In de Limburgse grensstreek heeft de paaspauze maar weinig effect gehad

Het oosten van Limburg kreunt onder de coronabesmettingen. Maaseik, Lanaken, Dilsen-Stokkem en vooral Maasmechelen: nergens in de provincie liggen de besmettingscijfers zo hoog als aan de grens met Nederland. Al twee weken is Maasmechelen de stad met de hoogste incidentie van Vlaanderen.

De situatie is er zo zorgwekkend dat burgemeester Raf Terwingen (CD&V) afgelopen weekend besloot de scholen ook na de paasvakantie toe te houden, minstens één week. Afgelopen weekend werd het plan opgevat om eerst 6.800 leerlingen en leerkrachten te testen op het coronavirus, maar dat bleek logistiek niet haalbaar.

“Donderdag worden 2.000 leerlingen en leerkrachten getest, uit de scholen die voor de paasvakantie al klassen in quarantaine moesten zetten. Vrijdag zullen de resultaten bekend zijn, daarna zien we hoe het verder moet”, zegt Terwingen. De regel is helder: als iemand positief test, zal meteen de hele klas in quarantaine moeten blijven.

Ingrijpen is nodig, klinkt het in Ziekenhuis Oost-Limburg, dat campussen heeft in Genk, Lanaken en Maaseik. “De snelle stijging van de ziekenhuisopnames is gelukkig afgeremd, maar vandaag liggen er toch nog 83 covidpatiënten in onze ziekenhuizen, van wie 22 intensieve zorg nodig hebben. De situatie is uiterst precair. De helft van onze operatiezalen is dicht, wat betekent dat we soms dringend zorg moeten uitstellen. Hier is geen goeie kant aan”, zegt ZOL-woordvoerder Jurgen Ritzen.

Nuttig? 

Al voor de paasvakantie liepen de cijfers in het oosten van Limburg flink op. In een middelbare school in Genk moesten zelfs de examens voor de eerste graad afgelast worden. “De analyse is dat de besmettingen zijn begonnen op de scholen, en zo in de gezinnen zijn terechtgekomen. We willen nu ingrijpen om te voorkomen dat het virus na de paasvakantie opnieuw van de gezinnen de scholen wordt binnengebracht”, zegt Terwingen.

In de naburige gemeenten blijven de scholen voorlopig open. Kinderen uit Maasmechelen die in Dilsen-Stokkem naar school gaan, kunnen dus wel naar de les. “Dat zijn nu eenmaal de beperkingen van lokale maatregelen”, zegt burgemeester van Dilsen-Stokkem Sofie Vandeweerd (Open Vld). “Ik begrijp de reactie van mijn collega: je moet iets doen. Maar het virus zit hier overal, en de paaspauze heeft eigenlijk heel weinig effect gehad op de cijfers. Dan kan je je afvragen hoe nuttig het is om de scholen dicht te houden.”

Gezinnen

Het is niet voor het eerst in de coronacrisis dat de grensstreek rood oplicht. Grensverkeer met Nederland leidde er wel vaker toe dat op er in de Maaskant extra veel besmettingen opdoken. De voorbije weken waren niet-essentiële reizen naar het buitenland dan wel verboden, maar volgens gouverneur Jos Lantmeeters was het internationaal verkeer ook nu één van de verklarende factoren. “Er was wel wat beweging aan de grens. Je kan het leger niet overal langs de Maas zetten, he.”

Toch schiet die verklaring tekort. De besmettingsgraad ligt in Nederlands Limburg niet noemenswaardig hoger dan aan deze kant van de grens, en ook in Nederland gelden er strikte maatregelen.

Zowel de gouverneur, de burgemeesters als het Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid wijzen op de onmiskenbare rol van besmettingen binnen gezinnen. De hogere besmettelijkheid van de Britse coronavariant zorgt ervoor dat eens het virus in huis zit, zowat alle gezinsleden in een mum van tijd besmet zijn.

De demografische realiteit van sommige gemeenten versterkt dat effect nog. In Maasmechelen en Genk wonen veel mensen uit een zwakkere socio-economische context. Het is bekend dat het virus in die omgeving sneller verspreid raakt: mensen wonen er dichter op elkaar, en gemiddeld met meer mensen op een kleinere ruimte.

Vermoeidheid

Sommige bronnen wijzen er ook op dat in bepaalde gemeenschappen, zoals mensen met een Italiaanse of Marokkaanse afkomst, familiebanden traditioneel erg belangrijk zijn en mensen daar vaker dan nodig bij elkaar over de vloer komen. Maar, zo zegt gouverneur Lantmeeters: “Die verklaring is te makkelijk, we hebben te maken met besmettingen bij heel veel nationaliteiten.”

Ook in enkele bedrijven werden de voorbije weken besmettingsclusters gedetecteerd. Het gaat in hoofdzaak om bedrijven met seizoensarbeiders, waar het moeilijker afstand houden is. “Die bedrijven zetten sinds vorige week zelftesten in, waardoor de besmettingen daar intussen teruggedrongen zijn”, zegt burgemeester van Genk Wim Dries (CD&V).

“We voelen de vermoeidheid bij onze mensen”, benadrukt Dries. Zijn collega-burgemeesters beamen dat: voor veel mensen duurt de lockdown te lang om de maatregelen nog langer strikt te volgen. “Er zijn mensen van wie onze lokale contacttracers weten dat ze positief getest hebben, en die toch op straat rondlopen of gaan werken terwijl ze thuis in quarantaine moeten blijven”, zegt Vandeweerd.

“Er is niet één oorzaak,” zegt Dries nog. “Maar we weten uit onderzoek wel dat de contacten in Limburg gemiddeld iets hoger lagen de voorbije weken. En als je al hoge besmettingscijfers hebt, is er niet veel nodig voor een plotse versnelling van dit virus.”