Een dag na klimaattop schrapt president kwart milieubudget Brazilië

Bolsonaro deed die toezegging op een virtuele klimaattop met internationale leiders die was georganiseerd door de Amerikaanse president Joe Biden. De rechts-populistische president van Brazilië zei dat hij het budget voor de handhaving van klimaatwetgeving zou verdubbelen en dat er in 2030 een einde moet zijn gekomen aan illegale ontbossing in zijn land. Die beloftes betekenden een koerswijziging van Bolsonaro's milieubeleid.

Amper 24 uur later heeft Bolsonaro zijn handtekening gezet onder de Braziliaanse overheidsbegroting voor 2021 gezet, met een begroting van omgerekend 302 miljoen euro voor het ministerie van Milieu en onderliggende agentschappen. In 2020 was dat nog een budget van zo’n 392 miljoen euro. In de loop van het jaar kan onder strikte voorwaarden nog besloten worden om van de begroting af te wijken en eventueel meer geld uit te geven.

Bolsonaro heeft een veto uitgesproken over ongeveer 198 miljoen euro aan milieu- en klimaatmaatregelen. Onder meer het nationale milieubeschermingsinstituut Ibama werd fors gekort. Ibama ziet in Brazilië toe op naleving van de milieuwetgeving en had ook de afgelopen jaren al te maken met forse bezuinigingen.

De Braziliaanse regering ging niet in op vragen over Bolsonaro’s belofte om meer geld vrij te maken voor handhaving van milieuwetgeving. Journalisten die vragen stelden over de bezuinigingen, werden door verwezen naar het ministerie van Economische Zaken.

Voor parlementariër Rodrigo Agostinho, aanvoerder van een groep parlementsleden die strijdt tegen klimaatverandering, moet Bolsonaro de daad bij het woord voegen. “Het signaal van de toespraak donderdag is niet genoeg”, aldus Agostinho. “De Braziliaanse regering moet haar huiswerk gaan doen.”

Agostinho is niet de enige die twijfelt aan de beloftes van Bolsonaro. Sinds de president in 2019 aantrad, heeft hij zich nooit een overtuigd voorstander getoond van milieubescherming of naleven van internationale milieuverdragen. De president wil juist mijn- en landbouw in natuurreservaten en inheemse gebieden.

Zo zijn tijdens zijn ambtstermijn ontbossing en bosbranden in het Amazonegebied alleen maar toegenomen. Tussen augustus 2019 en juli 2020, zo blijkt uit satellietgegevens, is de ontbossing met 9,5 procent toegenomen ten opzichte van de 12 maanden daarvoor, met een ontbost areaal zo groot als Jamaica. Ook zijn regelingen die ontbossing en het verbranden van bosgebied moeten voorkomen versoepeld en is fors bezuinigd op controlerende instanties zoals Ibama en soortgelijke organisaties. 

“Het is een leugen”, zegt de baas van het Braziliaanse klimaatobservatorium Marcio Astrini over Bolsonaro's belofte om de begroting voor milieubescherming te verdubbelen. “Bolsonaro heeft zelf in de begroting de post voor milieutoezicht het laagste gemaakt in de laatste twintig jaar.”

Marcelo Freixo, een van de felste oppositieleiders tegen de regering-Bolsonaro in het parlement, heeft geen goed woord over voor Bolsonaro's woorden op de klimaattop. “We hebben gezien hoe Bolsonaro gepromoveerd is. Eerst loog hij alleen op nationaal niveau. Nu liegt hij op internationale schaal. Indrukwekkend om te zien hoe hij op de top zei dat Brazilië de milieu-organisaties aan het versterken is. Dat is niet de mening van de mensen bij Ibama, ICMBio (een ander toezichtorgaan, red.) of de Federale Politie. Daar werd het hoofd van de politie in de Amazone, die zich sterk maakte voor de bescherming van de inheemse volken in het oerwoud en optrad tegen illegale houtkap, onlangs uit zijn functie gezet.”

Het gedraai van Bolsonaro kan Brazilië nog duur komen te staan. Vanwege zorgen om milieu- en mensenrechten groeit het verzet in Europa tegen het vrijhandelsakkoord tussen de MERCOSUR-landen (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay) en de Europese Unie. Dat werd in juni 2019 uitonderhandeld, maar moet nog door de parlementen van de lidstaten worden goedgekeurd, een proces dat sinds de Amazonebranden zo goed als stil ligt. Europa kan een lucratieve afzetmarkt zijn voor de door Bolsonaro zo gesteunde landbouw, maar zonder het verdrag worden Braziliaanse producten maar beperkt binnengelaten en tegen fikse invoertarieven. Dat kost de Braziliaanse agrosector dus geld.

Ook de relatie met de VS staat onder druk. Werd Bolsonaro eerder nog omschreven als een ‘Trump van de Tropen’, Biden is allesbehalve onder de indruk van zijn ambtsgenoot. De Amerikaanse president is op zoek naar betrouwbare partners in Latijns-Amerika, zeker op het gebied van klimaatverandering en veiligheid. Maar toen de afgelopen twee weken hoge vertegenwoordigers van zijn regering de regio bezochten, werd Brazilië - toch de grootste economie van Latijns-Amerika - overgeslagen. 

1.300 baby’s in Brazilië bezweken aan gevolgen van coronavirus: “Ik wilde test voor mijn zoon, maar dokter stuurde me wandelen”

In Delhi sterft er iedere vijf minuten iemand aan corona: hoe het zo fout kon gaan in India (+)

Race tegen de klok om vermiste duikboot te vinden: zo kan bemanning in extreme nood het nog wat langer uithouden (+)