Waarom waren zoveel mensen bijeen op berg Meron in Noord-Israël waar tientallen gelovigen in het gedrang stierven?
De dood van tientallen mensen tijdens een joods religieus feest heeft Israël in rouw gedompeld. Er is veel onbegrip omdat er in coronatijden zo veel mensen samen konden komen, maar tegelijk is het feest dat daar gevierd werd erg belangrijk voor orthodoxe en andere joden.
Het drama gebeurde op de berg Meron in Galilea in het noorden van Israël. Op die plaats ligt de tombe waar rabbi Shimon bar Yochai en zijn zoon Eleazar begraven zouden zijn en die twee hebben een grote historische en spirituele betekenis voor het jodendom.
Elk jaar komen hier tienduizenden joden bijeen om Lag Ba'Omer te vieren. Er worden dan vuren aangestoken en er wordt gedanst. Over de oorsprong daarvan zijn er verschillende versies. Een ervan stelt dat het overlijden van de rabbijn Shimon bar Yochai wordt gevierd. Dat lijkt vreemd, maar is een vreugdevolle gebeurtenis omdat die rabbijn op de dag van zijn overlijden belangrijke spirituele kennis zou hebben geopenbaard. Volgens een andere verklaring wordt het einde van een dodelijke epidemie in de tweede eeuw na Christus gevierd.
Bekijk hier beelden van de ramp (en lees eronder voort):
Het overleven van het jodendom
Dat moet in een kleine historische context worden bekeken. In het jaar 70 hadden de Romeinen Jeruzalem met de voor joden heilige tempel en de daarmee samenhangende priesterkaste verwoest. De joodse tradities die het volk samenhielden, dreigden daarop verloren te gaan.
Dat dat uiteindelijk niet gebeurde, was vooral het werk van een aantal schriftgeleerden die zich al eerder verzameld hadden in het kustplaatsje Yavne. Die "tanna'im" of "leraars" bewaarden de mondelinge teksten van de Torah (de vijf boeken van Mozes of de joodse bijbel), de joodse wetten en de commentaren daarop wat uiteindelijk werd neergeschreven. Op die manier overleefde het jodendom niet enkel de verwoesting van het jaar 70 en het verlies van zijn epicentrum -de tempel- maar ook een even verwoestende oorlog, onderdrukking en verspreiding door de Romeinen rond 130 na Christus en in een breder kader ook al de andere vervolgingen sindsdien.
Een van die belangrijke "leraren" was Shimon bar Yochai die in het begin van de tweede eeuw leefde. Het is dus zijn graftombe en die van zijn zoon die het brandpunt vormde van de pelgrimstocht van vandaag. Shimon bar Yochai wordt door sommigen ook beschouwd als de auteur van de Zohar, een standaardwerk van het mystieke denken in het jodendom, ook al is het auteurschap niet algemeen aanvaard. (Lees verder onder de kaart).
Politiek en religie
Dat de tombe van Shimon bar Yochai een erg belangrijke betekenis heeft voor veel -zowel religieuze als niet-religieuze- joden, is duidelijk, maar anderzijds is het samendrummen van zo veel mensen toch vreemd in coronatijden.
Er zouden tienduizenden en volgens sommige bronnen 100.000 mensen bijeen zijn gekomen. Die moesten allen langs een smalle gang en een trap en daar zijn dus mensen gevallen en is paniek uitgebroken.
Vanuit vele hoeken is er kritiek. Zo vragen veel Israëli's zich af waarom de regering toegelaten heeft dat zo veel mensen hier samenstroomden. Critici verwijten aftredend premier en regeringsformateur Benjamin Netanyahu dat die de religieuze partijen wou paaien. De religieuzen zijn dan weer boos omdat de veiligheidsdiensten erg laks opgetreden zouden zijn.Nog anderen vinden het onbegrijpelijk dat zo veel mensen bijeen konden komen in coronatijden, ook al is een erg groot deel van de Israëli's gevaccineerd.
Wel zeker is dat de tweespalt tussen seculiere en religieuze joden in Israël weer opduikt. Seculiere joden vinden al langer dat streng orthodoxe joden zich niet storen aan de wetten van de staat en zich enkel beroepen op de wetten van god. Ook het voorbije jaar hielden sommigen grote religieuze bijeenkomsten zonder afstand en zonder mondmaskers en kwam het zo tot spanningen in Israël.
Bekijk hier een gesprek met correspondent Ankie Rechess in "Het Journaal":
