Noord-Ierland is 100 jaar, reden tot feest? We vroegen het de Noord-Ieren zelf: "Denk niet dat we 110e verjaardag halen"
Op 3 mei 1921 werd het Ierse eiland gesplitst in een noordelijk en een zuidelijk deel. De Ierse Republiek werd een jaar later onafhankelijk, Noord-Ierland bleef een deel van het Verenigd Koninkrijk en ging door de donkere jaren van de Troubles. Na 20 jaar vrede veroorzaakt de brexit weer onrust. Wat betekent dat voor de toekomst van Noord-Ierland?
De geboorte van Noord-Ierland is gedrenkt in bloed. In 1921 splitsen de Britten het eiland - op dat moment een Britse kolonie - in een noordelijk en een zuidelijk deel. Noord- en Zuid-Ierland mogen zichzelf voortaan autonoom besturen, de zogenoemde "home rule". Daarmee hopen de Britten een einde te maken aan de bloedige guerillaoorlog tussen het Iers Republikeins leger en de Britse troepen.
Maar de strategie mislukt, en de Ieren in het zuiden scheuren zich al snel los van Groot-Brittannië en stichten de Ierse Republiek. Noord-Ierland, waar de "unionisten"- nakomelingen van protestantse kolonisten - de meerderheid uitmaken - blijft loyaal aan de Britten. De "partition" of verdeling van Ierland is een feit.
Bekijk deze 100 jaar Ierse geschiedenis samengevat in beeld en lees verder onder de video.
Ook na de scheiding blijft het in het noorden onrustig. De katholieke minderheid - de nationalisten - voelt zich gediscrimineerd en wil aansluiten bij het zuiden. Vanaf de jaren zestig ontaardt dat in een bloedig conflict, de Troubles. Pas in 1998 komt daaraan een einde met het Goedevrijdagakkoord. Is 3 mei dit jaar een feestdag?
De brexit heeft een oude wonde opengereten, met handelsbarrières en maatschappelijke problemen tot gevolg.
Sinds de brexit is de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek ook een buitengrens van de Europese Unie. Maar volgens het Goedevrijdagakkoord moet die open blijven. Uiteindelijk beslisten de onderhandelaars om de grens in de Ierse Zee te leggen, via het zogenaamde Noord-Ierse protocol. Daardoor blijft Noord-Ierland in de praktijk voor heel wat zaken deel uitmaken van de EU. Maar is dat een goede oplossing?
Het Noord-Ierse protocol zorgde de afgelopen weken voor onrust: unionisten zien er een voorafspiegeling in van de vereniging met de Ierse Republiek en uitten hun frustraties op straat. De beelden van een brandende bus en stenengooiende jongeren roepen nare herinneringen op aan het 40 jaar durende conflict. Betekent dit een terugkeer van het geweld?
Ik stik nog liever in mijn eigen bloed dan te moeten leven in een Verenigd Ierland waar de straten geplaveid zijn met goud.
Maar er is nog iets wat de frustratie van de unionisten verklaart. De demografie in Noord-Ierland is aan het veranderen: er zijn intussen meer jongeren met een katholieke achtergrond. En volgens het Goedevrijdagakkoord is een Verenigd Ierland mogelijk als een meerderheid van de (Noord)-Ieren dat zou beslissen in een referendum. Zal Noord-Ierland over 25 jaar nog bestaan?
Bekijk de analyse van Peter Vandermeersch uit "De afspraak" hier en lees voort onder de video:
Hoe het allemaal begon:
Vanaf de 16e eeuw streken in Ierland grootgrondbezitters neer die de gronden van Ierse boeren in beslag namen om er "plantages" op te richten. Kolonisten uit Engeland en Schotland teelden er landbouwproducten om het Britse vasteland mee te voeden. De Ieren werden tweederangsburgers. Opstanden werden bloedig neergeslagen en in de 19de eeuw kwamen een miljoen Ieren om in hongersnoden en nog eens een miljoen mensen emigreerden.
De paasopstand in 1916 was het begin van een jarenlange guerillaoorlog die uitmondde in de scheiding van het eiland. Noord-Ierland was voor de Britten ook economisch interessant omwille van zijn industrie, havens en scheepswerven. Maar ook hier werd de katholieke bevolking gediscrimineerd: op de beroemde werf in Belfast waar de Titanic is gebouwd, werden geen katholieke arbeiders aangenomen. Het was de Amerikaanse burgerrechtenbeweging uit de jaren 60 die de aanleiding was voor het begin van de Troubles.
