep testing Herman Goossens treedt Steven Van Gucht bij in "De wereld vandaag" op Radio 1. Het intensiever inzetten van testen is volgens Goossens geen heiligmakende oplossing om de zorgwekkende stijging van de cijfers tegen te gaan.

"Het is goed dat we inzetten op het testen in de bedrijven, maar dat gaat niet dé oplossing zijn om ons uit de miserie te helpen. Ik denk dat er extra maatregelen nodig zijn. Wat er nu op tafel ligt, gaat in alle eerlijkheid, niet voldoende zijn", zegt Goossens.

De virologen pleiten steeds meer voor een lockdown en ook Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel, vindt dat die optie moet overwogen worden om de curve opnieuw fors te doen dalen. De dienst intensieve zorgen staat opnieuw onder druk en dus pleit hij voor slagkracht vanuit de politiek, want daar ontbreekt het nog aan in ons land.

Volgens de laatste voorspellende curve die Marc Noppen bij biostatisticus Kurt Barbé liet opvragen gaan we niet naar een hoge piek, maar naar een lange golf. Al kan dat snel veranderen met de huidige cijfers.

"Het blijven aanmodderen gedurende maanden met dan eens verlossen en dan eens verstrengen, zonder terug te keren naar het normale, wordt minder goed opgevolgd en begrepen. Dat is anders bij een iets kortere periode met grote impact, zoals een lockdown van bijvoorbeeld vier weken. Het is nodig om die curve te doen crashen. Dat moet overwogen worden zoals in andere landen ook het geval is", verklaart Noppen.