Impact consumptie op regenwouden en wetlands groot, zegt WWF: "België in top-8 Europese ontbossingsimporteurs"

Ons consumptiegedrag heeft een grotere impact op de natuur wereldwijd en op het klimaat dan we op het eerste gezicht zouden denken, zo benadrukt het WWF in het rapport 'Stepping Up: the continuing impact of EU consumption on nature worldwide'. Het rapport werd samengesteld op basis van  uitgebreid internationaal onderzoek aan het Stockholm Environmental Institute. 

De organisatie wil met het rapport niet enkel de consument zelf aan het denken zetten, maar ook de politieke leiders in Europa, nu de EU nieuwe wetgeving gaat voorstellen om ontbossing te bestrijden. Het behoud van tropische wouden is belangrijk in de strijd tegen de klimaatopwarming, en cruciaal voor de biodiversiteit en lokale ecosystemen. 

• Na China is de Europese Unie de grootste importeur van ontbossing, stellen de onderzoekers. "In 2017 was de EU via de import van producten verantwoordelijk voor 16 procent van de ontbossing voor internationale handel. In totaal gaat het om 2.030 vierkante kilometer (twee derde van de oppervlakte van Oost-Vlaanderen, red.) en 166 miljoen ton CO₂." Voor China  gaat het om 24 procent, maar de EU deed slechter dan India (9 procent), de VS (7 procent) en Japan (5 procent). 
• Tussen 2005 en 2017 waren binnen de EU Duitsland, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Frankrijk, België en Polen verantwoordelijk voor 80 procent van de geïmporteerde ontbossing. 
• Vooral voor de productie van soja, palmolie en rundsvlees moet heel wat bos sneuvelen in o.a. Indonesië, Latijns-Amerika of Afrika, zegt Koen Stuyck van het WWF: "Het gaat om aan aantal producten die we hier heel vaak gebruiken zoals soja, die in onze dierenvoeding terechtkomt, maar ook palmolie in producten zoals choco en shampoo, en ook koffie en chocolade."  
• In het rapport benadrukt het WWF dat ons consumptiegedrag naast tropische bossen ook niet-bosecosystemen bedreigt, zoals natte gebieden of wetlands. Het WWF ziet duidelijke verbanden tussen de consumptie van soja en rundsvlees in de EU en de herbestemming van graslandschappen en savannes zoals in de Cerrado in Brazilië en de Chaco in Paraguay en Argentinië. 

Het WWF berekende dat België verantwoordelijk is voor 148 km² aan ontbossing (ruim 7 procent van het Europese totaal) door allerlei import van producten met een ontbossingsrisico, vooral grondstoffen zoals sojabonen, palmolie en cacao. Let wel: de cijfers zijn gebaseerd op onze import: er komen ook producten via Belgische havens binnen die niet bestemd zijn voor consumptie in ons land, maar die zijn wel meegenomen in de telling. Maar desondanks blijft de Belgische voetafdruk groot. 

De wereldwijde Belgische voetafdruk is veel groter dan onze binnenlandse voetafdruk, berekende het Instituut voor Natuur en Bos (INBO) eerder al. Hetzelfde geldt ook voor biodiversiteitsverlies door onze consumptie. 

Patrick Meyfroidt van de Université Catholique de Louvain noemt de rol van België "bijzonder kritiek", niet enkel omdat ons consumptiegedrag veel ontbossing veroorzaakt, maar ook omdat ons land binnen Europa als een importhub fungeert. 

Het Wereldnatuurfonds hoopt een sterke, ambitieuze wetgeving van de Europese Unie om de voetafdruk van de EU op bossen en andere ecosystemen aan te pakken, zegt Koen Stuyck: "We vragen dat er een  Europese wetgeving komt die de import van producten verbiedt die ontbossing hebben veroorzaakt, en dat die wet bedrijven verplicht om er alles aan te doen om de import van deze producten te vermijden." 

Béatrice Wedeux van WWF België zegt dat de EU in haar nieuwe wetgeving specifiek de bescherming van savannes, graslanden en wetlands moet opnemen, "anders zal de EU medeplichtig zijn aan de vernietiging van deze ecosystemen." 

Grondstoffen moeten beter traceerbaar worden, en de toeleveringsketen moet transparanter, aldus nog het WWF. Zo kan ook de consument betere keuzes maken. Niet enkel de politiek, maar ook de financiële sector en bedrijven moeten een rol spelen, klinkt het, en het WWF wil ook dat mensenrechten goed gemonitord worden.  

Het WWF hoopt dat door een transparantere productieketen consumenten ook makkelijker betere keuzes kunnen maken. Bij tropisch hardhout gaat er bij consumenten vaak een belletje rinkelen, en bij chocopasta misschien ook nog, maar dat gebeurt bijvoorbeeld al minder bij vlees van hier. 

"Het komt er bij vlees op aan om te kiezen voor boeren die met een korte keten werken, en hun dieren voederen met gewassen van hier, en dus geen geïmporteerde soja", zegt Koen Stuyck. 

Wat chocopasta betreft, is het niet zo eenvoudig: choco kiezen met een label 'zonder palmolie' is een goed begin, maar het betekent niet dat je automatisch goed zit. Dat komt omdat de palmolie soms vervangen wordt door andere plantaardige producten die evengoed van een plantage kunnen komen. Meer transparantie en informatie over de hele keten, kan consumenten in de toekomst wellicht beter helpen. Algemeen geldt dat hoe korter de keten is, hoe beter, onderstreept Stuyck.