De terrassen vroeger openen, kan dat zomaar? En welke straf riskeert een rebellerende burgemeester?
Mag een burgemeester toestaan dat de terrassen al openen op 1 mei, een week vroeger dan het Overlegcomité gisteren heeft bepaald? Hoe ver kunnen burgemeesters als Jean-Marie Dedecker van Middelkerke of Willy Demeyer van Luik hun rebellie eigenlijk drijven. Stephanie De Somer, professor Bestuursrecht aan de VUB en de Universiteit Antwerpen zet de puntjes op de i.
De terrassen vroeger openen: mag dat zomaar?
"We hebben vorig jaar een paar keer de discussie gehad: kunnen burgemeesters verder gaan in de bescherming van de volksgezondheid?" Het antwoord op die vraag is volgens Stephanie De Somer "ja".
"Hier heb je net het omgekeerde. Men gaat handelingen stellen die een risico voor de volksgezondheid inhouden door maatregelen terug te schroeven." Of iets een gevaar voor de volksgezondheid vormt moet overigens niet door een burgemeester, maar door experten worden beoordeeld, stipt De Somer aan.
Burgemeesters kunnen ook aanvoeren dat het ministerieel besluit over de terrassen ongrondwettig is. "Ik denk zelf dat het ministerieel besluit ongrondwettig is", zegt De Somer. "Maar als juriste moet je ook de intellectuele eerlijkheid hebben dat burgemeesters het moeten naleven zo lang het niet uit de rechtsorde is gehaald."
"Een ministerieel besluit niet naleven kan alleen als dat besluit onredelijk en ongrondwettelijk zou zijn. En dat komt een rechter toe om daarover te oordelen."
Kan vrees voor rellen een beweegreden zijn om terrassen open te laten?
De Luikse burgemeester Willy Demeyer (PS) voert aan dat hij niet genoeg agenten heeft om in te grijpen als het 1.000-tal horecazaken in zijn stad allemaal hun terras openen. Daar ontstaat volgens hem een risico op verstoring van de openbare orde. "Dat lijkt mij toch een beetje contradictorisch: dat men door de politie in te schakelen een ordeverstoring bereikt", reageert Stephanie De Somer.
Hoe moeten politieagenten zelf dit aanpakken?
"Dit is voor de politie een moeilijke afweging. De burgemeester is het hoofd van de lokale politie. Een politieambtenaar heeft de gehoorzaamheidsplicht: bevelen mogen alleen genegeerd worden in geval die kennelijk onwettelijk zijn. En dat moet dan weer door een rechter worden beoordeeld."
"Als politieambtenaar riskeert men een tuchtstraf als men niet gehoorzaamt. Als men het bevel krijgt om niet te handhaven, zullen veel politiemensen dat volgen."
Kan een rebellerende burgemeester worden gestraft?
"In principe kan een burgemeester in Vlaanderen een soort tuchtstraf krijgen. Hij kan worden geschorst of afgezet wegens kennelijk wangedrag en grove nalatigheid. Dat is wel uitzonderlijk en helemaal niet evident."
"Men zou kunnen zeggen dat het niet naleven van een federaal verbod een grove nalatigheid is, maar dat is sowieso een opportuniteitsoordeel. Dan zal de Vlaamse regering aan zet zijn."
Beluister hieronder het gesprek met Stephanie De Somer in "De wereld vandaag":
