Burgerlijke ongehoorzaamheid van stadstheater KVS krijgt veel steun, maar niemand volgt

“We claimen het recht dit te doen.” Met die woorden kondigde KVS-directeur Michael De Cock donderdagavond dat de Brusselse stadsschouwburg op 26 april de voorstelling Jonathan programmeert, voor een publiek van vijftig personen – of het nu van de overheid mag of niet. “We willen tonen dat het perfect mogelijk is om veilig te spelen”, maakt De Cock zich sterk, en hij kreeg meteen bijval van muzikant Frederik Sioen en acteur-regisseur Stany Crets, twee belangrijke tenoren van de Crisiscel Cultuur. “We hebben een breekijzer nodig”, klinkt het.

Ook andere grote culturele instellingen in Brussel en Vlaanderen hebben begrip voor de demarche van KVS. Niemand lijkt zich evenwel aangesproken om het voorbeeld van De Cock te volgen en de regels van de overheid, die het organiseren van voorstellingen nog altijd verbieden, aan hun laars te lappen. “Ik begrijp wat Michael De Cock wil doen, en ik ben ervan overtuigd dat we veilig kunnen werken”, vertelt Steven Vandervelden van het Leuvense kunstencentrum STUK. “Maar bij het STUK vinden het belangrijk om in een groter geheel te functioneren en met de overheid te spreken. Ik stel vast dat het momentum om te versoepelen er momenteel niet is, maar de stap naar burgerlijke ongehoorzaamheid zullen wij niet nemen.”

Voor Guy Cassiers, directeur van het Antwerpse Toneelhuis, kwam de aankondiging van de KVS als een complete verrassing, legt hij uit. “Ik denk dat we moeten opletten dat de burgerlijke ongehoorzaamheid van de KVS het gesprek met de overheid niet in de weg staat. Maar ik begrijp de frustratie. De cultuursector was de afgelopen maanden totaal geen gespreksonderwerp, en dat gebrek aan perspectief is heel demotiverend. Ik ben blij dat er nu tenminste weer over gesproken wordt.”

Eenzelfde geluid klinkt bij de Brusselse concertzaal Ancienne Belgique. “Dit is niet onze strategie, maar ik snap wel het doel van de KVS. We zitten al lang zonder perspectief, terwijl we de capaciteiten hebben om evenementen perfect veilig te organiseren”, zegt AB-directeur Tom Bonte. “Het is een verdienste van de KVS dat cultuur naar alle waarschijnlijkheid weer op de agenda van de overheid zal staan, want heel wat organisaties, kunstenaars en medewerkers zitten al maanden op droog zaad.”

Economisch niet haalbaar

Nu is het aan de overheid om perspectief te bieden: de meeste huizen lijken op dat perspectief te willen wachten vooraleer hun programmering te willen hervatten. “Als dat perspectief half mei wordt, dan is het half mei. Elk huis zal voor zichzelf moeten uitmaken of het mogelijk is weer op te starten met de voorwaarden die dan gelden”, zegt Bonte. Voor de AB zal dat alvast nog even duren. “Wij zijn een organisatie die heel veel middelen uit de ticketverkoop haalt, en minder uit subsidies.”

Een evenement voor vijftig, zoals de KVS van plan is, is economisch dan ook niet haalbaar – voor minder dan tweehonderd bezoekers gaan de deuren van de Ancienne Belgique niet open. “Wij gaan ervan uit dat we dit voorjaar geen live-concerten meer programmeren. We richten ons op de organisatie van Boterhammen in het Park en de Feeërieën, eind augustus”, legt Bonte uit.

Andere huizen hebben wel nog plannen de komende maanden. “Al sinds juni doen wij wat volgens de voorwaarden en omstandigheden mogelijk is, en dat is best veel”, zegt Vandervelden. “Er loopt nu een tentoonstelling waarmee we toch behoorlijk wat volk kunnen ontvangen.” Op een datum voor versoepelingen wil het STUK zich niet vastpinnen. “Die datum is al vaak verschoven, maar we hopen heel voorzichtig dat er vanaf mei wat meer kan. We hebben ons Artefact-festival verplaatst naar juni, met een groot expo-luik. We zullen dan geen 18.000 mensen kunnen ontvangen, maar wel 4000 of 5000.”

Ook de Gentse Voo?uit heeft nog plannen. “Het zag er even naar uit dat we vanaf april op ons terras openluchtconcerten konden organiseren voor vijftig man”, zegt directeur Franky Devos, “maar uiteindelijk is er beslist om dat niet toe te staan. Ik begrijp dat, maar het is wel jammer.” Devos hoopt dat zulke plannen alsnog door kunnen gaan. “Bij muzikanten is er de nood en de goesting om te spelen”, zegt hij, en bij het publiek ook – de stevig uit de hand gelopen aprilgrap La Boum in het Ter Kamerenbos, twee weken geleden, toont dat mensen een uitlaatklep nodig hebben. “De cultuursector kan het ventiel op een veilige manier weer opendraaien.”

Ook Cassiers ziet dat mensen steeds vaker samenkomen. “De straten hier in Antwerpen zijn overvol. En dan komen de mensen die gaan winkelen of naar de markt gaan, hier naar het toilet. Al maanden functioneren wij eigenlijk vooral als openbaar toilet, maar we zijn meer dan dat. Als er één plek is waar mensen veilig kunnen samenkomen, is het hier. We hebben hier drie verschillende ingangen en verschillende trappen, we kunnen de toeschouwers perfect gescheiden houden. Ik zie niet in waarom een theaterzaal onveiliger zou zijn dan Zaventem of dan de Ikea.”

Als het van Cassiers afhangt, gaan op 1 mei de deuren van zijn Bourlaschouwburg weer open. “Wij willen de regels volgen, maar we gaan ervan uit dat er vanaf 1 mei versoepeld wordt. Vooralsnog is ons ook niet verteld dat dat níét kan. We kunnen ons publiek in goede omstandigheden ontvangen, die al lang met de overheid en het stadsbestuur zijn besproken.”