Waarom Duitsland plots enkel ouderen AstraZeneca geeft

Wat is er aan de hand?

Na 2,7 miljoen inentingen zijn er in Duitsland tot nog toe 31 verdachte gevallen van veneuze sinustrombose opgetreden kort na de prik. Dat is een ernstige, zeldzame vorm van trombose waarbij een bloedprop in de afvoerende bloedvaten van het hoofd komt te zitten, waardoor het bloed niet meer weg kan. In 19 gevallen was ook sprake van trombocytopenie, te weinig bloedplaatjes. Negen mensen overleden.

Dat betekent dat er in elk geval in 19 gevallen sprake lijkt van de zeldzame bijwerking waarvoor ruim twintig landen eerder deze maand tijdelijk alle inentingen staakten: een afweerreactie tegen de eigen bloedplaatjes. Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA raadde na onderzoek van de zaak aan de vaccinaties te hervatten. Duitsland vaart daarin nu zijn eigen koers.

Het aantal bijwerkingen lijkt in Duitsland dan ook hoger dan elders. Zo zijn er ook in het Verenigd Koninkrijk 19 gevallen van de bijwerking bekend bij 65-minners, maar dat is op ongeveer 11 miljoen prikken. Misschien is er in Duitsland iets misgegaan met een partij vaccins, of misschien is het verschil verklaarbaar doordat men in Duitsland andere leeftijdsgroepen heeft gevaccineerd, oppert hoogleraar epidemiologie Frits Rosendaal (Leiden University Medical Center). “Ik ben benieuwd wat het EMA gaat zeggen.”

Curieus detail: onder de mensen die een bijwerking ondervonden, zijn vrouwen oververtegenwoordigd. In Duitsland gaat het om vrouwen tussen 20 en 63, en om twee mannen. Waarom het vooral om vrouwen gaat is onduidelijk, zegt Rosendaal.

Hoe zit het elders?

De Duitse ban krijgt nu veel aandacht, maar andere landen hebben het vaccin van AstraZeneca al eerder aan een nieuwe leeftijdsgrens onderworpen. Waar gezondheidsautoriteiten het vaccin eerst niet wilden inzetten voor ouderen omdat het bij die groep niet effectief zou zijn, gaan landen er nu toe over om het vaccin juist aan ouderen te geven omdat daar minder bijwerkingen zouden voorkomen. De Franse Gezondheidsraad (1,4 miljoen vaccinaties, 3 ernstige gevallen) adviseerde twee weken geleden al om het AstraZeneca-vaccin voorlopig alleen voor 55-plussers in te zetten, Canada volgde maandag. Zweden besloot deze week om een leeftijdsgrens van 65 jaar te gaan hanteren, IJslandhttps://www.landlaeknir.is/um-embaettid/frettir/frett/item44797/Use-of-Astra-Zeneca-vaccine-in-Icelandkiest voorlopig alleen voor vaccinatie van 60-plussers.

Wordt bij ons overwogen om het voorbeeld van Duitsland te volgen?

Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) herbevestigde woensdag het vertrouwen in het vaccin van AstraZeneca. Volgens de huidige wetenschappelijke kennis is er geen bewijs dat een beperking van het gebruik van dit vaccin in eender welke bevolkingsgroep ondersteunt”, zei directeur Emer Cooke. 

Woensdag ontving ons land nog een levering van bijna 260.000 doses van het AstraZeneca-vaccin. Tot nog toe volgde ons land telkens de aanbevelingen van het EMA. Ook toen enkele weken terug verscheidene landen tijdelijk inentingen met AstraZeneca stopzetten, bleef ons land het vertrouwen behouden. Niettemin kwamen experts van de Hoge Gezondheidsraad en de Taskforce Vaccinatie woensdagavond samen om zich te beraden over de mogelijke bijwerkingen van het vaccin. 

Hoe nu verder?

Het EMA heeft begin deze week een groep van internationale experts samengesteld, van hematologen (bloedexperts) tot neurologen en epidemiologen. Zij moeten uitzoeken of inderdaad sprake is van een bijwerking van het vaccin. Dat kan niet worden uitgesloten, schreef het EMA woensdagmiddag op haar website. De deskundigen bestuderen nu het mogelijke achterliggende mechanisme en de risicofactoren. Tot nu toe is niet vastgesteld dat leeftijd, geslacht of medische voorgeschiedenis van invloed zijn geweest bij het ontstaan van de zeldzame aandoening.