Controverse om ‘vaginavorm’, 1.000 zeecontainers en Club Brugge dat proef op de som nam: hoe zit het met de bouw van de acht WK-stadions?

Op 19 mei 2017 was het eerste stadion voor het WK in Qatar klaar. Geen gloednieuwe voetbaltempel, wel een renovatie van het Khalifa International Stadium uit 1976. De constructie werd opgefrist en werd voorzien van alle technologische snufjes waaronder een ingenieus koelsysteem waardoor het mogelijk is om bij grote hitte te kunnen sporten (en supporteren). Alle acht stadions zijn trouwens voorzien van een bepaald systeem van airconditioning. Kostprijs van deze verbouwingen: 80 miljoen euro. Qatar klopte zich bij de inhuldiging op de borst: vijf jaar vóór de start van het WK was het eerste stadion al klaar. “Dit toont aan hoe vastberaden we zijn om het WK te organiseren”, zei Hassan Al Thawadi, secretaris-generaal van de organisatie.

Het Khalifa International Stadium, waar in totaal zeven wedstrijden waaronder de strijd om de bronzen medaille zullen gespeeld worden, werd de voorbije jaren al meermaals getest. Onder andere de Aziatische Champions League, De Golf Cup of Nations en het WK atletiek van 2019 gingen er met succes door. 

In mei 2019 pakte de organisatie uit met de oplevering van het tweede stadion. De reacties waren niet te overzien. De Brits-Irakese architecte Zaha Hadid liet zich inspireren door de vorm van een ‘dhow’, traditionele Arabische schepen die ingezet werden bij parelduiken en vissen. Maar met de hedendaagse verbeelding vergeleken mensen de ‘zeilen’ op de top van het stadion al snel met een vagina. “Het is ronduit beschamend dat men zulke vergelijkingen maakt”, zei Hadid destijds. “Alles met een opening in is toch geen vagina? Dit is gewoon belachelijk. Mocht een man dit getekend hebben, zou er ongetwijfeld minder heisa rond geweest zijn.”

Aanwezig: een uitschuifbaar dak van 92 meter lang om hoge temperaturen of slechte weersomstandigheden te counteren en een airconditioningsysteem op basis van waterkoelingstechnologie, zodat de temperatuur steeds 20 graden Celsius is. Na het WK worden er 20.000 stoeltjes in de bovenste tribunes gedemonteerd en gedoneerd aan landen die geen of weinig sportinfrastructuur hebben, een teken van liefdadigheid die ook voor de stadions hieronder gelden. De tempel wordt na het toernooi de thuisbasis van de lokale ‘Al Wakrah Sports Clubs’. Nog dit: Club Brugge speelde er in januari 2020 een vriendschappelijke wedstrijd tegen Ajax tijdens hun winterstage in Qatar. Op het WK wordt het stadion gebruikt voor vijf groepsduels en één achtste finale. 

In de zomer van 2020 was ook het Education City Stadium klaar voor gebruik. De naam is niet toevallig, want de tempel ligt tussen universiteiten, kenniscentra en instellingen die technologie en innovatie bestuderen. De bijnaam ‘Jewel of the Desert’ komt eveneens niet uit de lucht vallen. De gevel bestaat uit driehoeken die complexe, diamantachtige geometrische patronen vormen en van kleur lijken te veranderen afhankelijk van onder welke hoek het zonlicht erop schijnt. 

Na het WK gaan de sportteams van de universiteiten er aan de slag, ook de nationale damesploeg van Qatar neemt er haar intrek. Voor de bouw werd liefst 650.000 kubieke meter grond uitgegraven. De werken liepen overigens vertraging op, waardoor de finale van het WK voor clubs in 2019 niet in het Education City Stadium kon doorgaan. Een jaar later was dat wél het geval: Bayern München mocht er vieren. Het wordt op het WK ingezet voor vijf groepsmatchen, één achtste finale en kwartfinale.

Het vierde en het laatste stadion dat af is. Vier maanden geleden werd met grote trots op de nationale feestdag van Qatar (18 december) het Al Bayt Stadium, waar de openingsmatch en een halve finale moeten doorgaan, voorgesteld. Het design stelt een traditionele Arabische tent voor, “die de Arabische gastvrijheid vertegenwoordigt”. Voorts pakt men uit met “een state-of- the-art inschuifbaar dak” dat slechts twintig minuten nodig heeft om open of dicht te gaan. 

Het stadion omvat drie ringen, kan 60.000 toeschouwers verwelkomen en is omringd door een park dat open is voor het grote publiek. Al Khor Sports Club zal er na het WK zijn wedstrijden spelen, al wordt de capaciteit door het verwijderen van de bovenste ring gereduceerd naar 32.000 zitjes. 

Deze tempel zit in de afwerkingsfase en zou door de organisatie als volgende moeten ingehuldigd worden. De laatste stappen zijn het volledig afwerken van de gevel, het installeren van de stoeltjes en het aanleggen van de grasmat. 

Het stadion is gelegen in een zone die sport uitademt. Rondom aanwezig: een atletiekbaan, een cricketveld, een tennisbaan, een hockeyveld, een skatepark en een fietshal. De façade van het stadion is een verwijzing naar de geschiedenis van de Arabische wereld. Het symboliseert de vroegere handel van fauna en flora. Om het stadion te bereiken wordt een nieuwe snelweg en metrolijn aangelegd. Over de constructie van dit stadion zijn trouwens specifieke details bekend: meer dan 100.000 kubieke meter cement en 6.700 ton staal werden gebruikt voor de realisatie. 

Na het WK neemt achtvoudig landskampioen Al Rayyan Club er zijn intrek. Ook hier wordt na het toernooi de capaciteit teruggebracht naar 21.000 zitplaatsen. 

Ook aan dit ‘specialleke’ wordt nog volop gewerkt. Speciaal, inderdaad, want het Ras Abu Aboud Stadium wordt het eerste WK-stadion dat na het toernooi volledig ontmanteld wordt. Een tijdelijke arena, dus. De constructie bestaat uit 998 zeecontainers en kijkt uit op de futuristische skyscrapers van het West Bay district. Na de zomer van 2022 is het doel om met het materiaal 15 à 20 nieuwe projecten in Qatar op poten te zetten ten dienste van de algehele bevolking. Ontwerper Fenwick Iribarren Architects gebruikte de techniek eerder voor studentenhuizen in Johannesburg, coffeeshops in Shanghai of onderzoekscentra op Antarctica. 

Het stadion, waar vijf groepswedstrijden en één achtste finale worden gespeeld, zit in de laatste fase. Zo zijn de stoelen reeds bevestigd, de grasmat ligt nog niet. 

Een stadion waar Qatar apetrots op is, want het is de eerste WK-tempel bedacht door een Qatarese architect: Ibrahim M. Jaidah. Het ontwerp is geïnspireerd op de ‘gahfiya’, een traditionele geweven pet die al eeuwenlang door mannen in de Arabische wereld wordt gedragen. Het Al Thumama Stadium wordt gebouwd op velden die al eigendom waren van de Qatarese nationale voetbalbond. De ruwe constructie met gevel, dak en tribunes staat er al, nu zijn de elektriciteitswerken volop aan de gang. Nadien moet een gedetailleerde afwerking volgen. Er worden vijf groepsmatchen, één achtste finale en één kwartfinale in afgehaspeld. 

Het paradepaardje in een gebied dat nog in volle opbouw is. Lusail moet een hypermoderne stad worden van 200.000 inwoners met quasi alles voorhanden: (thema)parken, havens, bedrijven en sportmogelijkheden. Het ontwerp van het stadion is geïnspireerd op een gouden vaartuig. Ook zijn er lantaarns en eeuwenoude Qatarese kommen in het design verwerkt. De arena krijgt na het WK echter een andere functie en wordt omgetoverd tot een ‘alles in één gebouw’. Scholen, winkels, cafés, gezondheidscentra en sportfaciliteiten zullen allemaal onder één dak te vinden zijn. Niet geheel verrassend wordt de finale in deze tempel betwist. 

Het stadion is verre van af. De betonwerken zijn gebeurd, aan het dak en de gevel werkt men nu volop. Nadien kunnen de loodgieters en elektriciens hun gangen gaan.