Regering legt NMBS eisenpakket voor: meer treinen tijdens ochtend, avond en weekend

De federale ministerraad heeft een lijst goedgekeurd met eisen die hij oplegt aan de NMBS. Het gaat om de aanzet van het nieuwe beheerscontract, omgedoopt tot ‘openbaredienstcontract’, waarin wordt vastgelegd welke diensten de spoormaatschappij de komende tien jaar zal moeten leveren in ruil voor haar subsidies. Het vorige dateert al uit 2008 en werd door politieke strubbelingen telkens verlengd, waardoor het spoor al tien jaar in lopende zaken zit.

Nu is er eindelijk een nieuwe visie. In een document dat De Morgen kon inkijken, legt de Vivaldi-regering een eerste kader vast waarbinnen de komende maanden verder zal worden onderhandeld. Dit kader geeft een duidelijke richting aan. Zo moet de NMBS meer treinen laten rijden, onder andere op vroege en late uren. Ook tijdens de weekends moet het aantal treinen omhoog. 

Dit zijn twee belangrijke pijnpunten, want op veel verbindingen rijdt er tijdens het weekend slechts één trein om de twee uur. Op andere rijdt er zelfs geen enkele. Neem nu de verbinding Turnhout-Mechelen-Brussel: wie in het weekend van de Kempen naar Brussel wil, moet eerst over Antwerpen.

Boetesysteem

Opvallend is dat er nu ook eisen komen qua onthaal in de stations. Tot nu toe zijn die er niet, waardoor voogdijminister Georges Gilkinet (Ecolo) machteloos stond toen de NMBS onlangs besloot om 44 loketten te sluiten. Vlaams Parlementslid Katia Segers (Vooruit) ondervond gisteren nog waartoe dat kan leiden toen ze in het station van Liedekerke, een van de getroffen stations, dringend naar het toilet moest. “Normaal vraag je de sleutel aan het loket, maar er was niemand. Ik moest me inhouden tot op de trein, die ook nog tien minuten te laat kwam. Het was de hel.”

De hamvraag is natuurlijk hoe hoog de lat zal worden gelegd. Dat wordt een gevoelige discussie, want bij de vorige loketsluiting kwam het tot een confrontatie tussen Gilkinet en spoorbaas Sophie Dutordoir. De bedoeling is alleszins dat stations worden ingedeeld in categorieën. Per categorie zullen er eisen worden opgelegd qua menselijke aanwezigheid, aanbod en toegankelijkheid. De NMBS wordt ook verantwoordelijk gesteld voor de veiligheid in de stations. 

De NMBS kan deze verantwoordelijkheid niet zomaar naast zich neer leggen. Als ze haar ‘kritische prestatie-indicatoren’ (KPI’s) niet haalt, dan zal er immers een boetesysteem worden toegepast. Daarbij riskeren de toplui een deel van hun variabele verloning te verliezen, zo valt te horen in regeringskringen. Ook dreigt de maatschappij de ticketprijzen voor de reiziger minder snel te kunnen optrekken.

Internationale treinen

De regering heeft intussen ook een kader voor infrastructuurbeheerder Infrabel goedgekeurd. In deze eisenbundel valt onder meer op dat het bedrijf meer en snellere internationale treinverbindingen moet helpen creëren tussen Europese steden. Tegen 2030 moeten er dubbel zoveel goederen over het spoor worden vervoerd dan nu. Ook voor haar geldt een boetesysteem.

Nu de openingszet is gezet, volgt het echte werk. Vanaf volgende week gaan de eerste werkgroepen van start. Het staat in de sterren geschreven dat de spoormaatschappijen extra middelen zullen eisen. Tot nu toe is er immers nog geen financieel kader afgesproken, waardoor de haalbaarheid van al deze plannen onduidelijk is. In december 2022 gaan de beheerscontracten van kracht.

“We moeten meer mensen naar het spoor lokken, dus de dienstverlening moet beter”, reageert minister Gilkinet. Niet alleen via extra treinen, klinkt het, maar ook via een betere aansluiting op andere vervoersmiddelen, zoals de fiets. “Tegelijk moeten de bedrijven ook beter presteren op het vlak van milieu en diversiteit.” De NMBS wenste niet te reageren.