Franse documentaire zaait twijfel: is peperdure schilderij "Salvator Mundi" nu een echte Leonardo da Vinci of niet?

Over het schilderij “Salvator Mundi” met de beeltenis van Jezus Christus is de voorbije jaren veel inkt gevloeid. In 2017 werd het verkocht bij het veilinghuis Christie’s voor het duizelingwekkende recordbedrag van 450 miljoen dollar (inclusief kosten). De koper handelde wellicht in naam van de Saudische prins Mohammed bin Salman, hoewel dat nooit officieel bevestigd is.

Bekijk de veiling van het schilderij in 2017 in deze video (en lees eronder voort):

Volgens de Franse documentairemaker Antoine Vitkine blijkt uit onderzoek van het Louvre in Parijs dat “Salvator Mundi” uit het atelier van Da Vinci komt, maar dat de meester zelf maar een bijdrage zou hebben geleverd. Het werk zou drie maanden lang zijn bestudeerd in het laboratorium van het Louvre, dat zijn bevindingen over het auteurschap daarna meedeelde aan Saudi-Arabië.

Niettemin wilden de Saudi’s het schilderij graag "en vedette" in de grote Da Vinci-tentoonstelling in het Louvre zien. Die liep van eind 2019 tot begin 2020, herdacht de 500e sterfdag van de kunstenaar en lokte een recordaantal van 1,1 miljoen bezoekers. Saudi-Arabië had als expliciete wens dat “Salvator Mundi” naast de "Mona Lisa" zou prijken en dus gepresenteerd zou worden als 100 procent van de hand van Da Vinci.

Daarop was er diplomatiek overleg op het hoogste niveau. Uiteindelijk zou de Franse president Macron neen hebben gezegd tegen de Saudische voorwaarden en ontbrak het werk op de prestigieuze Da Vinci-tentoonstelling.

Een officiële verklaring is daar toen nooit voor gegeven. Uit het feit dat het Louvre twee versies van de catalogus liet maken, een mét en een zonder de "Salvator", blijkt dat het museum er wel op hoopte om het werk te ontvangen. Maar dan wel op eigen voorwaarden en niet die van de Saudi’s, want de “Salvator Mundi” naast de “Mona Lisa” hangen zou erop neerkomen dat het werk als het ware “witgewassen” werd als een echte Da Vinci, is te horen in de documentaire. 

Waar het schilderij zich nu bevindt, is niet bekend. Even was er sprake van dat het te zien zou zijn in het Louvre van Abu Dhabi, maar dat bericht klopte niet. Volgens het ene gerucht zou "Salvator Mundi" zich in Zwitserland bevinden, volgens het andere op het jacht van prins Mohammed bin Salman... die plannen heeft voor een eigen cultuurcentrum in Al Ula in Saudi-Arabië.

Een ding is zeker: “Salvator Mundi”, geschilderd rond 1500, heeft al veel watertjes doorzwommen. Het schilderij was bijvoorbeeld meer dan een eeuw zoek. In 2005 trof een New Yorkse kunsthandelaar het in erg slechte staat aan in de nalatenschap van een familie uit Louisiana en kocht het voor 1.175 dollar. Britse experts oormerkten het schilderij als een echte Da Vinci, waarna het onder meer werd verkocht aan een Russische zakenman. Tot het in 2017 ter veiling werd aangeboden bij Christie’s en 450 miljoen dollar opleverde. 

Tussen haakjes: een kunsthistoricus heeft zopas een digitale versie van het schilderij (Christus met een vuist vol dollarbiljetten) als een NFT (non-fungible token, te betalen in cryptomunt) aangeboden op de kunstmarkt. De opbrengst van "Salvator Metaversi" wil hij delen met de familie uit Louisiana die destijds maar een dikke 1.000 dollar kreeg voor het echte schilderij.

De documentaire van Antoine Vitkine gaat ook dieper in op die internationale kunstmarkt waar speculatie schering en inslag is en waar tussenpersonen vette commissies krijgen. “The Saviour for sale” van Antoine Vitkine wordt op 13 april uitgezonden op de Franse tv-zender France 5.

Leonardo da Vinci was niet enkel een schilder, maar een multitalent. Meer over zijn uitvindingen ziet u in deze video: