Deze drie parameters zullen komende maanden onze vrijheid bepalen: ‘Midden juni meer mogelijk’

Woensdag komt het Overlegcomité opnieuw samen om de coronamaatregelen te evalueren. Volgens coronacommissaris Pedro Facon hoeven we niet te hopen op een heropening van de horeca rond 1 mei. “Wat het commissariaat betreft, kijken we voor verdere versoepeling eerder richting midden mei. Ik weet dat dat geen vrolijke boodschap is, maar het is de epidemiologische realiteit. En ik vraag politici om daar rekening mee te houden”, zegt hij in De Tijd. Na de barometers, schakelaars en drempels spreekt Facon nu over vuurtorens, die de belangrijkste parameters met het oog op versoepelingen omhelzen.

1. Positiviteitsratio en reproductiegetal

De eerste vuurtoren bestaat uit twee delen. Enerzijds is er de positiviteitsratio: de verhouding tussen het aantal positieve PCR-testen en het totaal aantal afgenomen testen. Dat cijfer moet onder de 5 procent, dan heb je volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)de epidemie onder controle. In ons land hebben we de corona-epidemie al sedert september niet meer onder controle. De jongste zes weken zit de positiviteitsratio zelfs in stijgende lijn en vandaag bedraagt het 8,4 procent.

“Ik hou dat getal heel goed in de gaten”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “Momenteel stijgt het niet zo snel als in de eerste en tweede golf, toen het naar 20 tot 30 procent ging. We weten dat we dat cijfer heel laag kunnen krijgen want vorige zomer was het lange tijd 1 procent. Dat had te maken met het feit dat we meer buiten leefden maar ook met het beperken van onze contacten. Het ging mis toen we vijftien wisselende contacten per week mochten hebben.”

Het tweede deel van de eerste vuurtoren is het reproductiegetal, dat laat zien hoe snel Covid-19 zich verspreidt. Bedoeling is om dat onder de 1 te krijgen, want dan betekent het dat de epidemie aan kracht verliest. Als het 1,5 bedraagt, wil dat zeggen dat 10 coronapatiënten gemiddeld 15 nieuwe personen aansteken. Als het 0,5 bedraagt, wil dat zeggen dat 10 coronapatiënten gemiddeld 5 nieuwe personen aansteken. Momenteel ligt het in ons land op 0,97. “Mogelijk is dat vals optimistisch, doordat Pasen en paasmaandag (testluwe feestdagen; red.) meegerekend worden. Sowieso moeten we deze R-waarde steeds met een korrel zout nemen omdat die gebaseerd is op het aantal nieuwe vastgestelde besmettingen.”

2. Ziekenhuisbelasting

Momenteel belanden er elke dag 250 nieuwe coronapatiënten in de Belgische ziekenhuizen. In totaal liggen er iets meer dan 3.000 personen in een ziekenhuisbed, van wie 900 op intensieve zorg. De vooropgestelde drempel van 75 opnames per dag die voor nieuwjaar werd gesteld maar nooit bereikt werd, blijft volgens coronacommissaris Facon belangrijk. “We weten dat dat op langere termijn het maximum is om de bezetting in ziekenhuizen en intensieve behapbaar te houden. We hoeven niet per se te wachten tot we onder de 75 zitten om te versoepelen, maar we kunnen ook niet eender wat doen. Met op sommige dagen meer dan 300 opnames zitten we nu nog in een ander planetair stelsel”, zegt hij in De Tijd.

Marc Van Ranst valt hem bij. “Met het toenemende vaccinatietempo kunnen we volgens mij snel die drempel van 75 opnames per dag halen, al plak ik daar liever geen datum op. Grote versoepelingen, zoals het heropenen van de horeca, kunnen volgens mij zodra je 100 à 150 nieuwe ziekenhuisopnames per dag hebt.”

3. Vaccinaties

De belangrijkste vuurtoren die ons het meeste licht in de duisternis moet geven is de vaccinatievuurtoren. Het zijn de spuitjes van Pfizer/BioNTech, Janssen, AstraZeneca en op termijn CureVac die ons uit dit lockdownleventje moeten halen. De voorbije weken en maanden waren er veel twijfels rond het vaccinatieproces in ons land maar intussen draait dat op volle toeren. Op 3 mei zouden alle 65-plussers in Vlaanderen de kans moeten hebben gekregen om zich een eerste keer te laten vaccineren. Eind mei moeten ook alle risicopatiënten de revue gepasseerd zijn. Twee weken later, midden juni, zijn dus de meest kwetsbaren in onze samenleving beschermd. “En dan zitten we in een ander verhaal. Israël en het Verenigd Koninkrijk zitten nu al bijna in die fase en daar kan binnenkort heel veel. Dat zal ook hier gebeuren. Vanaf dan kunnen we wat meer risico’s beginnen te nemen”, zegt Pedro Facon stellig.

Ook Marc Van Ranst houdt geen slag om de arm. “Als de meest kwetsbaren gevaccineerd zijn, komen we in een andere wereld terecht. Daar ben ik van overtuigd. De tweede vaccindosis is nodig voor bescherming op langere termijn, maar die eerste dosis maakt al een groot verschil, bewijzen onder meer de cijfers uit Schotland, Engeland en onze woon-zorgcentra. Als de kwetsbare groep beschermd is, worden ziekenhuizen en intensieve niet meer overspoeld, waardoor je in een heel andere situatie terechtkomt.”

Volgens de meest recente cijfers (van 15 tot en met 21 maart; red.) is 22 procent van de gehospitaliseerde covidpatiënten in ons land ouder dan tachtig jaar. 36 procent is tussen de zestig en tachtig jaar oud, 31 procent tussen de veertig en zestig jaar. 11 procent is jonger dan veertig.

Ook politici noemen juni als een belangrijke maand. “Dan breekt een nieuwe tijd aan”, zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) in De Zondag. Van Ranst benadrukt dat het in juni zeker niet volledig gedaan is. “We zullen dan in de buurt komen van een serieuze griepepidemie, waarbij er ook mensen in het ziekenhuis belanden. Er zullen versoepelingen mogelijk zijn, maar we mogen ook niet doen alsof het probleem dan volledig opgelost is. Het zal nodig blijven om je handen vaak te wassen, elkaar de hand niet te schudden en geen tien vrienden tegelijk te knuffelen.”