Waarom zorgt een waterreservoir voor hoogspanning tussen Kirgizië en Tadzjikistan?

Vorige week laaide het geweld op in het omstreden grensgebied tussen Kirgizië en Tadzjikistan. Aan de basis van de schermutselingen ligt een conflict over een watervoorzieningsinstallatie.

Woensdag schoten militairen heen en weer nabij Vorukh, een Tadzjiekse enclave gesitueerd in het westen van Kirgizië. Volgens de Britse omroep BBC liep het dodental langs Kirgizische kant ondertussen op tot 34, terwijl er in het andere kamp 12 Tadzjieken het leven lieten. Bovendien vielen er in totaal zeker 160 gewonden. Volgens het Arabische nieuwsnetwerk Aljazeera melden lokale autoriteiten dat 58.000 mensen geëvacueerd werden uit de regio Batkem, waarvan 52.000 vrouwen en kinderen. Het zou gaan om een van de gewelddadigste confrontaties in decennia.

Uiteenlopende verklaringen

Het Amerikaanse persbureau AP schrijft dat er onenigheid bestaat over de ontstaansreden van het conflict. Volgens de Tadzjieken vielen troepen uit Kirgizië hen aan om de regio te bezetten. Kirgiezen daarentegen stellen dat Tadzjiekse soldaten het vuur openden op Kirgizische grensposten en er een deden ontploffen. Verder beweren ze dat Tadzjiekse soldaten bewakingscamera’s trachtten op te hangen aan een waterstation.

Waterreservoir zorgt voor hoogspanning

Alles lijkt er echter op te wijzen dat de ruzie over de watervoorzieningsinstallatie de aanzet voor het conflict gaf. Het reservoir bevindt zich nabij het Kirgizische dorp Kok-Tash, maar beide republieken eisen de regio errond al jaren op. Lokale media meldden dat Tadzjieken bewakingscamera’s wilde ophangen bij het waterreservoir om op die manier te touwtjes in handen te nemen.

De installatie speelt een belangrijke rol in de alledaagse voorzieningen van de lokale bevolking aan beide kanten van de grens. Het zorgt onder andere voor watertoevoer in de uitgestrekte bergregio. Kirgizische burgers beseffen dat en pikten de Tadzjiekse actie niet. Woensdagavond bekogelden ze burgers uit het andere kamp met stenen. Aanleiding genoeg voor militaire grenspatrouilles om zich met de zaak te bemoeien.

Wapenstilstand krijgt geen gehoor

Volgens de BBC openden militairen van beide kampen donderdag het vuur. De situatie escaleerde, wat Later die dag resulteerde in een staakt-het-vuren vanaf 20u lokale tijd. De veiligheidsfunctionarissen van beide landen, Kamtsjibek Tasjiev en Saimoemin Jatimov, kwamen dat zo overeen. De militairen keerden vervolgens terug naar hun basis. Desondanks zou er vrijdag en zaterdag toch nog geschoten zijn, zowel tussen militaire eenheden als tussen burgers. Het Kirgizisch ministerie van Noodsituaties liet weten dat er meer dan 100 gebouwen platgebrand werden, waaronder winkels, scholen, grenscontrolepunten en een politiekantoor.

Veiligheidsfunctionarissen overleggen met succes

Zaterdagnamiddag zaten de nationale veiligheidsfunctionarissen opnieuw rond de tafel. AP meldde dat de nationale veiligheidsinstanties van beide republieken toen overeengekomen zijn om hun troepen weg te halen aan de grens. Tasjiev en Jatimov kondigden bovendien een nieuw bestand af, dat volgens de BBC ook zondag stand leek te houden.

Een woordvoerder van het Kirgizisch Nationaal Veiligheidscomité vertelde zondag aan het Frans persagentschap AFP dat de grenszone er stil, vreedzaam en kalm bijlag. Volgens het Kirgizisch onafhankelijk persbureau AKI zouden Tasjiev en Jatimov met vertrouwen werken aan blijvende vrede en stabiliteit. De veiligheidsfunctionarissen sloten zondagochtend een grensprotocol af, maar maakten hierover weinig details bekend, zo schrijft Aljazeera.

Geen nieuw conflict

Voor de Sovjet-Unie uiteenviel, was er nog geen sprake van conflicten over watervoorzieningen. Inwoners van beide zones konden zich immers vrij verplaatsen tussen de verschillende republieken. Na de val kwamen er harde grenzen en was het gevaar voor geweld nooit veraf, zo schrijft de BBC.

De grens tussen Tadzjikistan en Kirgizië is zo’n 1000 kilometer lang. Volgens de Britse omroep is meer dan een derde van die zone betwist omwille van de beperkte toegang tot het land en het water dat beide gemeenschappen als hun eigendom beschouwen. De schermutselingen aan de grens zijn het gevolg van slecht afgebakende en niet officieel vastgelegde stukken land waardoor er regelmatig onenigheid ontstaat over landverdeling en watertoevoer. Deze twist leidde in het verleden ook al meermaals tot dodelijke confrontaties.

Volgens Aljazeera zou het nu wel gaan om de zwaarste confrontatie in hun 30-jarige onafhankelijkheid. Ondertussen toonden buurlanden Oezbekistan en Rusland, dat militaire basissen heeft in het land, zich al bereid om te bemiddelen mocht het conflict nog langer aanslepen.