Vandaag is het Limburgdag: waarom deze feestdag en hoe is die ontstaan?
Op 19 april is het Limburgdag, sinds enkele jaren uitgeroepen tot de Limburgse provinciale feestdag. Maar hoe is Limburgdag ontstaan? En wat wordt er eigenlijk 'gevierd'? Ere-gedeputeerde van Limburg Sylvain Sleypen, en fervent Limburgkenner, geeft tekst en uitleg bij de feestdag.
19 april 1839, vandaag exact 182 jaar geleden, was een historische dag voor Limburg. De grote provincie zoals men die toen kende, kwam op die dag namelijk definitief tot haar einde. "Onder Napoleon Bonaparte is Limburg één groot gebied geworden, maar in '39 heeft men na lang geruzie het gebied in twee gesplitst", legt ere-gedeputeerde Sylvain Sleypen uit. "De Duitsers, van het toenmalige Pruisische rijk, wilden een vrije route naar de zee. Ze wilden de Maas dus als grens, zodat ze een deel van de rivier onder hun beheer hadden. Door de goedbevriende Willem I van Nederland is dat realiteit geworden. De uiteindelijke splitsing is in Londen ondertekend, en wordt het Verdrag van Londen genoemd. Landen zoals onder andere Rusland, Franrijk en Engeland waren daarbij. Maaslanders en echte Limburgers waren daar niét bij. Het is dus allemaal boven de hoofden van de Limburgers beslist."
Limburg heeft er dus voor gezorgd dat Nederland en België ook ná de Belgische onafhankelijkheid nog jaren op gespannen voet met elkaar hebben geleefd. "Er was dan ook heel wat om over te discussiëren. Uiteraard de grens, maar er waren ook economische pijnpunten. De twee Limburgen deelden namelijk de mijnontginning en de grind. Er was ook discussie over de taksen, en die verschillen zijn vandaag de dag nog steeds merkbaar. Als je bijvoorbeeld de veerpont van Meeswijk neemt", geeft Sleypen als voorbeeld. "Na 22u is de geluidsnorm aan Belgische kant 90 decibel, maar in Nederland is dat 60 decibel. Het geluid dat het veerpont maakt is 75 decibel. Dat betekent dus dat je vanuit België de veerpont mag nemen, maar niet mag aankomen in Nederland. Dat moest toen allemaal geregeld worden. Daarnaast moesten er nog veel schuldenregelingen afgeklopt worden."
Hasselt is uitgeroepen tot provinciehoofdstad, terwijl dat toen maar een dorp was en helemaal geen grote stad
Maastricht heeft een cruciale rol gespeeld in de splitsing van Limburg. De ondertussen Nederlands-Limburgse grootstad zou namelijk in eerste instantie de Bélgisch-Limburgse hoofdstad worden. "Eigenlijk wilden de Nederlands-Limburgers gewoon bij België horen. Maar dat mocht niet", vertelt Sleypen. "Willem I had namelijk een sterke militaire aanwezigheid in Maastricht, en zo is dat gebied toch bij Nederland gebleven. Maastricht werd als tactische plek gebruikt, om van daaruit ook nog heel wat invallen te doen."
Belgisch-Limburg moest dus plots een nieuwe hoofdstad kiezen. Tongeren en Sint-Truiden waren daar de logische keuzes, want dat waren destijds de enige grote steden in de provincie, maar die lagen beiden te dicht bij Maastricht of niet centraal genoeg in Limburg. "Daarom heeft men destijds Hasselt uitgeroepen tot provinciehoofdstad, terwijl dat toen maar een dorp was en helemaal geen grote stad", legt de ere-gedeputeerde uit.
Na jaren van discussie en spanning is de rivier de Maas uiteindelijk dus de grens geworden tussen Belgisch- en Nederlands-Limburg. "De rivier is dus de grensmaas geworden", volgens Sleypen. "Iedereen denkt dat de effectieve grens gewoon het midden van de rivier is, maar dat is niet zo. De talweg van de Maas is de grens, dat is het diepste punt in de breedte van de rivier. Ook dát was een discussiepunt", besluit hij.
