Actie Rode Duivels voor mensenrechten in Qatar oogst ook kritiek: "Waarom zwijgen ze over tegenstrever Wit-Rusland?"

"Football Supports Change". Met die boodschap op een zwart T-shirt verschenen de Rode Duivels aan de aftrap van de WK-kwalificatiematch tegen Wit-Rusland. 

"We verzetten ons actief tegen racisme en negeren de problemen in Qatar niet", verduidelijkt de Belgische nationale voetbalploeg de ietwat vage boodschap op haar Twitterpagina. Net als de elftallen van Nederland, Duitsland, Noorwegen en Zweden eerder vragen ook de Rode Duivels aandacht voor de mensenrechten in Qatar, gastland van het komende WK. Volgens een onderzoek van de Britse krant The Guardian zijn daar al meer dan 6.500 arbeidsmigranten omgekomen bij de bouw van voetbalstadions.  

Maar waarom doen de Rode Duivels een statement over Qatar, terwijl hun tegenstrever uitgerekend Wit-Rusland is? Een land dat het -om het zacht uit te drukken- ook niet nauw neemt met de mensenrechten. Collega Jan Balliauw, die de situatie in Wit-Rusland volgt, vroeg het zich gisteren af op Twitter.

(lees door onder de tweet)

"Als de Belgische ploeg het nodig vindt om een politiek statement te doen over Qatar, dan kunnen ze het zich niet veroorloven om niets te zeggen over tegenstrever Wit-Rusland", vindt Balliauw. "Temeer omdat Wit-Rusland een Europees land is, een buurland van de Europese Unie. We kunnen onze ogen niet sluiten voor wat daar gebeurt. Maar dat hebben de Rode Duivels nu dus wel gedaan." 

Bovendien was dit zelfs een uitgelezen moment geweest om de toestand in Wit-Rusland in de aandacht te brengen, want daar zijn nog maar enkele dagen geleden voor het eerst weer voorzichtig mensen op straat gekomen om te protesteren tegen president Aleksandr Loekasjenko, die ook wel "de laatste dictator van Europa" wordt genoemd. 

Afgelopen zomer demonstreerden de Wit-Russen massaal, maar met de intrede van de winter viel het massaprotest stil, onder zware druk van het repressieve regime. 

Wie in Wit-Rusland op straat durft te komen om te protesteren, wordt bang gemaakt en geïntimideerd. Tienduizenden betogers werden al opgepakt. Velen werden mishandeld en soms zelfs gefolterd. Alle prominente oppositiepolitici zitten in de gevangenis of zijn naar het buitenland gevlucht, zoals Svetlana Tichanovskaja, de uitdager van Aleksandr Loekasjenko bij de omstreden presidentsverkiezingen van vorig jaar. 

Bekijk hier het gesprek met sportjournalist Hans Vandeweghe (De Morgen) in "De afspraak" over het WK in Qatar (lees voort onder de video):

"Toch gaat het verzet zeer ver, en het zit in vele lagen van de samenleving", zegt Jan Balliauw. "Ook sporters zijn op straat gekomen en hebben zich uitgesproken tegen Loekasjenko."  

En dat heeft ook sportieve gevolgen. Zo kan zonder meer worden gezegd dat de Rode Duivels, die hun tegenstrever met 8-0 in de pan hakten, zeker niet het sterkst mogelijke Wit-Russische elftal tegenover zich kregen. Nu is voetbal in Wit-Rusland zo al niet de allergrootste sport (dat is ijshockey). 

Maar vooral: spelers die zich kritisch hebben uitgelaten over het regime of deelnamen aan het massaprotest, worden hoe dan ook niet geselecteerd. "De voetbalbond staat onder controle van het regime", zegt Balliauw. "De spelers in Brussel zijn zeker vooraf gecheckt door de oppermachtige KGB (de geheime dienst die in Wit-Rusland nog dezelfde naam draagt als in de Sovjettijd) . Ook wie uitkomt in een buitenlandse competitie, wordt niet opgeroepen." 

En er zijn ook veel spelers die gewoon geen deel meer wíllen uitmaken van de nationale ploeg. Daarmee zetten ze veel op het spel, want sport speelt een belangrijke rol in Wit-Rusland. "Loekasjenko gebruikt sport om zijn leiderschap te promoten en om de nationale identiteit uit te dragen", zegt Balliauw. "Daarnaast leidt het ook af van de problemen. Ook al om die reden was Wit-Rusland vorige zomer het enige land dat voetbalwedstrijden mét publiek liet doorgaan, in volle coronapandemie."

Net als zijn ambtsgenoot Vladimir Poetin uit grote buur Rusland presenteert ook Aleksandr Loekasjenko zich trouwens graag als een verwoed sportman. Toen de twee elkaar afgelopen winter ontmoetten, lieten ze zich filmen op de skipiste (zoals te zien is in onderstaande video).