Heel de VS zet zich schrap voor de uitspraak in de zaak-Floyd. ‘Geen gerechtigheid, geen vrede!’

De demonstranten voor de rechtbank van Minneapolis hebben hun oordeel al klaar. Daar weten ze allang wat de bedoeling was op 25 mei 2020, toen politieagent Derek Chauvin negen minuten en twintig seconden met zijn knie op de nek van George Floyd ging zitten. “Moordenaar!”, roept een jonge vrouw door haar megafoon naar het sombere bruine gebouw in het centrum van de stad, voor deze zaak omringd met een dubbel hek met daartussen rollen prikkeldraad. En als de poort even opengaat, en de agenten zichtbaar worden die het fort bewaken: “Allemaal moordenaars!” Niet alleen Chauvin staat hier terecht, maar het hele politiesysteem.

Maar hoe hard er ook wordt geroepen, hoe hard er ook is geroepen het afgelopen jaar, niet alleen hier in Minneapolis maar in honderden steden en dorpen in de Verenigde Staten en zelfs daarbuiten, de enigen die gaan bepalen hoe schuldig Chauvin is aan de dood van Floyd zijn de twaalf leden van de jury, die zich nu hebben afgezonderd om zich over die kwestie te buigen.

Dat kan uren gaan duren, dat kan dagen gaan duren, dat kan weken gaan duren – maar Amerika zet zich schrap. In Minneapolis is niet alleen het gerechtsgebouw tot een vesting verbouwd, maar staan ook dubbele hekken, in betonnen voeten gestoken, rond politiebureaus en andere overheidsgebouwen. Er rijden kolonnes Hummers en gecamoufleerde pantserwagens door de stad, er staan zwaarbewapende soldaten op straathoeken en bij de winkelcentra. Lake Street, de historische as waar vorig jaar in de anarchie na de dood van Floyd tientallen winkels in vlammen opgingen, is nu bezet gebied. De met spaanplaat betimmerde gevels maken van elke straat een goot, zonder absorptievermogen, waar niemand meer iets te zoeken heeft. De winkels zijn boodschappen geworden. Zeg hun namen! Geen gerechtigheid, geen vrede! Fuck de politie!

Niet alleen Minneapolis maakt zich op voor de uitspraak. In San Francisco en New York zijn bij de politie alle verloven ingetrokken. In Washington draaien de agenten diensten van twaalf uur. Rond Philadelphia worden duizend soldaten van de Nationale Garde achter de hand gehouden om in te grijpen.

De wereld kijkt mee

“Dat zegt al genoeg”, zegt Trei Connor zondagavond bij het monument voor George Floyd, op het kruispunt waar hij elf maanden geleden stierf. Connor is met zijn twee tienerkinderen uit het vijf uur verderop gelegen Milwaukee naar Minneapolis gereden om bij de laatste dag van de rechtszaak te zijn. “Als ze zich zo voorbereiden, dan bereiden ze zich voor op vrijspraak. Ze weten hoe groot de woede zal zijn.”

De spanning, de zenuwen, de sluimerende woede: het tekent de Amerikaanse onzekerheid over het eigen rechtssysteem. Als zo’n zaak, waarin de hele wereld heeft kunnen zien hoe een zwarte man stierf onder de knie van een witte agent, niet tot voldoende repercussies leidt, wat dan wel? De uitspraak, en de reactie daarop, zal laten zien wat de stand van Amerika is, op het gebied van de gerechtigheid.

De vraag die de jury gaat beantwoorden is niet of Chauvin schuldig is. De vraag die de jury gaat beantwoorden: is Chauvin schuldig in het Amerikaanse rechtssysteem? En dat zijn eigenlijk drie vragen, namelijk de drie aanklachten tegen Chauvin. Was het doodslag? Was het zware mishandeling, met de dood als gevolg? Was het dood door schuld? Op de eerste aanklacht staat maximaal 40 jaar gevangenisstraf. Op de tweede maximaal 25 jaar. Op de derde maximaal 10 jaar.

Overigens probeerden de aanklagers niet te bewijzen dat Chauvin de intentie had om Floyd te doden. Zelfs de doodslag was ‘onbedoeld’, een variant uit het strafrecht van Minnesota die lastig vertaalbaar is. Maar de eerste twee aanklachten heten wel degelijk ‘murder’, tweedegraads en derdegraads, en het geweld was volgens de aanklagers wél de bedoeling.

“De verdachte is schuldig aan alle drie de aanklachten”, was de laatste zin van de officier van justitie Steve Schleicher in zijn slotpleidooi maandag. “En er is geen excuus.”

“Het Openbaar Ministerie (OM) heeft niets hard kunnen maken”, was een van de laatste zinnen van advocaat Eric Nelson van Chauvin in zijn slotpleidooi. “Zolang je redelijkerwijs kunt twijfelen, is de verdachte onschuldig.”

Ruim dertig getuigen

De afgelopen drie weken zijn ruim dertig getuigen aan het woord gekomen, die de argumenten van de aanklagers en de advocaten moesten ondersteunen. Getuigen van het incident vertelden tot in detail hoe ze zagen dat het misging. Een van hen belde de politie, omdát de politie over de schreef ging. Een ambulancemedewerker vertelde hoe Floyd al dood was toen hij arriveerde, en dat Chauvin toen nog steeds met zijn knie op hem zat. Een hart-longexpert wees, aan de hand van de beelden, op het precieze moment dat Floyd zijn laatste adem uitblies. De hoofdcommissaris van de politie van Minneapolis vertelde dat het geweld van Chauvin ‘onnodig’ was, en niet volgens de voorschriften was.

De advocaat van Chauvin haalde er een oud-politieagent uit Californië bij, die vond dat de methode van Chauvin wél gepast was. En ze haalden er een arts bij, die zei dat de doodsoorzaak onduidelijk was, en wellicht een combinatie van een overdosis en een hartaanval. Net op dat moment.

Maar het Openbaar Ministerie schoot daar weer flinke gaten in. De oud-politieagent moest erkennen dat Chauvin volgens de reglementen zijn geweld had moeten aanpassen aan het verzet van de verdachte – dus zeker toen Floyd buiten bewustzijn raakte (waar omstanders hem op wezen). En de arts moest erkennen dat, als Floyd een hartaanval had gehad, hij nog te redden was geweest als hij daarna medische hulp had gekregen. De overdosis-theorie strookt niet met de wetenschap: Floyd had weliswaar de drug fentanyl in zijn bloed (hij was verslaafd aan pijnstillers, de bekende Amerikaanse epidemie), maar niet in de verhouding die bij overdoses wordt aangetroffen. Ook zijn manier van ademen kwam daarmee niet overeen.

Maar toch: de verdedigers van de verdachte hoeven slechts twijfel te zaaien, zoals advocaat Nelson maandag ook weer benadrukte tegenover de jury. “Er is niet genoeg bewijs. Redelijke twijfel is een hoge standaard.” Als maar één van de twaalf juryleden meegaat in die twijfel, is dat al genoeg om het proces te laten mislukken: dan blijft de jury ‘hangen’, en moet het helemaal worden overgedaan. Ook is het mogelijk dat de jury tot een soort compromis komt en het Chauvin unaniem onschuldig verklaard aan de sterkste aanklachten, waar lange straffen op staan, en schuldig aan de zwakste aanklacht, waar maximaal tien jaar op staat.

“Ik heb er geen vertrouwen in”, zegt Trei Connor. “Ja, de bewijzen zijn duidelijk. Maar er hoeft maar één jurylid te zijn die denkt: de politie moest hem toch arresteren, hij stribbelde tegen. Eigen schuld. En dan gaat hij vrijuit.”

Het is een cynische scepsis die breed te horen is, onder zwarte Amerikanen. “We hebben dit al zo vaak zien gebeuren”, zegt Dini, die toekijkt hoe de National Guard posities inneemt bij het winkelcentrum dat vorig jaar al geplunderd is. “Als een witte agent een zwarte man doodt, dan vinden veel witte mensen dat oké. Maar ik kan je wel zeggen: veel van ons pikken dat niet meer. Het wordt een chaos hier.”

“We weten niet wat er gaat gebeuren, en wanneer”, zegt een medewerker van fietsenwinkel The Hub, die spaanplaten aan zijn gevel aan het schroeven is. De winkel staat vlak achter het politiebureau, dat nog steeds geblakerd en dichtgespijkerd is. “Vorig jaar heeft de verzekering alle fietsen vergoed die toen zijn gestolen. Maar ik vrees dat ze dat niet nog een keer gaan betalen.”