De Oeso, een organisatie van 37 vooral ontwikkelde landen, lichtte voor het eerst sinds 2007 nog eens de Belgische klimaat- en milieuprestaties door, en kwam tot een streng oordeel. Een derde van de zoetwatervissen, 30 procent van de vogels en meer dan 20 procent van de plantensoorten en zoogdieren zijn bedreigd. Bijna een derde van de Belgische Noordzee haalt niet de ecologische doelstelling voor 2020, stelt de organisatie vast.

Daarnaast daalt de uitstoot van broeikasgassen niet meer, of slechts heel licht, sinds 2014. Doelstellingen voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie worden niet gehaald. België ligt niet op schema met de doelstellingen voor 2030. Ons land krijgt voor minder dan een derde van de 51 indicatoren een gunstige beoordeling. 93 procent van de Belgen wordt blootgesteld aan concentraties fijn stof die boven de aanbevolen gezondheidswaarden liggen.

Dat wil niet zeggen dat er niet ook lichtpunten zijn. De luchtkwaliteit is de voorbije tien jaar verbeterd, ook al wordt de norm voor stikstof hier en daar nog altijd overschreden. Afvalbeheer en recyclage zijn goed uitgebouwd, waardoor België als een van de weinige landen erin slaagt om te groeien zonder de berg stedelijk afval mee te laten groeien.

Versnippering

Maar over het algemeen is het oordeel zorgwekkend, zoals ook al was gebleken uit rapporten van onder meer de Europese Commissie. ‘Er is een gebrek aan politieke wil geweest’, zegt Hans Bruyninckx, directeur van het Europees Milieuagentschap in Le Soir. ‘Lange tijd heeft men de urgentie en de omvang van de uitdaging niet begrepen.’

Bovendien blijkt het milieu- en klimaatbeleid hopeloos versnipperd te zijn, een typisch Belgische kwaal. Dat gebrek aan samenwerking ondermijnt het Belgische beleid, stelt de Oeso vast, en ze vraagt dat het beleid van federale overheid en gewesten en de gewesten onderling meer gecoördineerd zou worden.

Federaal minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) wijst de N-VA met de vinger. Ook al zit ze op sommige onderwerpen op één lijn met haar Vlaamse collega Zuhal Demir (N-VA), dan nog stelt ze vast dat de samenwerking spaak loopt: ‘Ik heb langzamerhand ingezien dat de nationalistische agenda van de N-VA het debat vertroebelt. Hun belangrijkste doelstelling is tonen dat het in België niet mogelijk is om samen te werken’, zegt ze in De Morgen.

Koolstoftaks

Khattabi krijgt van de Oeso overigens steun voor haar pleidooi voor een koolstoftaks. De principes daarvan staan ook in het federale regeerakkoord, zonder het woord taks uit te spreken, voor de uitwerking wordt gewacht op de fiscale hervorming van minister van Financiën Peter Van Peteghem (CD&V).

De Oeso pleit ervoor om, eenmaal de coronapandemie onder controle is, te kiezen voor ‘groene groei’. ‘De prioriteiten moeten liggen bij het investeren in koolstofarme en natuurlijke infrastructuur, bevorderen van de circulaire economie, verhogen van de koolstofprijzen en geleidelijk afschaffen van milieuvervuilende subsidies’, klinkt het.

De Oeso pleit ook opnieuw voor een kilometerheffing en het inperken van de fiscale steun voor bedrijfswagens. Dat zijn intussen evergreens van de internationale samenwerking geworden, maar ze stoten in eigen land telkens op groot verzet.

In onderstaande video geven wetenschapsjournalist Tom Ysebaert en economiejournalist Pascal Sertyn enkele suggesties over hoe we meer CO2 kunnen opvangen.