OVERZICHT. Versoepelen of nog een paar weken extra op de tanden bijten? Zo pakken onze buurlanden het aan

486 besmettingen en 1,36 doden per dag per miljoen inwoners

Bij onze noorderburen kondigde premier Mark Rutte deze week een exitplan aan, met de eerste versoepelingen die al over vijf dagen ingaan. Op 28 april gaan bijvoorbeeld de terrassen onder strenge voorwaarden open in de namiddag en eindigt de avondklok. 

Nochtans ziet de coronasituatie er niet bepaald rooskleurig uit. De bezetting op de afdelingen intensieve zorg is met 839 patiënten het hoogste aantal in bijna een jaar tijd. Ook het aantal nieuwe coronagevallen blijft oplopen, met gisteren 9.648 nieuwe geregistreerde besmettingen, het hoogste aantal sinds 7 januari. 

Wel gaan experts er van uit dat de instroom van coronapatiënten in de ziekenhuizen aan het aflvakken is, en het aantal besmettingen stabiliseert. Van een duidelijke afname is momenteel nog geen sprake, zei Jaap van Dissel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gisteren tijdens een presentatie aan Tweede Kamerleden. Op basis van modelberekeningen verwacht het RIVM dat de daling wel binnenkort zal inzetten, al moest ook Van Dissel toegeven dat hij “geen idee” heeft wat het openen van de terrassen volgene week voor gevolg zal hebben. In de Tweede Kamer zei hij wel dat dan meer mensen op pad gaan en er dus meer risico is. 

Van Dissel is ook voorzitter van het Outbreak Management Team. Dat adviseerde het kabinet “met klem” om nog even te wachten met versoepelen. Dat zou meer zekerheid bieden. De regering besloot deze week tot versoepelingen op basis van prognoses. In zijn presentatie liet Van Dissel zien wat het waarschijnlijke effect zou zijn als de versoepelingen wat later zouden worden uitgevoerd, in plaats van volgende week. Tot half mei zou er geen verschil zijn, maar daarna zou het aantal ziekenhuis- en ic-opnames sneller dalen. 

“Alle indicatoren wijzen nog steeds op een situatie passend bij het risiconiveau ‘zeer ernstig’”, aldus het OMT, maar Rutte zette desondanks toch door. Wel zei hij tijdens het debat in de Kamer dat hij “de meeste buikpijn” heeft over de risico’s die de heropening van de terrassen volgende week met zich meebrengt. Dat is ook de reden dat de de openingstijden beperkt zijn tot de namiddag en de horeca aan strenge voorwaarden moet voldoen.

Ook winkeliers krijgen wat meer lucht. Zij mogen vanaf volgende week nog net zoveel klanten ontvangen als nu, maar die hoeven geen afspraak meer te maken. Als dat leidt tot onverantwoord lange rijen in de winkelstraten, kunnen die in het uiterste geval worden gesloten. Ook markten mogen helemaal open, mits 1,5 meter afstand wordt bewaard.

De gehate avondklok komt volgende week na drie maanden ten einde. Het dringende advies om thuis niet meer dan een bezoeker te ontvangen, wordt verruimd naar maximaal twee gasten. “We weten dat dit voor veel mensen de lastigste maatregel is om na te leven”, aldus Rutte. Maar: “Twee personen is nog altijd heel weinig”, realiseert hij zich ook.

Zoals eerder beloofd mogen studenten in het hoger onderwijs onder voorwaarden weer fysiek naar school. Daarnaast worden theorie-examens voor het rijbewijs weer mogelijk, en gaat het aantal maximale aantal aanwezigen bij uitvaarten omhoog van vijftig naar honderd.

Al met al gaat Rutte er nog altijd van uit dat tegen de zomervakantie de meeste coronamaatregelen niet meer nodig zullen zijn, omdat dan het overgrote deel van de bevolking zal zijn gevaccineerd. Het kabinet komt op 3 mei met een nieuwe persconferentie over besluiten die op 11 mei zullen ingaan. Ook komt het kabinet op 3 mei met een nieuw reisadvies dat na 15 mei gaat gelden.

463 besmettingen en 4,38 doden per dag per miljoen inwoners

In de andere windrichting lijken onze zuiderburen het voorlopig nog iets voorzichtiger aan te pakken, gezien het aantal besmettingen nog altijd erg hoog is. Er komen vanaf 3 mei wel versoepelingen, maar die blijven in eerste instantie beperkt. Premier Jean Castex stelde gisteren de kalender van de versoepelingen voor op een persconferentie. 

Fransen zullen zich vanaf 3 mei overdag opnieuw verder mogen verplaatsen dan in een straal van 10 kilometer rond hun woning. Terrassen en niet-essentiële winkels zouden “rond midden mei” opnieuw kunnen openen, als de coronacijfers het toelaten, maar een concrete datum is er nog niet. Ook  mogen er opnieuw sportieve en culturele activiteiten plaatsvinden.

De kleuter- en lagere scholen zullen vanaf maandag 26 april opnieuw de deuren openen. Een week later, op 3 mei, volgen dan de middelbare scholen. Voor de heropening zijn “zeer strikte protocollen” opgesteld. Daarnaast zal er in het onderwijs massaal getest worden, aldus Castex. De avondklok “blijft tot nader orde” behouden en “we kijken midden mei (...) welke de epidemiologische situatie is”, zei de premier ook.

“De piek van de derde golf van de epidemie lijkt achter ons te liggen”, zei Castex. De voorbije tien dagen was er een duidelijke daling van het aantal besmettingen. Ook de piek van het aantal ziekenhuisopnames is volgens de premier bereikt. De komende dagen zal het aantal opnieuw dalen, verzekerde hij.

De versoepelingen zijn wel nog niet definitief. Ze zullen enkel kunnen als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Die voorwaarden kunnen in de loop van de tijd nog veranderen. De premier belooft dat er de komende dagen duidelijkheid zal komen.

246 besmettingen en 2,61 doden per dag per miljoen inwoners

Het meest voorzichtige lijken nog de Belgische oosterburen, althans toch hun bondskanselier. De Duitse federale regering onder leiding van Angela Merkel heeft deze week een nationale coronawet door de Bondsdag geloodst om zelf maatregelen te kunnen nemen op plekken waar de situatie uit de hand loopt. Met de federale ‘Notbremse’ zijn de deelstaten tijdelijk een deel van hun bevoegdheden kwijtgeraakt. Merkel maakt zich erg ongerust over de oplopende coronacijfers, die per miljoen inwoners wel nog net lager zijn dan bij ons. 

De omstreden wet geeft de Duitse regering de bevoegdheid rechtstreeks coronamaatregelen op te leggen, zoals een avondklok en verdere contactbeperkingen. Na de goedkeuring woensdag van de Bondsdag ging ook de Bondsraad, het hogerhuis, gisteren akkoord. De wet werd enkele uren later van kracht toen president Frank-Walter Steinmeier zijn handtekening eronder zette.

Merkel en haar regering kunnen nu buiten de deelstaten om zelf lockdowns en andere maatregelen opleggen. Merkel acht federale zeggenschap in de strijd tegen het coronavirus noodzakelijk, omdat de deelstaten geregeld minder streng optreden dan volgens haar nodig is.

De regering in Berlijn kan aan de ‘nationale noodrem’ trekken en ingrijpen in gebieden met relatief veel besmettingen, zonder inspraak van de zestien deelstaten. Voorwaarde is dat het aantal nieuwe besmettingen dat in een gemeente of regio in een week tijd wordt vastgesteld drie dagen achter elkaar hoger is dan gemiddeld honderd per 100.000 inwoners. Momenteel is dat vrijwel overal in Duitsland het geval. Vooral bij de oppositie klinkt daarop veel kritiek. De grootste oppositiepartij Alternative für Deutschland ziet de wet als een aanval op de grondwettelijke vrijheid.

Maar ook vanuit Merkels CDU klonken harde woorden. “De sessie van vandaag markeert een dieptepunt in de federale cultuur van Duitsland”, zei premier Reiner Haseloff van de deelstaat Saksen-Anhalt, die ook voorzitter is van de Bondsraad. Coalitiepartij SPD ging ook met tegenzin akkoord. “We weten allemaal dat de grondwettelijkheid van deze maatregel twijfelachtig is”, zei premier Stephan Weil van Nedersaksen.

Woensdag betoogden duizenden mensen in Berlijn toen er in de Bondsdag werd gestemd. Agenten gebruikten traangas en pepperspray, en pakte tientallen mensen op die zich niet hielden aan de coronaregels.

37 besmettingen en 0,34 doden per dag per miljoen inwoners

De Britten zitten ondertussen wel volop in hun versoepeltraject, met dank aan de eerdere strenge lockdown en de massale vaccinatie. Het aantal nieuwe besmettingen per dag ligt in het Verenigd Koninkrijk nu zelfs in absolute aantallen lager dan bij ons, hoewel het land een veelvoud van onze bevolking heeft. Per miljoen inwoners gaat het nog om amper 37 besmettingen per dag. Het aantal sterfgevallen is teruggevallen tot een twintigtal per dag, tegenover 1.250 per dag eind januari. 

Bijna de helft van de bevolking heeft er daarentegen een eerste prik met een coronavaccin gekregen, tegenover 22 procent in België. Het land is daarmee een van de koplopers in de wereld. 

Sinds 12 april zijn de Engelse terrassen van de pubs weer open, net als de winkels. Ook buitenattracties zoals dierentuinen, niet-essentiële winkels, fitnesszalen en kapsalons zijn weer open in Engeland