Geen toename zelfmoorden tijdens eerste maanden van coronacrisis, blijkt uit studie in 21 landen

Het eerste grote onderzoek op dit terrein werd dinsdag gepubliceerd in het gezaghebbende vakblad The Lancet Psychiatry. Een opmerkelijke uitkomst, want de verwachting was anders, stellen de onderzoekers. Wereldwijd waren er serieuze zorgen dat de cijfers zouden stijgen. “De risico’s zijn toegenomen: eenzaamheid, financiële zorgen”, zegt hoofdonderzoeker Renske Gilissen van 113 Zelfmoordpreventie, dat de Nederlandse cijfers leverde voor het internationale onderzoek. “Dus we vreesden voor toename. Maar dat is gelukkig niet gebeurd.”

In het onderzoek werden in 21 landen de suïcidecijfers in de eerste vier maanden van de pandemie – april, mei, juni en juli – vergeleken met die in de jaren ervoor. In geen van de onderzochte landen werd een toename geconstateerd. In onder andere Japan, Nieuw-Zeeland en Canada daalde het aantal zelfdodingen zelfs, net als in sommige regio’s in de VS, Engeland en Oostenrijk (Tirol).

Tegenintuïtief

Derek de Beurs, hoofd epidemiologie bij het Trimbos-instituut en onderzoeker op het gebied van geestelijke gezondheid, voorspelde vorig jaar dat corona “een enorme impact” op suïcidaliteit zou hebben. Hij noemt de resultaten van het onderzoek tegenintuïtief. “Het is zoeken naar verklaringen.” Een optie: corona heeft (nog) niet geleid tot een diepe economische crisis, een belangrijke voorspeller van stijgende zelfmoordcijfers.

De Beurs: “Het zijn bovengemiddeld vaak mannen van middelbare leeftijd die dan suïcide plegen omdat ze met hun werk en inkomen ook hun eigenwaarde verliezen. Nu hebben vooral jongeren het moeilijk. Die doen wellicht meer pogingen, maar dat zie je niet in deze cijfers.”

De lockdown kan ook beschermen tegen suïcide, oppert De Beurs. “Er vallen stressfactoren weg.” Legere agenda’s, minder prikkels, meer tijd voor thuis. “Vooral voor mensen met ernstige psychische problemen, een belangrijke risicogroep, kan het een verlichting zijn dat de maatschappij minder van ze vergt.”

Recessie

Hoogleraar suïcidepreventie Ad Kerkhof, niet bij het onderzoek betrokken, vindt de uitkomst zeer interessant. “Het bevestigt dat we nog steeds niet goed begrijpen hoe het werkt bij crises. Door een economische crisis stijgen de suïcidecijfers doorgaans, maar door een pandemie kennelijk niet, of niet meteen. Een verklaring kan zijn dat mensen die hun baan en inkomen verliezen tijdens een recessie, denken: ik ben de maatschappij en mijn familie alleen maar tot last, ik kan er beter niet meer zijn.

“Dat idee zal minder spelen bij wie nu depressief thuiszit. We hebben met het virus een gemeenschappelijke vijand. En het is de bedoeling dat we thuiszitten. Nu zou de gedachte kunnen helpen: ik verspreid in elk geval het virus niet.”

Nood aan een gesprek? Praten helpt, dat kan bij Tele-Onthaal: bel 106 of ga naar de website tele-onthaal.be. Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website zelfmoord1813.be.