Vlaamse wijnboeren bibberen net iets meer door de nachtvorst: ‘Bang afwachten tot mei’

Andries Schepers (45): ‘Warmtekanonnen helpen niet’

“We zijn voor een keer gespaard gebleven”, lacht Andries Schepers, de wijnbouwer van Beau Marais in Beringen. “Op dit moment hebben we nog geen last van de nachtvorst. Maar als volgende week het goede weer begint en we krijgen vervolgens een paar weken later opnieuw nachtvorst, dan hebben wij ook problemen. Dus het is toch bang afwachten tot half mei, tot de ijsheiligen, daarna is er geen kans meer op nachtvorst.

“Andere jaren heeft de voorjaarsvorst ons wel parten gespeeld. We zijn bezig sinds 2014 en enkel in 2018 zijn we ervan gespaard gebleven. We hebben al verschillende dingen geprobeerd, zoals warmtekanonnen en gasbranders. Maar die hielpen niet, omdat ze enkel een klein stukje opwarmen en wij een betrekkelijk grote oppervlakte hebben. 

“Met de klassieke vuurpotten hebben we wel al succes gehad, maar dat is zeer arbeidsintensief en duur. Dus dan gaat de prijs van de wijn ook omhoog. Ondertussen gebruik ik een speciale snoeimethode om de druivenranken te beschermen. Ik snoei heel laat – pas in maart – waardoor het ontluiken van de planten vertraagt. Daarmee winnen we nog eens enkele weken tijd tegenover de voorjaarsvorst. 

“In vergelijking met vroeger ontbladeren we de planten ook minder in de zomer. Normaal moet je de bladeren weghalen, omdat de druiven dan beter drogen na een regenbui, waardoor ze geen schimmels ontwikkelen. Maar nu kiezen we er dus voor om dat minder te doen. Als wijnbouwer werk je met de natuur. Elke maatregel die je treft, kan ook weer een nadeel hebben, dus je bent voortdurend alles aan het afwegen. Dat is niet makkelijk.”

Pieter Raeymaekers (40): ‘Maandagnacht voor het eerst vuurpotten aangestoken’ 

“Maandagnacht heeft het voor het eerst goed gevroren”, zegt Pieter Raeymaekers van wijndomein Valke Vleug in het Antwerpse Liezele. “Toen hebben we de eerste keer de vuurpotten aangestoken. Dat zijn een soort van kaarsen die branden op vet. We stellen ze op in rasters, zodat ze de oppervlakte van de wijngaard opwarmen met twee à drie graden. Dan krijg je van die feeërieke beelden, zoals in Frankrijk.

“Zodra het te koud wordt, steken we ze aan. Vorige nacht was dat om middernacht en dan hebben ze tot half acht gebrand. Het was min 5 graden maandagnacht, wat toch echt koud is. Maar schade hebben we – voor zover we kunnen zien – niet opgelopen. 

“De wijngaarden ontluiken in België zo’n twee weken later dan in Frankrijk. Daarom denken we dat wijnbouwers er bij ons nog mee wegkomen. Als het vriest wanneer de wijnranken beginnen te ontluiken, gaat het mis, want dan sterven de knoppen af. Het hangt ook wat af van de druivenrassen die een wijnbouwer heeft staan, wanneer hij ze heeft gesnoeid en hoe het perceel eruitziet.

“Voorjaarsvorst komt meer voor dan vroeger, dat merken we wel. Dat heeft ermee te maken dat het klimaat alsmaar wispelturiger wordt. Door de opwarming van het klimaat, en ook omdat er ondertussen veel kennis is over wijnbouw in ons land, wordt België tegelijk net heel geschikt voor viticultuur (wijnbouw, YV). De wijngaarden schuiven al jaren naar het noorden op. Er komen ook in Frankrijk wijngaarden bij in de noordelijk gelegen gebieden zoals de Loire- of Champagnestreek. Maar in Bordeaux of de Languedoc is er de laatste jaren veel gerooid, deels omdat het daar te warm wordt.”

Lincy Vanlaer (39): ‘Zonnebrand is een groter probleem’ 

“Voorlopig hebben we nog geen schade ondervonden omdat de knopjes nog niet ver genoeg zijn opengegaan”, zegt Lincy Vanlaer van het domein Kluisberg in Assent. “De laatste vijftien jaar hebben we wel eens last gehad van nachtvorst. Vorig jaar gingen de knoppen al open in maart, omdat het toen heel zonnig was. Nu zijn ze nog niet open, dus zijn ze beter beschermd. Anders zouden we ons over de vrieskou ook zorgen maken. 

“Mijn vader is dertig jaar geleden met de wijngaarden begonnen. Eerst als hobby, vervolgens professioneel. In onze beginjaren hebben we ook gewerkt met vuurpotten, maar daar zijn we mee gestopt. Als ze over twee weken min 5 of min 6 graden voorspellen, dan gaan we moeten ingrijpen en dan halen we waarschijnlijk toch de vuurpotten boven. Je moet weten dat het een grote kost is om die te plaatsen. Op het einde van de rit wordt het vaak moeilijk om die kosten er weer uit te halen. 

“De laatste jaren hebben we eigenlijk meer schade gehad van zonnebrand. Om de druiven wat te beschutten, kan je er inderdaad voor kiezen om minder te ontbladeren, maar dat heeft ook nadelen. We weten niet of we die extreme hitte van de voorbije jaren nu opnieuw gaan krijgen. Maar de struiken ontbladeren moet je voor de zomer al doen. Het is dus altijd een moeilijke keuze. 

“Vorig jaar verloren we zelfs 20 procent van de oogst aan zonnebrand, wat natuurlijk voor een pak minder opbrengst heeft gezorgd. We hebben een vijftal witte wijnen, een rode en rosé in ons gamma. Die rosé maken we van merlot of lemberger. Op die laatste druif hebben we vorig jaar door zonnebrand een totaalverlies geleden.”