Het ging deze week vooral over het voorlopig uitstellen van AstraZeneca-vaccinaties tegen corona voor iedereen jonger dan 56 jaar. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
‘We hebben beslist om mensen beneden de 56 jaar niet uit te nodigen voor een AstraZeneca-vaccin. Dat verandert heel weinig in de huidige vaccinatiecampagne, die onverminderd doorgaat.’
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit), VRT NWS, 7 april.
We stoppen vier weken met vaccineren met het AstraZeneca-vaccin voor iedereen jonger dan 56 jaar, iets wat we de volgende vier weken sowieso niet van plan waren. Dit is de opmerkelijke conclusie van een vergadering van een Interministeriële Conferentie afgelopen week, waar de acht ministers en de ene staatssecretaris die in ons land bevoegd zijn voor Volksgezondheid samenzaten. Nog opmerkelijker: de beslissing kwam er zonder dat het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) daarop aandrong of iets aan zijn advies had gewijzigd.
Het EMA boog zich woensdag nog eens over de nevenwerking van het AstraZeneca-vaccin. Van de 25 miljoen spuitjes die daarvan in de Europese Unie werden gezet, is bij zo’n honderd mensen een zeldzame trombose vastgesteld. 18 mensen zijn daaraan overleden. Het oordeel van het EMA, dat terug te vinden is op hun website, was dat er een ‘possible link’, een mogelijk verband is, maar het EMA bevestigt dat de voordelen van een AstraZeneca-prik ruimschoots opwegen tegen het risico op bijwerkingen: ‘EMA confirms overall benefit-risk remains positive’. Er werd dan ook geen nieuw advies gegeven over de toediening.
Waarom onze verantwoordelijken beslisten om de vaccins van AstraZeneca alleen voor 56-plussers te gebruiken is onduidelijk.
Dit advies is dus hetzelfde als het vorige EMA-advies, daterend van 18 maart en met als titel: ‘Covid-19 Vaccine AstraZeneca: benefits still outweigh the risks despite possible link to rare blood clots with low blood platelets‘. Waarom onze verantwoordelijken dan nu beslisten om de vaccins van AstraZeneca alleen voor 56-plussers te gebruiken is onduidelijk. Zeker omdat ze toch nauwelijks zouden worden ingezet voor wie jonger was.
Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) zei dat zo’n 6000 geplande afspraken voor AstraZeneca-vaccinaties moeten worden omgeboekt voor een ander vaccin. Een dag later was er een omzendbrief van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, waarin stond dat alle personen jonger dan 56 jaar die nog ingepland staan voor het vaccin van AstraZeneca, gecontacteerd moeten worden. ‘De persoon in kwestie mag nog altijd beslissen om zijn/haar slot te behouden’, zo staat in de brief en volgens Jan De Maeseneer, lid van de taskforce vaccinatie, ‘mogen mensen die dat toch willen’ zich nog laten inenten met het AstraZeneca-vaccin. Dat alles om de verwarring nog wat te doen toenemen.
Ooit waren onze verantwoordelijke politici koelbloedig. Na het EMA-advies van 18 maart beslisten ze om gewoon door te gaan met vaccineren, ook al stopten andere landen (tijdelijk) met het AstraZeneca-vaccin. Collega Dirk Draulans schreef daarop op Knack.beterecht het volgende: ‘Trots ben ik, beste lezer. Trots op onze wetenschappers. België was een van de weinige Europese landen die het hoofd koel hielden in de commotie over de vraag of het coronavaccin van het Brits-Zweedse bedrijf AstraZeneca tot de vorming van bloedklonters en andere problemen in de bloedsomloop kan leiden. Wetenschappers legden in onze media uit dat er geen aanwijzingen zijn dat het vaccin problemen veroorzaakt, op een uiterst zeldzame complicatie na.’
En Draulans ging verder: ‘Een pluim ook voor premier Alexander De Croo (Open VLD) en vooral minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) die, anders dan hun voorgangers, duidelijk hun vertrouwen uitspreken in de kennis van viro- en vaccinologen. Wetenschappers krijgen meer grip op het coronavirus en kunnen steeds beter voorspellen wat het gaat doen.’
Onze wetenschappers zijn helder en koelbloedig blijven uitleggen dat het verstandiger is om je te laten vaccineren.
Na de beslissing van het Interministeriële Conferentie eerder deze week mogen we even trots blijven op onze wetenschappers. Zij zijn helder en koelbloedig blijven uitleggen dat het verstandiger is om je te laten vaccineren. Viroloog Marc Van Ranst (KULeuven) bijvoorbeeld op Twitter: ‘De kans op een klonter na vaccinatie: 30 op 5.000.000 vaccinaties. De kans op een klonter na covid-19: 100.000 op 5.000.000 covid-19-gevallen. De kans op een klonter na covid-19 is meer dan 3000 keer groter dan na vaccinatie.’
In Nederland heeft viroloog Marion Koopmans (Erasmus MC Rotterdam) nog een sprekender vergelijking gemaakt: het risico dat je doodgaat na een prik met het coronavaccin van AstraZeneca is ongeveer net zo klein als dat je dodelijk wordt getroffen door bliksem. Ze baseert zich op informatie van het EMA en statistieken uit de Verenigde Staten. In de VS komt ongeveer 1 op de 138.000 mensen om het leven door bliksem. Circa 1 op de 6 mensen overlijdt door een hartaanval en 1 op de 7 aan kanker.
Het zijn onze verantwoordelijke politici die het hoofd niet meer koel hebben gehouden.
Het zijn onze verantwoordelijke politici die het hoofd niet meer koel hebben gehouden. En ja, het klopt dat ook in andere Europese landen zoals Nederland, Frankrijk en Duitsland al eerder werd besloten om de vaccinatie met AstraZeneca op te schorten, om nadien alleen bij 55- of 60-plussers op te starten. Voor één keer leek België een eiland van gezond verstand, maar ook bij ons heeft de buikpolitiek het nu overgenomen.
Heel opmerkelijk daarbij was dat de interministeriële werkgroep pas na de beslissing van de EMA zou samenkomen om op basis van hun advies een standpunt te bepalen. Maar ’s middags, nog lang vóór bekend was wat het EMA zou beslissen, wisten journalisten vanuit de Wetstraat in het televisiejournaal al te melden dat er reeds eerder een vergadering was geweest en dat we ‘naar alle waarschijnlijkheid’ AstraZeneca onder een bepaalde leeftijdsgrens zouden verbieden. Wat enkele uren later ook gebeurde, ondanks het feit dat het advies van de EMA in niets verschilde van het advies drie weken eerder.
België leek een eiland van gezond verstand, maar ook bij ons heeft de buikpolitiek het nu overgenomen.
Vooral de Franstalige politici zouden er, onder invloed van de beslissing in Frankrijk, op aangedrongen hebben om het AstraZeneca-vaccin onder een bepaalde leeftijd voorlopig niet meer toe te dienen. Het zal daarom ook geen toeval zijn dat België dat doet voor iedereen van 55 jaar en jonger, precies ook de leeftijd die daarvoor in Frankrijk geldt sinds 19 maart.
Nadat was beslist dat het AstraZeneca-vaccin de komende vier weken alleen nog mag worden ingespoten bij 56-plussers haastten de bevoegde ministers zich om te verklaren dat dit geen invloed heeft op de vaccinatiestrategie. We zijn immers nog volop 65-plussers aan het vaccineren. En iedereen jonger dan 56 jaar die al een eerste AstraZeneca-spuit heeft gekregen, bijvoorbeeld omdat die in de zorgsector werkt, krijgt ten vroegste ergens in mei een tweede spuit, want er liggen 12 weken tussen beide.
‘Door een bepaald vaccin plots on hold te zetten, ondermijn je het zo broodnodige vertrouwen bij (een deel van) de bevolking.’
Het mag dan zo zijn dat de beslissing geen invloed heeft op onze vaccinatiestrategie, zoals de politici beweren, het gevolg is veel ingrijpender, zoals Draulans aanstipte: ‘Door een bepaald vaccin plots on hold te zetten, ondermijn je het zo broodnodige vertrouwen bij (een deel van) de bevolking. Het is ook niet makkelijk om er daarna snel weer mee te starten, zeker niet als je de reden van dat geschipper niet goed uitgelegd krijgt.’
Binnen vier weken hopen onze politici meer gegevens te hebben van het EMA, vooral over de nevenwerkingen van het AstraZeneca-vaccin per leeftijdsgroep. Ze zullen dan bekijken of ze hun vaccinatiebeleid bijsturen. Als het EMA een ander advies geeft, moet dat natuurlijk worden gevolgd.
Wat als de EMA bij haar standpunt blijft en haar advies niet aanpast? Dan is het uitkijken wat onze politici doen.
Wat als het EMA bij haar standpunt blijft en haar advies niet aanpast? Dan is het uitkijken wat onze politici doen. Herroepen ze hun beslissing van deze week en mag opnieuw iedereen een AstraZeneca-prik krijgen? Want als het AstraZeneca-vaccin ook na mei niet voor iedereen jonger dan 56 jaar mag worden gebruikt, dan zal het nog een paar maanden langer duren eer iedereen gevaccineerd is.
Als de verantwoordelijke politici bij ongewijzigd advies terugkomen op hun beslissing en oordelen dat het AstraZeneca-vaccin tóch mag worden gebruikt voor iedereen jonger dan 56 jaar, dan was de beslissing eerder deze week een geslaagde bijdrage om nog meer verwarring te stichten over de vaccins en het vaccinatiebeleid. En, zo mogelijk nog erger, ook een geslaagde poging om meer wantrouwen te kweken tegenover zwalpende politici.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
