Jongeren in gesloten jeugdhulp krijgen duidelijkheid over rechten

Jaarlijks worden er net geen 2.000 jongeren opgevangen in de gesloten jeugdhulp. Sommigen verblijven er maandenlang. Op vraag van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin analyseerde een team onderzoekers van de KU Leuven de rechtspositie van die groep jongeren. Hun hoofdboodschap was dat er dringend verduidelijking nodig was over wat kan en wat niet kan in zo’n gesloten voorziening.

Op basis daarvan werkt minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) aan een nieuw decreet. Hij kreeg daarvoor vrijdag groen licht van de ministerraad. Het nieuw decreet moet klaar zijn tegen september 2022, laat hij weten aan De Morgen. “We willen ons engageren om een aantal belangrijke rechtswaarborgen voor kinderen en jongeren in de wetgeving op te nemen”, zegt minister Beke “Zo willen we dat jongeren die in een gesloten setting verblijven, voldoende contact kunnen houden met belangrijke steunfiguren. Uit het onderzoek blijkt immers dat dat cruciaal is voor hun verdere ontplooiing en toekomstmogelijkheden.”

Belangrijk is ook dat de ontwikkeling van de jongere in kwestie niet tot stilstand komt. Daarom is het volgens minister Beke van belang dat een jongere zo dicht mogelijk bij zijn woonplaats opgevangen wordt en dat hij of zij de schoolopleiding kan voortzetten. Verder moet er een onderbouwd sanctiebeleid uitgewerkt worden. Waarbij duidelijk vastgelegd wordt wanneer afzondering of fixatie van de jongere is toegelaten en wanneer hij of zij gefouilleerd mag of kan worden.

Maar er moet ook aandacht zijn voor het recht op vrije tijd, meent de minister. Die kan bestaan uit georganiseerde activiteiten maar ook uit ‘eigen tijd’ die hij zelf kan invullen. De jongere heeft ook recht om uit de kamer te zijn en fysieke activiteiten te doen in de buitenlucht, maar evengoed om op de eigen kamer te vertoeven overdag. Ook de kamer kunnen inrichten met persoonlijke spullen en communicatie met de buitenwereld zijn belangrijk. Net als juridische bijstand in een voor hem begrijpelijke taal.

‘Was dringend nodig’

Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens noemt de beslissing van de Vlaamse regering alvast heel goed nieuws. “Hier vragen zowel wij als de Commissie van toezicht op de jeugdinstellingen al lang om”, zegt ze. “Sinds 2017 gaan vrijwilligers geregeld langs in de gesloten jeugdhulp. Ook hun aanvoelen was dat er dringend meer duidelijkheid nodig was. Het gaat hier om jongeren die afgesloten leven van de maatschappij. Er waren allerhande vragen waar geen duidelijkheid over was. Hoe ver kan men gaan met fouillering? Hoe lang kan isolatie duren? Soms verschilde de aanpak nogal van voorziening tot voorziening. Het is dus zeker een goeie zaak om hier duidelijkheid in te brengen, waardoor ook de jongeren weten wat hun rechten zijn.”

Afgelopen vrijdag keurde de Vlaamse regering nog een paar andere belangrijke initiatieven in de jeugdhulp goed. Zo wordt onder andere het SIMBA-project verlengd. Dat is een project waar meerdere kinderen tot 6 jaar, vaak broertjes en zusjes, in een gezin opgevangen worden door een daarvoor opgeleide hulpverlener. Het project  krijgt opnieuw 300.000 euro subsidie.