Microbioloog Herman Goossens: ‘Voor een concert of restaurant zijn zelftests geen goed idee’

Waar gaat het mis?

Goossens: “De zelftests waar we het over hebben, zijn de bekende snelle antigeentests. Het enige verschil is dat ze gebruiksvriendelijker zijn: in plaats van een wisser die diep in de neus gestopt moet worden, gebruiken we een wisser die minder diep hoeft te gaan. Daardoor kan je de tests zelf afnemen.

“Maar zelftests zijn eind vorig jaar bij wet verboden en tot op vandaag zijn ze dat nog steeds. We moeten daar eerlijk in zijn: een van de redenen was dat de fabrikanten van tests zelf geen voorstander waren om hun tests als zelftests op de markt te brengen. Ze vreesden in een slecht daglicht te komen staan, omdat er fouten gemaakt zouden worden. Als je tests door mensen zelf laat uitvoeren in plaats van door een getrainde professional, zoals een arts of verpleegkundige, dan zal het resultaat gemiddeld minder betrouwbaar zijn.”

Bedrijven die zelftests willen gebruiken, zouden die nu nog moeten laten afnemen door een bedrijfsarts.

“Klopt: nu moet de test ofwel uitgevoerd worden door een arts of onder toezicht van een zorgverlener. Maar voor veel bedrijven is het een probleem om altijd iemand te vinden die de tests kan afnemen. Dat zal dus aangepast worden in de wetgeving.”

Wat gebeurt er met het resultaat van die zelftests?

“Op dit moment moeten alle resultaten geregistreerd worden. Dat is natuurlijk een grote administratieve rompslomp, maar men vond dat belangrijk om onder meer de positiviteitsratio van alle afgenomen tests correct te kunnen berekenen. Intussen zijn de geesten gerijpt: men beseft dat de registratie van alle resultaten onhaalbaar is als je zelftests op grote schaal wil inzetten. Dat is onbegonnen werk.”

Ook niet als iemand positief test?

“Bij positieve tests is het belangrijk dat het resultaat niet verloren gaat, bijvoorbeeld voor de contacttracing. Maar ook daar zijn er nog vragen. Moet die persoon opnieuw getest worden door zijn huisarts, of volstaat het resultaat van de sneltest? En moet hij zelf contact opnemen met een callcenter voor contacttracing?

“De communicatie over wat er met een testresultaat moet gebeuren, is echt heel belangrijk. Andere landen hebben daar flink gefaald bij de uitrol van zelftests.”

Vrezen jullie dat mensen positieve resultaten zullen verzwijgen?

“Absoluut. Daarom denk ik dat je zelftests niet kan gebruiken als ze een persoonlijk voordeel opleveren. Stel dat iemand veel geld neertelt voor een concertticket en dat een sneltest dan bepaalt of die persoon ook effectief naar het concert kan. Je mag ervan uitgaan dat het resultaat dan toch niet altijd helemaal betrouwbaar zal zijn – daar moeten we ook eerlijk in zijn. Ook voor toegang tot restaurants zijn sneltests volgens mij geen goed idee. Het is een ander verhaal waar het gaat om het collectief belang, zoals wanneer je wil voorkomen dat je je collega’s of je vrienden zou besmetten.”

Rekent u de scholen daarbij?

“Zeker. Maar scholen zijn een moeilijk vraagstuk. Leraren en personeel zullen de zelftests thuis zeker correct afnemen. De grote vraag zijn de leerlingen: daar zal de correcte afname wellicht een stuk minder evident zijn.”