Duitse president geeft politici uitbrander in uitzonderlijke toespraak: “We hebben begrijpelijke regels en beter crisismanagement nodig”

“Laten we de schouders eronder zetten, beste landgenoten, en eruit halen wat in ons zit’’, sprak Steinmeier in zijn toespraak die een dag eerder al was opgenomen. “Laten we niet steeds klagen over de anderen en over zij daarboven. Niet voortdurend focussen op wat misgaat maar op wat wél kan als iedereen zijn steentje bijdraagt.’’ 

De coronapandemie houdt Duitsland een spiegel voor, zei de voormalige minister van Buitenlandse Zaken. “Onze regeldrang, angst voor risico’s en het heen en weer schuiven van verantwoordelijkheid. Er zal moeten worden uitgewerkt hoe dit kan worden veranderd en hoe de instellingen crisisbestendiger kunnen worden gemaakt. In het midden van de derde golf is alle kracht van alle kanten nodig om deze te doorbreken.’’  

De bondspresident toonde begrip voor teleurstelling en frustratie onder de bevolking door tegenslagen in de afgelopen maanden. Naast tegenvallers bij de levering van de coronavaccins werden fouten gemaakt. “Bij het testen (vertraging bij de levering van sneltests, red.), bij het vaccineren (lastig afspraken maken door bureaucratie en overbelasting bij de gezondheidsdiensten, red.) en bij digitale oplossingen (ontbreken van centraal computersysteem, diensten die gegevens uitwisselden per fax, red.). Na dertien maanden helpen oproepen als volhouden, geduld en discipline niet meer in deze slopende tijden.’’

Steinmeier sprak van een vertrouwenscrisis veroorzaakt door de fouten van de politiek en strijd over de coronamaatregelen tussen Berlijn en de deelstaatregeringen, partijen en coalities of politieke peilingen (op 26 september vinden parlementsverkiezingen plaats in Duitsland, red.). “Politieke strijd mag geen doel op zich worden. We hebben duidelijkheid en vastberadenheid nodig, begrijpelijke en pragmatische (op de praktijk gerichte, red.) regels en een beter crisismanagement. Zodat de mensen zich kunnen oriënteren en dit land weer uit zichzelf kan halen wat erin zit.’’

Vertrouwen in een democratie is volgens de bewindsman gebaseerd op een zeer fragiele overeenkomst tussen de burgers en hun staat. “Jij, staat, doet jouw deel; ik burger doe het mijne”, waarschuwde hij. “Maar uiteindelijk is vertrouwen in de democratie niets meer dan vertrouwen in onszelf.” Voor dat vertrouwen is in Duitsland alle reden gelet op de in recordtijd ontwikkelde vaccins van BioNTech, zei de bondspresident. Hij sprak zijn volle vertrouwen uit in alle goedgekeurde vaccins in de Bondsrepubliek.

 “Vaccinatie is de belangrijkste stap op de weg uit  de pandemie. Doe mee”, zo riep hij op. De 65-jarige Steinmeier liet zich donderdag inenten met het AstraZeneca-vaccin. Daarmee wilde hij laten zien dat mensen het vaccin niet hoeven te wantrouwen ondanks de klachten over bijwerkingen.

De bondspresident probeerde de bevolking aan de vooravond van Pasen ook hoop te geven. Zo optimistisch als de Duitsers vorige zomer waren na de eerste golf - Duitsland was toen de ‘beste leerling van de klas’ met lage besmettingscijfers en dodentallen - zo pessimistisch zijn ze nu, constateert Steinmeier. “Vandaag overtreffen we elkaar in het zo zwart mogelijk voorstellen van de situatie. Waarom moet het in Duitsland altijd de overtreffende trap zijn, jubelend of diepbedroefd?’’ 

De waarheid is volgens hem “dat we geen wereldkampioen zijn, maar ook geen totale mislukkeling”. Daarbij doelde hij op de positie van Duitsland en de Europese Unie als geheel wat betreft de vaccinatiesnelheid vergeleken met bijvoorbeeld de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. “We twijfelen veel, maar we kunnen ook veel doen. En nu hangt het af van dat kunnen, niet van twijfel.” De bondspresident eindigde zijn toespraak met een oproep: “Laten we vertrouwen hebben in onszelf en voor elkaar zorgen!”

Het was de tweede keer sinds het begin van de pandemie dat Steinmeier de bevolking toesprak via de televisie.  De eerste keer was op 11 april vorig jaar en ook die toespraak was ongepland. De bondspresident stak de bevolking toen een hart onder de riem en sprak zijn lof uit voor de vele offers die ze bracht, onder andere door de eerste Pasen zonder familie, vakantiereizen en seizoenstart van de buitenhoreca. Normaal gesproken houdt de bondspresident alleen een televisietoespraak met Kerstmis. 

De toespraak van de bondspresident kwam tien dagen na de ophefmakende excuses van bondskanselier Angela Merkel voor de ‘extra onzekerheid’ veroorzaakt door de ‘Paas-lockdown’ waarover de deelstaatleiders en zij het de nacht ervoor eens waren geworden. De maatregel leverde een storm van kritiek op, waarna ze werd ingetrokken. Tijdens haar daaropvolgende verklaring in de Bondsdag zei Merkel ook al dat Duitsland als federaal systeem sneller en flexibeler moet worden.