Palaeontologica Belgica

Mammoeten in het Scheldeland: paleontologen restaureren beenderen van dieren uit ijstijd in Berlare

Paleontologen zijn in Berlare bezig met beenderen te restaureren van dieren uit de ijstijd. Die leefden op de plaats waar nu recreatiedomein Nieuwdonk is. “We hebben een gans laboratorium opgezet waar vier à vijf mensen werken om alle stukken van mammoeten, wolharige neushoorns en reuzenherten te restaureren”, zegt paleontoloog Antonie Hellemond.

Er leefden ooit mammoeten in de regio Scheldeland, en meer bepaald in Berlare. De beesten leefden er zo’n tien- tot honderdduizend jaar geleden. Daar leefden ze op de plaats waar nu recreatiedomein Nieuwdonk is. Vroeger was daar een zandgroeve waar onder meer haaientanden en allerlei dierenbeenderen gevonden zijn, toen die werd uitgegraven begin jaren '70. 

Bekijk hier de reportage van "Het journaal" en lees voort onder de video:

Videospeler inladen...

Mammoeten en wolharige neushoorns

Vorig jaar werd de collectie beenderen nog geschonken aan de gemeente Berlare. Die wil de verzameling nu graag deel laten uitmaken van het natuurwetenschappelijk patrimonium van de gemeente. “De collectie bevat diverse soorten kiezen van mammoeten, kaakjes van bevers, onderkaken van wolven. Er zijn ook complete resten gevonden met vraatsporen van grottenhyena’s. Dat doet ons er dus vanuit gaan dat die dieren effectief leefden in Berlare en omgeving”, vertelt paleontoloog Anthonie Hellemond.

Om te voorkomen dat die beenderen nu zouden verpulveren, wordt Cultuurcentrum Stroming enkele dagen omgetoverd tot een restauratielaboratorium. “We hebben een gans laboratorium opgezet waar vier à vijf mensen werken om alle stukken van onder meer oerbevers, wolharige neushoorns en reuzenherten te restaureren.” De gemeente denkt nog verder na over wat er later met de gerestaureerde beenderen zal gebeuren.

Verpulveren tot stof

De beenderen zijn tienduizenden jaren oud en het is hoog tijd dat ze behandeld worden zegt Hellemond, want ze dreigen te verpulveren. Dat komt omdat er pyriet in zit, een mineraal. Zodra het in aanraking komt met lucht en vocht geeft het een chemische reactie en verpulvert het bot. "We sluiten het contact met de lucht af en vallen het pyriet aan zodat die reactie wordt tegen gehouden. Doen we dat niet, dan worden de beenderen gewoon stof. 4 Op de 10 botten heeft hier last van pyrietverval. Het was hoognodig dat we eraan begonnen." De paleontologen strijken de botten in met een bewaarmiddel. 

Wolvenkaken

Tussen de gevonden beenderen zitten ook wolvenkaken. Daarvoor heeft het Instituut voor Natuurwetenschappen belangstelling, zegt Hellemond. "Dat is iets wat zeldzaam is in de vondsten van quartaire zoogdieren in België." Dat zijn zoogdieren die leefden in de ijstijd. 

Haaientanden

Toen de zandput werd uitgegraven tot wat nu het recreatiedomein is, zijn er behalve beenderen ook haaientanden gevonden. "Daarvan hebben we enkele mooie exemplaren." Dat wil niet zeggen dat er op die plek haaien hebben geleefd. "De oerschelde heeft die meegevoerd vanuit een tropische zee, toen de Noordzee tot hierbinnen kwam. Die zijn hier in een kleilaag op het laagste punt in Berlare blijven zitten en vermengd met de beenderen van de dieren die uit een ander tijdperk zijn."

(Beluister het gesprek met Anthonie Hellemond bij Radio 2 Oost-Vlaanderen)

Meest gelezen