AFP or licensors

Nieuwe Russische sancties tegen EU: Wat betekent dat voor de relaties met Rusland en hoe komen we er uit?

Rusland heeft gisteren nieuwe sancties afgekondigd tegen de Europese Unie. Verschillende hoge Europese functionarissen mogen Rusland niet meer binnen. Wat is de aanleiding van die sancties en wat betekent dat voor de al onderkoelde relaties tussen Moskou en het Westen? We vroegen het aan docente Russische politiek Ria Laenen (KU Leuven).

Welke sancties zijn er genomen?

Rusland heeft persoonlijke sancties aangekondigd tegen acht hooggeplaatste Europese functionarissen. Het gaat onder meer om de voorzitter van het Europees Parlement, vicevoorzitter Vera Jourova en zes andere topmensen. Zij mogen Rusland niet meer binnen.

"Het is een zorgvuldig samengesteld lijstje van acht namen met verschillende Europese nationaliteiten", zegt Laenen. "Op die manier worden niet alleen die acht personen, maar feitelijk de hele Europese Unie geviseerd."

"Verschillende mensen hebben een directe link met de zaak- Navalny", zegt de docent voort. Alexei Navalny is de Russische oppositieleider die bijna werd vermoord door de Russen. Een Zweed en een Duitser die de vergiftiging mee aan het licht brachten, worden geviseerd met de sancties. Verder staan er ook drie mensen uit de Baltische Staten op het lijstje.

Lees voort onder de foto van Navalny:

Wat is de aanleiding van de sancties?

Volgens Rusland zijn de sancties een concreet antwoord op eerdere EU-sancties tegen Russische burgers. "We zitten al een lange tijd in een opbod van sancties", zegt Laenen. "Het gaat al terug sinds begin 2014. Toen heeft de Europese Unie de eerste sancties genomen na de Russische annexatie van de Krim (Oekraïne)."

Concreet gaan die sancties niet meteen iets veranderen. "We kunnen veronderstellen dat de geviseerde mensen niet stonden te popelen om morgen naar Rusland af te reizen, maar het is wel een krachtig diplomatiek signaal. Het is niet verwonderlijk dat de EU dat in de strengste bewoordingen heeft veroordeeld."

Russische manoeuvres op de Krim, lees voort onder de foto:

Russian Defense Ministry Press Service

Wat betekenen deze sancties voor de relaties met Rusland?

De relaties tussen de Europese Unie en Rusland zitten al langer beneden het vriespunt. "Moskou kiest duidelijk voor de confrontatie met het Westen en doet dat op verschillende fronten", zegt Laenen. Recent nog was er een opbouw van troepen aan de grens met Oekraïne, daar hebben ze uiteindelijk ingebonden. "De militaire clash daar is voorlopig afgewend, dus nu wordt weer diplomatiek hoog spel gespeeld."

Deze huidige neerwaartse spiraal van sancties is begonnen na de annexatie van de Krim. Sommigen spreken over het laagste dieptepunt sinds het einde van de Koude Oorlog, maar zo ver wil Laenen niet gaan. "In de zomer van 2008 had je het conflict met Georgië wat ook erg Rusland tegenover het Westen was", legt ze uit.

"En in de late jaren 90 had je de confrontatie tussen Rusland en de NAVO met de bombardementen op Servië. We mogen dus niet vergeten dat er in de recente geschiedenis ook andere episodes waren waarin het heel slecht ging tussen Rusland en het Westen."

Ze vergelijkt de huidige situatie met bepaalde momenten tijdens de Koude Oorlog. "Daar ging het vaak om blufpoker: wie durft het verst gaan? Tot men inbindt als ze beseffen dat het geen goed idee is om tot een directe confrontatie te komen."

Russische troepen in 2008 op weg naar Georgische regio Zuid-Ossetië, lees voort onder de foto:

AP2011

Hoe geraken we hieruit?

De neerwaartse spiraal van sancties doorbreken wordt niet gemakkelijk. "Het is dé grote uitdaging voor de diplomaten", legt Laenen uit. "Ik denk dat er aan beide kanten nog veel hooggeplaatste mensen achter de schermen zijn die beseffen dat er veel belangen op het spel staan."

Laenen verwijst bijvoorbeeld naar de energierelatie tussen de EU en Rusland. "Europa is nog steeds de belangrijkste afzetmarkt voor Russisch gas, dat is een relatie van wederzijdse afhankelijkheid", zegt ze. "Rusland kan het hard spelen en de gaskraan dichtdraaien, maar heeft wel die inkomsten nodig."

De Russische president Vladimir Poetin speelt volgens de docent een spel waarvan hij weet dat hij er goed in is. "Het spel van uitdagen en de confrontatie aangaan, daar lijkt hij in het strategische voordeel", klinkt het. "Hij kan ook heel snel reageren, sneller dan de logge Europese Unie die eerst lang moet overleggen." En op die manier lijkt hij aan de winnende hand.

Lees voort onder de foto van Poetin:

Moeten we ons grote zorgen maken?

De Russen lijken boven hun gewicht te boksen. "De perceptie van Rusland als bedreiging is de laatste jaren weer toegenomen", legt Laenen uit. "Terwijl als je naar de militaire capaciteit en de economische kracht kijkt van het land, dan zijn er een aantal factoren die eerder op een verzwakking lijken. Ze zijn goed in het creëren van de perceptie van bedreiging."

Poetin doet dit volgens Laenen onder meer omdat er heel veel interne uitdagingen zijn in de Russische federatie. "Dan is het een haast natuurlijke reactie om de focus te verleggen naar een bedreiging uit het Westen", zegt ze. "Nu van deze sancties ligt de modale Rus wellicht niet wakker, dat laat hen warm noch koud."

De sancties tonen volgens Laenen wel aan dat Europa het moeilijk heeft om met Rusland om te gaan. "De Europese Unie en de Russische federatie zijn twee totaal verschillende entiteiten", legt ze uit. "Die verschillen worden steeds duidelijker. Tegelijkertijd kan Europa niet om Rusland heen en moet het wel een Rusland-beleid hebben."

Copyright 2021 The Associated Press. All rights reserved

Meest gelezen