Technisch werkloos en toch aan het werk: zeker 3.000 bedrijven maakten misbruik van coronasteun

Toen de coronacrisis in maart vorig jaar losbarstte en de economie dreigde stil te vallen, haalden de verschillende regeringen in ons land het grof geschut boven om de bedrijven te redden en werknemers niet in armoede te storten. Een van de belangrijkste schokbrekers was de tijdelijke werkloosheid. In totaal gaf de federale regering er 4 miljard euro aan uit in 2020.

Toch is het systeem niet ongevoelig voor fraude, zo blijkt uit cijfers die deze krant opvroeg. Er werden 3.036 werkgevers gevat, of zo’n 2 procent van de in totaal 150.000 bedrijven die gebruikmaakten van tijdelijke werkloosheid. Over hoeveel geld er werd teruggevorderd zijn er nog geen cijfers publiek beschikbaar.

De inspecteurs zijn op drie vormen van fraude gestoten. Zo worden werknemers soms toch verplicht te werken, hoewel ze in het systeem van tijdelijke werkloosheid zitten. Ze krijgen in regel een premie of cash geld om het inkomensverlies goed te maken. De werkgever beperkt op die manier drastisch zijn loonkosten, want die worden voor een groot stuk betaald door de staat. Navraag leert dat in zulke gevallen de werkgever vaak pas op het einde van de maand de tijdelijke werkloosheid retroactief registreert, wat de controle erg moeilijk maakt. Op het moment van de inspectie is hij in regel.

Meedraaien in frauduleus systeem

De werknemer draait zo vaak tegen zijn wil om mee in een frauduleus systeem. Als het misbruik uitkomt, zal eerst hij het bedrag van zijn onterecht uitgekeerde uitkeringen moeten teruggeven. Daarna moet hij het achterstallige loon bij zijn werkgever terugeisen.

Daarnaast zijn er ook bedrijven die personeelsleden op tijdelijke werkloosheid hebben gezet, maar de taken door goedkopere arbeidskrachten lieten verrichten, zoals interimmers, studenten, freelancers of flexi-jobbers. Tot slot zijn er ook nog individuele gevallen van mensen die een uitkering van tijdelijke werkloosheid onterecht probeerden te combineren met een ziekte-uitkering of een ander inkomen.

Omdat de regering ervoor koos om snel zoveel mogelijk mensen en bedrijven te helpen, werd de controlestrategie bij het toekennen van coronasteun omgekeerd. In plaats van op voorhand na te gaan of de steun wel geoorloofd was, wordt nu pas nadien nagegaan of alles in regel is. 

Nog volop controle

Er wordt nog steeds volop gecontroleerd. De inspectiediensten van de RVA maken zich sterk dat geen enkel bedrijf aan hun aandacht ontsnapt. “We voeren onze onderzoeken heel gericht uit”, zegt Kevin Florizoone, directeur van de centrale controledienst bij de RVA. Via datamining en het kruisen van databanken checken de inspecteurs in principe elk bedrijf en elke werknemer die gebruikmaakte van tijdelijke werkloosheid. Daarnaast gingen ze ook af op de meer dan 900 klachten die ze binnenkregen en werken ze ook nauw samen met andere federale en Vlaamse inspectiediensten.

Toch blijft de vraag of ze alle fraudegevallen detecteren. Volgens berekeningen van data-analist Graydon eind vorig jaar zou 5 tot 10 procent van de toegekende coronasteun terechtkomen bij potentieel frauduleuze bedrijven. 

Federaal minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) verdedigt de aanpak. “Onze sociale zekerheid heeft als schokdemper gewerkt. Net daarom is controle en het bestraffen van sociale fraude zo belangrijk vandaag.”