‘Het is gewoon een eufemisme voor iemand slaan’: maakt politiek een einde aan ‘de pedagogische tik’?
De pedagogische tik verbieden? Ons land is een van de weinige Europese landen die het nog niet deed. N-VA-Kamerlid Theo Francken gruwt ervan, zijn partijgenote Valerie Van Peel wil het debat aangaan.
Donderdag wordt een wetsvoorstel van onder meer ex-minister van Justitie Koen Geens (CD&V) in overweging genomen in de Kamer. Dat heeft als doel “het recht op een geweldloze opvoeding” te verankeren in de wet en “elke vorm van geweld tegen kinderen uitdrukkelijk te verbieden”. Kort gesteld: de pedagogisch tik is straks ook niet meer toegelaten.
België loopt wat dat betreft achter. Alle EU-lidstaten, behalve Italië, Tsjechië en ons land dus, hebben al wetgeving in die zin. In de hele wereld hebben al 61 landen geweld tegen kinderen expliciet verboden, zoals ook het kinderrechtenverdrag van de VN vraagt. Al in 2003 werd ons land voor het ontbreken van duidelijke wetgeving terechtgewezen door het Europees comité voor sociale rechten. CD&V diende, net als sp.a (nu Vooruit), sindsdien al verschillende wetsvoorstellen in om dat recht te zetten. Nu volgt dus een nieuwe poging.
Het initiatief schoot in het verkeerde keelgat bij N-VA-Kamerlid Theo Francken. Hij begrijpt niet waarom de overheid zich moet bemoeien met evenwichtige opvoedingssituaties, zo schrijft hij op zijn persoonlijke blog. “Ik heb flink wat pedagogische tikken en oortrekken gehad, en vaak meer dan terecht. Er is alvast niets van blijven hangen”, schrijft hij. “Hebben rechters niets anders te doen!? Gaan we het maatschappelijk wantrouwen nu ook al injecteren in onze Vlaamse huiskamers? Kinderen die hun ouders gaan aangeven?” Voor alle duidelijkheid: Geens beoogt een wijziging van het burgerlijk wetboek. Er zijn dus geen sancties aan verbonden. De bepaling is eerder principieel, om een brede mentaliteitswijziging te verkrijgen.
Francken krijgt tegenwind vanuit de eigen partij. “Die blog is een persoonlijke mening van Theo”, reageert Kamerlid Valerie Van Peel en N-VA-ondervoorzitter. Ze houdt zich binnen N-VA specifiek bezig met de bescherming van de rechten van het kind. Vorige maand werd in het parlement onder meer onder haar impuls een resolutie goedgekeurd tegen intrafamiliaal geweld.
“Laat me duidelijk zijn: een pedagogische tik is geen goede pedagogische aanpak. Ik denk dat elke ouder hierover kan meespreken – het is een teken van machteloosheid”, legt ze uit. “Maar niet elke tik is kindermishandeling. Het heeft geen zin om ouders te criminaliseren en sancties op te leggen. Als het doel enkel sensibiliseren is, wil ik gerust het debat over dit wetsvoorstel aangaan.” Na wat telefoontjes over en weer zegt Francken zich hierbij aan te sluiten. “Ik heb geen andere mening dan Valerie.”
De eerdere wetgevende initiatieven om elke vorm van geweld tegen kinderen te verbieden liepen telkens vast op het concept van de ‘pedagogische tik’. Veel mensen voelen zich aangesproken als slechte ouders omdat ze ooit hun zoon of dochter impulsief iets te hardhandig aanpakten. Ten onrechte, vindt Geens. “Het gaat niet over die ene tik om een kind van een heet fornuis te houden, maar een context van permanente bedreiging”, zegt hij. Voor hem staat het principe voorop dat een kind moet kunnen opgroeien in een veilige en beschermde omgeving. Het voorstel gaat trouwens verder dan de gezinscontext alleen. “Ook op school en de kinderopvang moet een geweldloze omgeving zijn.”
Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens hoopt vurig dat er deze keer wel schot in de zaak komt, ook al is kindermishandeling nu al wel degelijk strafbaar. “Maar daarnaast kan ook systematisch bestraffen met geweld door ouders, pleegouders of opvoeders heel nefast zijn voor de ontwikkeling van een kind.” Uit recent onderzoek van Harvard blijkt dat de ‘corrigerende tik’ de hersenontwikkeling bij kinderen op dezelfde manier kan beïnvloeden als ernstiger vormen van geweld (DM 13/4). “We zeggen ook al jaren dat er niks pedagogisch is aan zo’n tik. Integendeel, het kind krijgt het signaal in de opvoeding dat geweld helpt en dat geweld een manier is om zaken op te lossen.”
“Het is gewoon een eufemisme voor iemand slaan”, sluit pedagoog Pedro De Bruyckere (Arteveldehogeschool) zich daarbij aan. Een verbod zou hij een belangrijk maatschappelijk signaal vinden. Een pedagogische tik is volgens hem sowieso weinig efficiënt. “Straffen kan bij acute situaties, maar beter op een meer verantwoorde en gepaste manier. Het is dus bijvoorbeeld beter om het kind even buiten de situatie te plaatsen, een soort van time-out”, zegt hij. “Negeren en het goede gedrag regelmatig belonen maakt trouwens veel meer kans op een positief effect.”
Maakt het wetsvoorstel deze keer wel kans? Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open Vld) wijst naar het parlement om een “evenwichtige consensus” te vinden. Bij de meerderheidspartijen kunnen socialisten en groenen zich scharen achter het uitgangspunt van Geens, maar ze wachten de verdere bespreking af. Bij Open Vld is er iets meer aarzeling. De liberalen vinden de omschrijving ‘geweldloze opvoeding’ delicaat. Wat wordt er juist onder verstaan? Ze wijzen er ook op dat er andere prioriteiten zijn wat betreft kinderbescherming. Binnen de meerderheid wordt daarom geopperd om mogelijk de bepaling in een grotere hervorming op te nemen. Allicht wordt het wetsvoorstel pas na de zomer ten gronde besproken. “De agenda van de commissie Justitie zit momenteel overvol.”