Antwerps natuurgebied verandert in vuurzee na schietoefening. 500 hectare in de as gelegd

Vrijdagochtend 9.15 uur. Het 11de bataljon Genie voert schietoefeningen uit in het Groot Schietveld – een natuurgebied van 1.500 hectare, als onderdeel van de opleiding voor nieuwe rekruten. De ‘Genie’ zijn de soldaten die de technisch moeilijke zaken moeten uitvoeren: het bouwen van constructies, tijdelijke bruggen opzetten en gebouwen opblazen. Tijdens die schietoefeningen loopt het mis. Er ontstaat een brandje dat zal uitmonden in een ware vuurzee. Maar liefst 500 hectare -–of 750 voetbalvelden – aan natuurgebied dat zich uitstrekt over Brasschaat, Brecht en Wuustwezel worden verteerd door het vuur. Er vielen geen gewonden, maar de schade voor fauna en flora is enorm.

Voor de brandweer is het alle hens aan dek. Bijna 200 Antwerpse brandweermannen worden opgeroepen om de brand onder controle te krijgen. Bulldozers, bosbrandwagens en tankwagens komen om de haverklap toe. Maar tegen de middag wordt het duidelijk: deze brand valt niet gemakkelijk onder controle te krijgen. Wat eerst 200 hectare brandende heide was, wordt al snel het dubbele. Rond 14 uur activeert provinciaal gouverneur Cathy Berx de provinciale fase van het rampenplan. “Er staat ongeveer 400 tot wel 500 hectare van het natuurgebied in brand. Ook brandweerkorpsen uit Limburg, die veel ervaring hebben met natuurbranden, komen in bijstand”, verklaart Berx vrijdagmiddag.

Er wordt ook hulp gevraagd aan onze Nederlandse buren. De Koninklijke Luchtmacht stuurt daarop twee Chinook-transporthelikopters: gigantische machines die dankzij een oranje waterzak onder het toestel – de zogenoemde bambi-bucket – maar liefst 10.000 liter water kunnen opscheppen om op het vuur te gooien. “Die zijn van kapitaal belang en zouden het verschil moeten maken. We vermoeden dat we zeker tot valavond of vanavond zullen bezig zijn om het echt onder controle te krijgen”, aldus Berx.

Tot in de ruimte te zien

Terwijl de brand woedt, is er een enorme rookwolk ontstaan die zelfs vanuit de ruimte te zien is. In het Antwerpse leidt het tot apocalyptische taferelen. De zon wordt verhuld door de rook, het regent as. Alle buurtbewoners moeten hun ramen en deuren gesloten houden, een camping in de buurt en 400 gezinnen worden uit voorzorg ­geëvacueerd.

Maar het blijft niet bij Antwerpen. Tot maar liefst 100 kilometer verderop is de rook te zien en te ruiken. Meldingen duiken op in Aalst en Wichelen, en in Zottegem – 80 kilometer verderop – wordt de brandweer zelfs gebeld omdat buurtbewoners dachten dat een huis in brand stond. VTM-weerman David Dehenauw legt uit hoe dat kan: “Aan de grond is het haast windstil, maar tussen 500 en 1.500 meter hoogte heeft de wind nu een kracht van 3 tot 4 beaufort”, zegt Dehenauw. “De ­rookpluim is honderden meters hoog dus dan is het perfect te verklaren dat die via de noordoostenwind een pak verder waait. Verder is het kurkdroog en dat kan de oorzaak van de brand mee verklaren.”

Ook de vegetatie speelt bij de brand een belangrijke rol, zo zegt het Agentschap van Natuur en Bos (ANB). “Deze gebeurtenis verwondert ons niet echt. We hadden al opgeschaald naar code geel voor brandgevaar”, zegt het ANB. “De heidevegetatie is er kurkdroog. Wat de schade zal zijn? Dat is nog afwachten, maar de brand lijkt vooral oppervlakkig te zijn en de heide heeft gelukkig een groot regeneratievermogen. We verwachten wel slachtoffers bij de grondbroeders – zoals de nachtzwaluw en de wulp – en bij de reptielen.”