Waarom klampen zovelen zich halsstarrig vast aan de hokjes van man en vrouw? Want ik voel me geen van beide helemaal

Waarom klampen zovelen zich halsstarrig vast aan de hokjes van man en vrouw? Want ik voel me geen van beide helemaal. Ik ben gender-non-conform. Fluïde. Non-binair als je wilt. Maar daar kom ik straks nog op terug.

Je zou kunnen zeggen dat ik daar een paar weken geleden achterkwam, toen ik het boek Beyond the Gender Binary van Alok Vaid-Menon in een ruk uitlas. Of de ochtend erna, toen ik Maaike Neuville euforisch op de radio hoorde vertellen over de genderneutrale filmprijzen van de Berlinale. “In deze tijden lijkt mij het man-vrouwbeeld redelijk achterhaald, er zijn zoveel tussengebieden. Mensen die zich niet helemaal man of vrouw voelen.”

Je zou ook kunnen zeggen dat ik het natuurlijk altijd wel geweten heb. Maar die ochtend was er plots die slag in het gezicht: ‘Wow, ik heb mijn hele jeugd gedacht dat er iets mis met me was’. Omdat ik niet van make-up en kleedjes hield. Omdat ik liever voetbalde met jongens. Ik heb mijn hele leven gedacht dat ik abnormaal was. Want op meisjes vallen is één ding, maar je niet helemaal identificeren met je biologische geslacht... Dat is raar. Iets om je voor te schamen en te verbergen?

Na Maaike Neuville op de radio te horen, kwam het besef: maar wacht even, eigenlijk is ergens op het spectrum zitten tussen man en vrouw – of  je er zelfs helemaal los van zien – de normaalste zaak van de wereld. Er is dus helemaal niets mis met mij?

Ik deelde deze brief enkele weken geleden op mijn sociale media, omdat ik mijn recente inzichten met mijn netwerk wilde delen. Ik voelde me euforisch, omdat ik eindelijk een stukje van mezelf begreep waar ik al zolang mee worstelde, en besefte dat al die gevoelens van twijfel en zelfverloochening helemaal niet nodig waren geweest.

Het is dan ook met enige teleurstelling dat ik dit weekend quotes uit een panelgesprek in het programma Kat zonder grenzen zag opduiken. In zijn boek Gender in de blender schrijft professor Piet Hoebeke dat “ruim 10 procent van de mensen zich in de grijze zone bevindt tussen de twee uitersten”. 

Dan vraag ik me af: wie heeft er ooit beslist dat jongens stoer moeten zijn, en meisjes braaf? Wie heeft er ooit beslist dat jongens geen make-up mogen dragen en meisjes niet gespierd mogen zijn? Wie heeft er ooit beslist dat het raar is als jongens schoonheidsspecialist willen worden, en meisjes ingenieur? Wie heeft er eigenlijk ooit beslist wat ‘mannelijk’ en wat ‘vrouwelijk’ is? Wie heeft er ooit beslist dat mensen niet volledig zichzelf mogen zijn en zichzelf niet mogen uitdrukken zoals ze willen? Wie heeft er beslist dat de gevoelens van non-binaire of transpersonen ‘onwettig’ zijn? Verdrongen moeten worden?

Sommigen zien het woord non-binair vaak als iets bedreigends. “Waarom is dat nu nodig”, hoor je ze denken. Ze maken er iets gigantisch van – of spotten met de voornaamwoorden, terwijl het er eigenlijk gewoon om draait dat mensen zichzelf willen zijn, los van wat zogezegd ‘conform is voor hun geslacht’. Ze willen helemaal niet choqueren, aandacht trekken, anders doen. Ze willen gewoon zichzelf zijn. En daarvoor erkend en aanvaard worden.

Mij mag je nog steeds met zij/haar aanspreken. Ik voel me eerder genderfluïde dan non-binair, al hoeft er wat mij betreft geen naam opgeplakt. Ik ben ik, en ik ga nu ook niet plots veranderen. Waarom deze brief dan? Omdat ik sinds kort besef dat ik delen van mezelf verdrongen en gehaat heb, omdat ze bestempeld werden als ‘raar’. En als kind wil je niets liever dan erbij horen, toch? Door meer te lezen over genderidentiteit en -fluïditeit zie ik nu in dat mijn gevoelens en beleving eigenlijk doodnormaal zijn. En ik hoop met deze brief de perceptie hierover op z’n minst bij een paar mensen te kunnen veranderen. Zeker nu uit Kat zonder grenzen gebleken is dat daar nog steeds erg veel nood aan is.

Mijn voornaamwoorden blijven dus (voorlopig?) dezelfde. Maar willen jullie er alsjeblieft extra op letten bij anderen zoals ik? Kwestie van beleefd te blijven. En lief. Kwestie van iedereen de ruimte te gunnen om zichzelf te ontplooien.

Wie trans- en non-binaire personen ziet als een ‘modeverschijnsel’: ze zijn van alle tijden en culturen, hoor. Maar mocht je door deze brief toch met je ogen rollen, dan wil ik je vragen over het volgende eens na te denken: waarom is het zo moeilijk om te begrijpen en aanvaarden dat niet iedereen is zoals jij? En dat daar eigenlijk helemaal niets mis mee is? Er is ruimte genoeg voor iedereen om gewoon zichzelf te zijn. Denk er eens over na.