De Europese Commissie lanceerde op 19 maart een informele procedure met het farmabedrijf AstraZeneca op basis van het contract dat de twee partijen vorig jaar sloten over de levering van vaccins aan de EU. Aanleiding was de grote achterstand van het Brits-Zweedse bedrijf: in het eerste kwartaal kon het slechts 30 miljoen vaccins leveren, een kwart van wat contractueel afgesproken was. In het tweede kwartaal zou het volgens een woordvoerder van de Commissie gaan om slechts 70 van de beloofde 180 miljoen doses.

De procedure voorzag in een onderhandelingen binnen de twintig dagen om het conflict op te lossen. Omdat dit onvoldoende resultaat opleverde, bereidt de Commissie nu de volgende stap voor: een juridische procedure voor een rechtbank in Brussel, zoals voorzien in artikel 18.5b van het contract. Dat meldde Politico.

“Waar het ons om gaat, is dat er genoeg doses geleverd worden overeenkomstig de verbintenissen die het bedrijf aanging”, aldus een woordvoerder bij de Commissie. “Samen met de lidstaten bekijken we alle opties om dit te realiseren.” Een juridische procedure behoort tot de mogelijkheden. “Maar een beslissing is nog niet genomen.”

Kort geding

De optie waar de Commissie aan denkt, is een kort geding om de levering van 90 miljoen doses in het tweede kwartaal af te dwingen. Die piste heeft het voordeel dat het niet komt tot een lange procedure om bijvoorbeeld een schadevergoeding te bekomen. Aangezien zij het contract met AstraZeneca sloot, kan de Commissie die stap zelf zetten. Maar ze besloot de lidstaten de kans te geven om zich hierbij aan te sluiten.

Tijdens een bijeenkomst van de ambassadeurs van de 27 lidstaten woensdag bleek dat vrij veel landen daartoe bereid zijn. Anderen, waaronder Duitsland en Frankrijk, vroegen extra informatie over de te volgen procedure en wilden ook weten hoe hard de zaak gemaakt kan worden. Als AstraZeneca de 20 miljoen vaccins extra niet kan produceren, kan ze die ook niet leveren. Bovendien moet vermeden worden dat er bij de publieke opinie extra twijfels ontstaan over de kwaliteit van het vaccin. Bij dat laatste heeft niemand belang. Mogelijk valt een beslissing vandaag, wanneer de ambassadeurs weer bijeenkomen.

“Uiterste best doen”

In het contract beloofde AstraZeneca dat het zijn uiterste best (‘best reasonable efforts’) ging doen om de beloofde doses te leveren. Juristen merkten al op dat het niet vanzelfsprekend is om te bewijzen dat een bedrijf zo’n inspanningsverbintenis niet nakomt. Maar onder artikel 13 van het contract beloofde AstraZeneca ook dat het zich niet zou verplichten tot leveringen aan een derde partij ten koste van de contractuele verplichtingen tegenover de EU. Pascal Soriot, de topman van AstraZeneca, verklaarde in het Europees Parlement dat zijn bedrijf contractueel een deel van de in Nederland geproduceerde vaccins moest leveren aan het Verenigd Koninkrijk, op basis van contracten die het erfde van de universiteit van Oxford.

In een reactie laat AstraZeneca weten “niet op de hoogte te zijn van enige juridische procedures. We blijven in discussie met de Commissie en de lidstaten over de leveringen”.

Optie niet gelicht

Een woordvoerder van de Commissie maakte ook bekend dat ze de optie voor de aankoop van nog eens 100 miljoen doses van AstraZeneca niet licht. Het initiële contract sloeg op de levering van 300 miljoen doses. Het blijkt al moeilijk genoeg voor het bedrijf om dat aantal te halen. Bovendien liet Commissievoorzitster Ursula von der Leyen weten dat de Commissie voortaan wil inzetten op mRNA-vaccins zoals van Pfizer en Moderna.