Abdij van Park in Leuven geeft schatten prijs: "Dit is een parel, een essentiële schakel tussen verleden en toekomst"

Het is twee keer feest voor de Abdij van Park in 2021: de kloosterorde van de norbertijnen bestaat precies 900 jaar én het resultaat van jaren restauratie kan aan het publiek worden getoond. De titel van de bijhorende expo “Als de bliksem” verwijst naar de stichter Norbertus. Hij werd volgens de legende letterlijk van zijn paard gebliksemd en besloot in 1121 om een eerste abdij te stichten in Prémontré in het noorden van Frankrijk. Snel daarna volgden abdijen in Floreffe, Grimbergen, Averbode, Tongerlo of Leuven.

Het levenspad van Norbertus valt af te lezen van de gebouwen in Heverlee. De monumentale bibliotheek heeft een tongewelf en het plafond barst van scènes uit het leven van Norbertus in prachtig 17e-eeuws stucwerk van Jan Christiaan Hansche.  Er staan ligzetels klaar om achterover te leunen en alles goed te kunnen bekijken.  De bib doet wat denken aan die van het beroemde Strahov-klooster in Praag, waar de relieken van de heilige Norbertus liggen. Voorwerpen uit Strahov zijn ook in Leuven te zien.

Nog een wonderlijk plafond in de refter op de begane grond, met onder meer een laatste avondmaal dat lijkt neer te dalen. Spiegels helpen om alle details te bestuderen, zonder een stijve nek op te lopen.

In de vierkante kloostergangen duikt een andere schat op: een 20-tal 17e-eeuwse glas-in-loodramen van Jan de Caumont. Ze laten als een stripverhaal het leven van Norbertus zien. Na de Franse revolutie verkochten de paters de collectie van 41 glasramen, om den brode. De voorbije jaren is hemel en aarde verzet om ze op te sporen, tot in de Amerikaanse Yale-universiteit toe. “Zelfs in sjieke mansions op Fifth Avenue”, zegt Katrien Deckers, expert gebouwen en restauratie van de stad Leuven. De glasramen hangen weer op hun oorspronkelijke plek. Ze zijn in 2018 erkend als Vlaams Topstuk.

Voor het eerst kunnen bezoekers ook in de gerestaureerde vertrekken van de abt rondwandelen, met een privékapel en privébibliotheekje, waar achter een valse wand boeken ... een brandkast zat. De abt was en is ook een manager. De abdij als bedrijf: daar laat de expo veel historische illustraties van zien zoals kaartenboeken of rekeningen. 

Voor de tentoonstelling “Als de bliksem” zijn voorwerpen uit andere norbertijnerkloosters verzameld en ook uit musea, bibliotheken en privécollecties. Zoals de befaamde “Atlas Maior” uit de Abdij van Tongerlo, recent aangekocht door de Phoebus Foundation van Fernand Huts. Of het prachtige “Antifonarium Tsgrooten”, een versierd muziekboek uit de 16e eeuw. 

Bekijk het verslag uit het Journaal hier:

Het centrale thema van de expo is schoonheid, zegt Stefan Van Lani, beleidscoördinator van Abdij van Park. “Schoonheid in vele lagen." Jozef Van Osta, prior van de Abdij van Park, beaamt: “Niet alleen de stukken van de tentoonstelling, maar ook de vertrekken zijn zeer mooi. Dat vind je in weinig andere abdijen, Park is een van de best bewaarde abdijsites in de zuidelijke Nederlanden.”

“Voor ons zijn die gebouwen niet louter mooi erfgoed. Hier is geleefd, hier hebben andere mensen gewandeld in de gangen, gebeden in het koorgestoelte, gekookt in de keuken, gewerkt in de moestuin. Je plaatst je in een boeiend en lang verhaal. Je moet dat met respect doen om het ook weer door te geven aan de mensen na ons,” zegt prior Van Osta, die zichzelf een kleine schakel noemt in de 900-jarige geschiedenis van de norbertijnen.

Van Osta kwam in 2013 met enkele confraters over van Averbode naar Heverlee. Nu woont daar nog maar een vijftal norbertijnen, aangevuld met studenten theologie, zoals pater Benjamin uit Kinshasa.  

"Niet veel organisaties blijven 900 jaar bestaan”, zegt prior Van Osta. "Onze formule, ons ideaal van “gemeenschap” is dan toch niet zo dom. Dat willen we ook in de toekomst graag verderzetten. Vanzelfsprekend is dat niet. Zeker wat religieuzen betreft is het in het geseculariseerde België niet eenvoudig  voor een jonge man of vrouw om te zeggen: ik ga in dienst van de kerk en de mensen in zo’n gemeenschap leven." Hij voegt er wervend aan toe: "Jonge mensen, als je er nog maar aan denkt: probeer het, waag het, het is de moeite waard. Ik ben er zelf gelukkig mee."  

Abdij van Park is een historische, groene site in de stad. Burgemeester Mohamed Ridouani (Vooruit): “In 2011 heeft de stad Leuven een erfpacht genomen op de hele site van de norbertijnen. Met de Vlaamse overheid is afgesproken om samen de restauratie in gang te steken. Heel wat partners hebben de handen in elkaar geslagen.” De restauratie, voor een bedrag van alles samen 42 miljoen euro, zal pas in 2025 helemaal afgerond zijn.

Burgemeester Ridouani noemt de rol van een abdij in 2021 essentieel. “Mensen hebben nood aan introspectie en houvast. Deze abdij is een stille getuige van een eeuwenlange geschiedenis. Maar met een eigentijdse invulling: een bioboerderij, straks ook opleiding biolandbouw, sociale economie met een winkel, een microbrouwerij. Deze abdij koestert het verleden maar kijkt resoluut naar de toekomst.”

De tentoonstelling "Als de bliksem" in Abdij van Park Leuven loopt tot 1 augustus. Reservatie noodzakelijk.  Het bijbehorende boek onder redactie van Janick Appelmans, Herman Janssens en Stefan Van Lani is uitgegeven bij Averbode.

Luister hier naar het gesprek in "De wereld vandaag" (Radio 1):