‘Bij een vrijspraak vliegt het land in brand’: Björn Soenens over het proces-Floyd

Wat hebben de eerste dagen van het proces gebracht?

“Mijn indruk nu is dat het getoonde videomateriaal (de beelden van Chauvin’s body camera, MIM) weinig ruimte voor twijfel laat. Wat gebeurd is, ging te ver, dat stellen ook de getuigenissen in het voordeel van George Floyd. Van de eerste tot de laatste. ‘Doe iets, doe iets’, riepen de omstaanders, maar men vond het belangrijker om ze te beschimpen als mensen die zich moeiden met de arrestatie.

“Langs de kant van de verdediging wordt dan weer een portret geschetst van een aan opioïden verslaafde man, die een strafblad had en zich al eerder verzette tegen een arrestatie. Het was geen ongeoorloofd geweld, dat is heel duidelijk de lijn van de verdediging.”

De getuigenissen waren erg emotioneel. Hoe reageert Amerika daarop?

“Je merkt dat mensen hun mening vooraf al klaar hadden. Dat zag ik toen ik in die wijk in Minneapolis op bezoek was. Een groep mensen ziet vooral het geweld, de onrust of de armoede in de buurt en zegt: de politie moet zijn werk kunnen doen in die omstandigheden. Het andere kamp is van mening dat de politie de mensen niet beschermt, zeker binnen de gekleurde gemeenschap. Een lokale dominee met wie ik sprak, probeert de mensen dichter bij elkaar te brengen. Het lijkt onbegonnen werk.

“Dit blijft natuurlijk een belangrijk proces. Juridisch gezien zou je kunnen zeggen: het gaat alleen maar om de technische vraag of Derek Chauvin buitensporig geweld heeft gebruikt. Maar voor de rest van de wereld gaat het om veel meer dan dat. Het gaat over racisme, over de politie uit het verleden en nu. Worden ze eindelijk ter verantwoording geroepen? Het verleden heeft vaak het tegendeel bewezen, al is er een duidelijke breuklijn omdat er niet enkel witte mensen in de jury zitten.”

Zijn er al nieuwe feiten naar voren gekomen?

“Op dit moment is er weinig nieuwe info, maar die gaat er wel komen. De aanklagers zullen wellicht iets ‘goeds’ van Chauvin tegen hem gebruiken. Tijdens een eerdere arrestatie, waarbij iemand in bedwang werd gehouden, draaide Chauvin die persoon op zijn zij. Het punt zal zijn: hij wist zeer goed wat hij medisch gezien moest doen om George Floyd niet tot stikkens toe onder bedwang te houden.”

Is er in de rechtszaal iets te merken van de enorme maatschappelijke druk?

“In de zaal mogen niet al te veel mensen aanwezig zijn, maar in de stad zelf is het alarmfase rood. De verantwoordelijkheid van de jury is gigantisch, want je kunt bijna geen vrijspraak krijgen zonder dat het land in brand vliegt. Dat zei die dominee ook: ‘If he gets off, we are in a world of trouble.’

“Maar er blijven rechtsregels gelden, en juridisch is het niet makkelijk om aan te tonen dat Chauvin die man intentioneel dood wilde. Bovendien moeten alle twaalf de juryleden unaniem overtuigd zijn. Als er één iemand dwarsligt, is de uitkomst van het proces ongeldig. Het zal sowieso zaak zijn om de harten te bewerken, eerder dan de geesten.”

De berichtgeving van CNN en Fox News lijkt intussen weer illustratief voor de polarisatie.

“Het is duidelijk dat het progressieve Amerika deze zaak ziet als een soort zuivering van vierhonderd jaar aan zwarte bladzijden: onrecht, discriminatie, rassenscheiding, de hele reutemeteut van problemen die maar blijven etteren. Voor hen moet de veroordeling van Chauvin een schone lei zijn. Fox News probeert de aandacht daar net van af te leiden. ‘De agent deed gewoon zijn werk’, die kaart trekken ze heel snel. Of: ‘George Floyd is niet gestorven aan een knieklem maar aan de drugs.’

“Die hyperbolen tonen dat dit land niet aan het helen is, en de wonden worden levend gehouden door de mediawereld die zwart en wit – letterlijk en figuurlijk – tegen elkaar uitspelen. Het vergiftigt de geesten.”

Zal president Joe Biden deze zaak gebruiken om een hervorming van de politie erdoor te duwen?

“In een democratie moet het parlement de wetten goedkeuren. Al twee keer zijn er politiehervormingsplannen goedgekeurd in het Huis van Afgevaardigden, ook al onder Trump. Maar in de Senaat zijn de plannen dead on arrival. Je hebt zestig stemmen nodig, een veel grotere meerderheid dan bij benoemingen. De motor van verandering in Amerika zit sowieso op staatsniveau. Heel wat staten hebben al knieklemmen verboden en middelen van repressie naar sociale relaties verschoven.”

Hoe evalueert u het ambitieuze plan dat Biden nu op tafel legt?

“Tijdens de campagne vond ik hem een zwakke kandidaat die nauwelijks uit zijn woorden leek te komen, maar met zijn beleidsplannen rond infrastructuur of kinderbijslagen kan hij de grootste hervormer worden van de laatste vijftig jaar. Het zijn investeringen die zichzelf op termijn zullen terugbetalen. Maar je voelt nu al het ongelofelijke verzet vanuit het bedrijfsleven, want Biden zegt duidelijk: de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Hij grijpt het momentum aan om een aantal historische onrechten recht te trekken.”

Is dat de parallel met het huidige proces?

“Het hervormingsplan gaat in essentie over inkomensongelijkheid en raciale ongelijkheid. Die twee vallen in Amerika vaak samen. Biden beseft heel goed dat hij zonder de zwarte bevolking nooit president had kunnen worden.”