Stroom van kritiek na 'stoelincident' met Von der Leyen en Erdogan: “Een owngoal van Charles Michel”

Het is een beeld dat tot de verbeelding spreekt: Commissievoorzitter Ursula von der Leyen die in Ankara vaststelt dat ze geen derde stoel naast Erdogan krijgt en met een handgebaar uiting geeft aan haar verbazing. Er ontsnapt haar ook een korte “ehm”. Even later zit ze tegenover Erdogans buitenlandminister, ‘afgescheept’ met een plaats terzijde op een zetel. Erdogan en Von der Leyens reisgenoot Charles Michel zitten op de twee stoelen naast elkaar.

“De voorzitter was duidelijk verrast”, geeft Commissiewoordvoerder Eric Mamer woensdag toe in een reactie op het gebeuren. “Maar laat mij verduidelijken dat ze desondanks prioriteit gaf aan de inhoud van het gesprek, en niet aan de protocollaire geplogenheden of de vorm.” Von der Leyen sneed onder meer vrouwenrechten aan.

De Commissie wil geen halszaak maken van wat ze zelf ook een “incident” noemt, maar maakt duidelijk dat von der Leyen als voorzitter van de Commissie protocollair op dezelfde hoogte staat als Charles Michel, die voorzitter is van de Europese Raad, de vergadering van de staatshoofden en regeringsleiders van de EU. Von der Leyen is zelf ook volwaardig lid van de Raad.

“Dat we er geen halszaak van maken, wil niet zeggen dat wat gebeurd is niet van belang is”, klinkt het ook. “De voorzitter verwacht dat de instelling die ze vertegenwoordigt protocollair correct behandeld wordt”, aldus Mamer.

Von der Leyen heeft haar medewerkers de opdracht gegeven om uit te zoeken hoe het incident precies is kunnen gebeuren, zodat zoiets zich in de toekomst niet meer kan voordoen. In ieder geval was de protocollaire dienst van de Commissie niet bij de voorbereiding van de ontvangst door Erdogan betrokken: wegens de geldende coronamaatregelen was de Europese delegatie die naar Ankara afreisde in omvang beperkt.

De “schrijnende situatie” waarin Von der Leyen belandde liet Michel niet koud, stelt hij zelf op Facebook. Maar toen ze doorkregen in wat een ongemakkelijke toestand ze beland waren, “kozen we ervoor om die niet te verergeren met een scène”. Ze wilden voorrang geven aan de kwesties die ze met Erdogan wilden bespreken.

Michel betreurt dat de rel “het belangrijke en nuttige werk dat we samen in Ankara hebben verricht” overschaduwt. En “dat de indruk is ontstaan dat hij onverschillig zou zijn geweest” over wat Von der Leyen overkwam. De Belg is juist trots dat hij mag samenwerken met vrouwen in de hoogste politieke rangen, verzekert hij.

Een andere Europese bron, die anoniem wenst te blijven, legt uit dat Turkije von der Leyen helemaal “niet respectloos” wilde behandelen. “Beide voorzitters werden hoffelijk verwelkomd en de internationale protollaire regels werden strikt nageleefd.” Had Charles Michel ter plekke aangedrongen op een andere opstelling van de stoelen, dan had hij een heus diplomatiek incident kunnen veroorzaken, luidt het.

In het Europees Parlement wordt misnoegd gereageerd op het voorval.“Erdogan wreef het er eens goed in hoe hij over vrouwenrechten denkt. Na dit gezien te hebben, vrees ik dat de Turkse terugtrekking uit de Conventie van Istanboel niet snel teruggedraaid zal worden”, zegt Hilde Vautmans (Open Vld). Ze vraagt de EU lessen te trekken uit dit “vernederend incident”. “Is dit hoe een geopolitiek Europa vrouwenrechten promoot?”

Assita Kanko (N-VA) is nog scherper. “Als vrouw, moeder van een meisje, politica en Europees volksvertegenwoordiger, ben ik erg gechoqueerd als ik de beelden zie van EU-leiders in Turkije. Als voorzitter van de Commissie kreeg Ursula von der Leyen blijkbaar geen stoel aangeboden. Dit breekt mijn hart echt en gaat in tegen alles waar ik voor sta.” Kanko vergelijkt de EU met een “bedrogen partij in een huwelijk” die “alles in het werk stelt om telkens opnieuw de situatie te herstellen zonder de andere voor zijn verantwoordelijkheid te stellen.”

“Deze reis maakt me razend. Het beoogde doel, een verbetering van de onderlinge relatie, is zeker niet bereikt na deze vernederende vertoning”, besluit Kanko. “Wij gaan hierover beide voorzitters aan de tand voelen in het Europees Parlement. Von der Leyen en Michel moeten nu uitleggen hoe het verder moet op die manier zonder respect.”

“Wel rechtlijnige, duidelijke, grove boodschap aan EU van autocratische leider Erdogan voor wie vrouwen en vrouwenrechten van geen tel zijn. Triest hoe Michel deze provocatie aan Ursula Von der Leyen laat gebeuren en zo versterkt", reageert Vlaams parlementslid Katia Segers (Vooruit). Lorin Parys (N-VA) heeft het dan weer over een “owngoal” van Charles Michel.