Erdogan wuift kritiek westerse landen op zuiveringen weg

Sinds de couppoging voert de regering op grote schaal politieke zuiveringen uit. Turkije houdt volgens de minister van Binnenlandse zaken 18.000 mensen vast na de mislukte staatsgreep van 15 juli, onder wie minstens 10.000 soldaten. Ruim 9.000 van hen zijn formeel gearresteerd en zijn in afwachting van een proces. Onder de noodtoestand kunnen mensen dertig dagen worden vastgehouden zonder te worden voorgeleid. Europa en de Verenigde Staten kijken met stijgende zorg naar het repressieve optreden van president Erdogan.

Ook de hoogste rechters van de Europese Unie uitten vandaag kritiek op het aan de kant schuiven van talrijke magistraten en aanklagers in Turkije na de couppoging van 15 juli. Het Netwerk van Presidenten van de Hoogste Gerechtshoven van de Europese Unie heeft zijn grote zorg uitgesproken over de situatie in dat land. 

De rechters wijzen erop dat er meer dan 2.700 rechters en openbare aanklagers in Turkije zijn geschorst en dat tegen velen van hen arrestatiebevelen zijn uitgevaardigd. Ze zien dat als een inbreuk op de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en als een bedreiging voor de rechtsstaat. De magistraten dringen er bij Turkije als lid van van de Raad van Europa op aan de rechtsstaat en de mensenrechten in Turkije te eerbiedigen. "Zij die achter de coup zitten moeten verantwoordelijk gehouden worden met een eerlijk en onafhankelijk proces overeenkomstig het internationaal recht."

Erdogan schuift alle kritiek vanuit het westen opzij en zegt dat het aantal gedetineerden zal stijgen naarmate mensen schuldig bevonden worden. 

Vrijdag werd ook bekend dat Turkije 1.300 personeelsleden van het ministerie van Werkgelegenheid onder de loep neemt vanwege de couppoging. Wel wordt de maatregel die ambtenaren verbiedt op vakantie te gaan wellicht opgeheven. Premier Binaly Yildrim kondigde aan dat Turkije een luchtbasis in de buurt van Ankara zal sluiten evenals militaire barakken die tijdens de coup werden gebruikt.

Begrip

In Turkije is veel begrip voor de zuiveringen. Veel Turken wijzen erop dat de mensen die nu politiek worden geschorst of ontslagen, daar destijds ook om politieke redenen zijn neergezet. Bovendien zijn Turken gewend aan de harde hand waarmee de eenheid in het land wordt bewaard. Al sinds de oprichting van de seculiere republiek in 1921 door Mustafa Kemal Atatürk gaan nationalisme en onderdrukking - van bijvoorbeeld Koerden of Armeniërs - hand in de hand. In tijden van crisis is nationalisme nu eenmaal een veilige uitweg. Daar hoort een sterke overheid bij. De activistische academici die nu zijn opgepakt, gingen gewoon een stap te ver met de beschuldiging in de petitie van 'moord op de Koerden', zo vindt bijvoorbeeld econome Saltug.

De mensen die nu ontslagen en vastgehouden worden zijn volgens Erdogan de aanhangers van zijn oude rivaal, moslimgeleerde Fethullah Gülen. De Turkse regering beschuldigt Gülen ervan achter de poging te zitten van een groep militairen om de macht te grijpen. Gülen woont in de VS en zijn beweging rivaliseert al heel lang met Erdogan en diens AK-partij over hoe de islam het Turkse bestuur en de politiek kan dienen. Gülens aanhang is onder meer sterk in de rechterlijke macht en het onderwijs, maar niet binnen de Turkse strijdkrachten.

Toetredingsonderhandelingen bevroren?

De Oostenrijkse politicus Johannes Hahn van de EU-toetredingscommissie waarschuwt Ankara ondertussen voor bevriezing van de toetredingsonderhandelingen. Dat zei hij woensdag in een interview met de Duitse krant Süddeutsche Zeitung. Turkije moet bewijzen dat het na de couppoging op een rechtvaardige manier met verdachten omgaan. "En als er maar de geringste twijfel is dat dit niet gebeurt, zijn de gevolgen onafwendbaar."

De vluchtelingendeal is volgens Hahn niet in gevaar, maar hij benadrukt dat het belangrijk is om Turkije te helpen met de financiële lasten van de vluchtelingenopvang.

"Leger effectiever door zuiveringen"

De Turkse premier van Buitenlandse zaken noemde woensdag het commentaar van de Verenigde Staten dat de zuiveringen de samenwerking in de strijd tegen Islamitische Staat bedreigen 'ongelukkig'. 'In tegendeel, als het leger is gezuiverd wordt het betrouwbaarder, schoner en effectiever in de strijd', aldus Mevlut Cavusoglu. Volgens CNN Turk hangen 8.651 defensiemedewerkers de Gülen-beweging aan. 

Cavusoglu probeerde ook Westerse zorgen weg te nemen over de toenadering van Turkije tot Rusland. Volgens de minister is de relatie met Moskou geen alternatief voor de NAVO en de Europese Unie.