Human Rights Watch: "Wit-Russische autoriteiten arresteren en mishandelen journalisten en leggen media zwijgen op"

Meerdere journalisten die HRW sprak zeggen dat het "pers"-logo op hun rug meer als een doelwit aanvoelde dan als een bescherming. Sinds de omstreden presidentsverkiezingen van augustus vorig jaar, zijn in Wit-Rusland zo'n 400 journalisten aangehouden, zegt de Wit-Russische journalistenvereniging BAJ. Zeker 100 van hen kregen een korte gevangenisstraf omdat ze de openbare orde verstoord zouden hebben, of de orders van de politie niet zouden gevolgd hebben.

Voor 18 journalisten dreigen de gevolgen nog veel groter te zijn. Zij worden vervolgd voor hun werk als journalist. Drie vrouwelijke journalistes kregen al effectieve celstraffen tussen de 6 maanden en 2 jaar: twee van hen werkten voor het Poolse Belsat en zijn veroordeeld omdat ze live verslag brachten van een betoging. Zeven anderen wachten in de cel hun proces af. 

(Lees voort onder de afbeelding.)

"In plaats van gerechtigheid te verzekeren voor brutaal politiegeweld en andere misstanden, vervolgen de Wit-Russische autoriteiten journalisten die berichten over gevoelige onderwerpen," zegt Hugh Williamson, directeur Europa en Centraal-Azië bij Human Rights Watch. "De autoriteiten zouden ervoor moeten zorgen dat alle journalisten in Wit-Rusland hun job kunnen doen zonder angst voor represailles en zonder onterechte beperkingen."

De autoriteiten gaan ook achter de advocaten van de vervolgde journalisten aan. Zij worden onder druk gezet om vaag geformuleerde geheimhoudingsovereenkomsten te ondertekenen, waardoor ze geen informatie over de zaken van hun cliënten kunnen delen. Verschillende advocaten die dit weigerden te ondertekenen, dreigen geschorst te worden.

Sinds in Wit-Rusland vorig jaar enorme demonstraties losbarstten tegen president Aleksandr Loekasjenko, doet het regime er alles aan om het protest te breken. Tienduizenden demonstranten zijn opgepakt, velen zijn zwaar mishandeld en de politieke oppositie is gevlucht of gevangengezet. Maar ook de pers wordt dus hard aangepakt om te garanderen dat er zo weinig mogelijk informatie naar buiten komt en de internationale aandacht voor de toestand afneemt.

Buitenlandse journalisten worden nauwelijks toegelaten en dus vooral Wit-Russische journalisten kunnen ernstig in de problemen komen. Ze riskeren niet alleen celstraffen en boetes, zeker drie journalisten riskeerden de voogdij over hun kinderen te verliezen en vluchtten met hun familie naar het buitenland. 

Vorige week sloegen ook 50 journalistenverenigingen uit 33 Europese landen alarm over de situatie in Wit-Rusland. De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) richtte zich tot premier De Croo en minister van Buitenlandse Zaken Wilmès: "Opnieuw verzoeken wij u om dringende steun te verlenen aan nieuwsmedia en journalisten in Wit-Rusland, die nog steeds onder ongeziene druk staan. Samen met onze Wit-Russische zusterorganisatie BAJ en alle andere journalistenbonden verenigd in de EFJ, dringen we opnieuw aan op een krachtdadig antwoord, op Belgisch, Europees en mondiaal niveau."

Na een hete protestzomer is het nu al enkele maanden relatief stil in Wit-Rusland. De voorbije dagen hoopte de oppositie een nieuw protestseizoen te kunnen aftrappen: de gevluchte presidentskandidate Svetlana Tichanovskaja had vanuit haar ballingsoord Litouwen opgeroepen om massaal de straat op te gaan. Maar een grote opkomst bleef uit. Tientallen demonstranten werden opgepakt, nog voor ze konden verzamelen.