Direct naar artikelinhoud
NieuwsZwarte Piet

‘Facebooks Hooggerechtshof’ beslist: Zwarte Piet is raciaal stereotype en wordt terecht geweerd van Facebook

Enkele roetveegpietenBeeld Sanne Donders

Het weren van beelden van Zwarte Piet past in het beleid van Facebook om racistische blackface-stereotypen op zijn platforms tegen te gaan. Dat oordeelt een externe raad bij wie gebruikers en Facebook zelf kunnen toetsen of iets terecht wordt verwijderd of niet.

In december 2020 werd een video verwijderd door Facebook van een sinterklaasintocht waarin een zwarte piet te zien was. Een gebruiker had die beslissing aangevochten bij de toezichtsraad, die officieel Oversight Board heet. Die raad oordeelt nu dat het tonen van Zwarte Piet in strijd is met het beleid van Facebook om geen beelden toe te staan van racistische blackface-karikaturen.

De raad erkent dat Zwarte Piet symbool is van een culturele traditie voor velen, maar ook dat de figuur zelf een discriminerend stereotype is. Een meerderheid van de raad vindt dat het laten staan van dit soort beelden beledigt en bijdraagt aan een onveilige omgeving voor zwarte mensen. Daarom is de video terecht verwijderd.

Lees ook

Facebook krijgt een ‘hooggerechtshof’: het lot van Trump en Zwarte Piet ligt in deze handen

Daar voegt de raad een terzijde aan toe. Een minderheid vindt dat specifiek een video van een sinterklaasintocht niet direct gelinkt kan worden aan het bewust discrimineren en beledigen van mensen op basis van hun huidskleur. En, stelt de uitspraak, het beleid van Facebook om een stem te kunnen geven aan welke minderheid dan ook, betekent ook dat er soms iets blijft staan dat voor anderen aanstootgevend is.

Dat deze video de regels van Facebook op het gebied van haatzaaien overtrad vanwege een blackface-karikatuur, had daarom beter aan de gebruiker die de video plaatste moeten worden verteld, stelt de Oversight Board in een begeleidend advies.

‘Hooggerechtshof’

Sinds mei vorig jaar kunnen zowel gebruikers als Facebook zelf beslissingen om iets van het platform te weren voorleggen aan de Oversight Board. Dat is een organisatie van twintig mensen met een achtergrond in juridische beroepen, mensenrechtenwerk of in de journalistiek. De raad weegt zo’n verwijdering opnieuw en besluit of verwijdering terecht was. De bedoeling is dat de raad onafhankelijk van Facebook opereert, hoewel het orgaan wel wordt gefinancierd door het bedrijf. Omdat de manier waarop oordelen bij de raad worden getoetst iets wegheeft van een juridische procedure, kreeg de raad al snel de naam ‘Facebooks Hooggerechtshof’.

Facebook besteedt sinds mei vorig jaar op die manier de ultieme beslissing of iets terecht is verwijderd of niet uit aan deze raad, omdat het zelf niet wereldwijd wil bepalen wat wel en niet mag. Critici vinden dat het platform daarmee niet veel meer dan een bureaucratische laag van moderatie heeft opgebouwd, en wijzen erop dat de opdracht van de Oversight Board vrijwel onhaalbaar is. Het is voor een groep van twintig mensen onmogelijk, zeggen zij, om volledig te begrijpen wat de regionale gevoeligheden rond een onderwerp zijn – zoals er in het voorbeeld van Zwarte Piet mensen zijn die vinden dat het een onschuldige traditie is in plaats van een racistische karikatuur. 

De raad werd bij een groter publiek bekend toen Facebook zelf de beslissing over het verbannen van Donald Trump voorlegde. De toen zittende president van de Verenigde Staten werd in januari verbannen nadat hij Facebook als megafoon had gebruikt voor zijn ongefundeerde bewering dat verkiezingswinst hem ontnomen was. Een woedende meute bestormde daarna het Capitool in Washington.

In het geval van Zwarte Piet wilde een gebruiker het oordeel over de video laten toetsen. Beslissingen van de raad zijn bindend.