ASSISEN. Levenslange opsluiting voor Ashley Van De Velde en Marc Laudet, evenals terbeschikkingstelling van 15 jaar

Lees hier de samenvatting van de zitting op 4 mei 2021

De motivatie van het vonnis was bijzonder uitgebreid en werd ook voorgelezen door het hof. "Christine Lenaerts is op bijzonder mensonwaardige en -onterende wijze gedumpt langs de kant van de weg. Daarna hebben de beschuldigden zonder schroom een reis naar Portugal geboekt met het geld van hun slachtoffer. Des te schrijnender is dat alles omdat Ashley Van De Velde lange tijd financieel en emotioneel gesteund is geweest door Christine Lenaerts. De houding van beide verdachten getuigt van een schrijnend gebrek aan respect voor de meest fundamentele waarden in onze samenleving."

Volgens het hof en de beslissing van de jury kan de problematische jeugd van beide beschuldigden niet als verzachtende omstandigheid ingeroepen worden. "Zowel Ashley Van De Velde als Marc Laudet hebben een problematische jeugd gekend en het hof erkent dat. Maar evenzeer is hen zeer vaak professionele hulp geboden die uiteindelijk niets uithaalde. Het recidivegevaar van beiden is bijzonder hoog en daarvan getuigt hun uitgebreide strafregister."

Opvallend is ook dat de rechtbank een extra veiligheidsmaatregel heeft opgelegd. Dat was ook gevorderd door het Openbaar Ministerie. Die maatregel houdt in dat beide beschuldigden pas voor de eerste keer een aanvraag tot invrijheidsstelling kunnen indienen nadat ze 20 jaar van hun levenslange opsluiting hebben uitgezeten. Normaliter kan dat al na 15 jaar. De wetgeving omtrent die veiligheidsmaatregel is nog erg recent en dateert van 2018. 

Ook Ashley Van De Velde wordt toegesproken door de voorzitter. "Ook u bent veroordeeld voor een zwaar misdrijf. En ook wat u betreft wordt erkend dat de jeugd die u heeft doorgemaakt allesbehalve was wat het had moeten zijn en geenszins was waar u als kind recht op had." 

"Bij u wordt eveneens erkend dat de opvoedingssituatie een rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van uw persoonlijkheidsstoornis. Maar ik kan u enkel dezelfde raad geven als degene die ik aan meneer Laudet gaf. U hebt nog twee kinderen. Ik kan alleen maar hopen dat binnen de beperkte context die er is u een manier vindt om de band met die kinderen zo positief mogelijk in te vullen. U blijft hun moeder en zij zullen blijvend verwachtingen hebben jegens u."

Daar blijft het echter niet bij. "U hebt beiden het proces gemaakt van Christine Lenaerts. Zij heeft van jullie op geen enkel ogenblik haar advocaat mogen raadplegen. Jullie hebben haar straf bepaald en uitgevoerd zonder enig recht van verdediging of inspraak. We kunnen enkel hopen dat ondanks de zware bestraffing u beiden de kracht zult vinden om na enige bezinning te werken aan uzelf met alles wat u wordt aangeboden." 

Tegen Marc Laudet heeft voorzitter Thys het volgende te zeggen: "U bent veroordeeld tot de zwaarste straf, evenals een bijkomende straf van 15 jaar terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank. Ook kunt u pas een eerste maal uw invrijheidsstelling aanvragen na 20 jaar, wat uitzonderlijk is. U bent dan ook schuldig bevonden aan een van de zwaarste misdrijven."

"De jury en het hof erkennen dat u groot onrecht is aangedaan als kind en erkennen dat dat ongetwijfeld een rol heeft gespeeld in de persoonlijkheid die u heeft ontwikkeld. De harde realiteit is echter dat de maatschappij beschermd moet worden tegen uw persoonlijkheid. Uw gevaarlijkheid is in het verleden niet op adequate wijze ingedijkt kunnen worden."

"De maatschappij heeft de deuren niet definitief dichtgetrokken, maar uw bestraffing is zwaar. De enige raad die ik u kan geven is dat u de straf aanvaardt en dat u tracht te werken aan de toekomst die u nog rest met de tools die u aangereikt zullen worden."

Zowel Ashley Van De Velde en Marc Laudet zijn door het assisenhof veroordeeld tot levenslange opsluiting voor de roofdmoord op Christine Lenaerts. Beiden zullen nadat ze vrijkomen ook voor 15 jaar ter beschikking gesteld worden van de strafuitvoeringsrechtbank.

Zojuist is het bericht binnengekomen dat de jury uit beraad is. Binnen enkele minuten zullen we de strafmaat kennen.

Daarmee zijn alle pleidooien ten einde en gaat de jury in beraad over de strafmaat. Hoe lang het beraad zal duren, is moeilijk in te schatten. Hou zeker onze live feed in de gaten.

Zoals gebruikelijk krijgen de beschuldigden het laatste woord. Laudet: "Ik wil iedereen bedanken voor het serene verloop van het proces. Jegens de familie wil ik voor de laatste maal mijn spijt betuigen. Weet dat ik mijn verantwoordelijkheid neem. En juryleden: laat alsjeblieft de deur op een klein kiertje."

Van De Velde sprak ook nog. "Ik zou mezelf nogmaals willen verontschuldigen voor mijn gedrag van de afgelopen week. Dat komt volgens mij door wat diepgewortelde angsten en emoties die ik heb moeten wegsteken. Ik ga de jury niet vragen om clementie, maar ik wil wel mijn advocaten bedanken om de zaak over te nemen. En ik wil mijn oprechte spijt betuigen aan de familie. Ik besef heel goed dat ik niet enkel Christine haar leven heb ontnomen. Zondag heb ik mijn dochter nog gehoord. ‘Mama, vecht daar’, zei ze toen. En ik zou nog willen toevoegen dat Marc nog steeds de navelstreng van mijn dochter heeft. Die wil ik heel graag terug."

Tijdens haar statement is de wanhoop hoorbaar in haar stem. 

Filipowicz gaat verder. "De vordering van het OM vandaag is bijzonder zwaar. Die houdt eigenlijk in: we gaan u in de vergeetput gooien. En tegen dat Ashley misschien vrijkomt, zal zij een leeftijd hebben waarop er nog weinig mogelijkheden overblijven."

"De eerste levensjaren van Ashley waren nochtans normaal. Maar men kan er niet omheen dat ook Ashley niet het geluk heeft gehad dat ieder kind verdient. Een vader die meer dronk was dan goed voor het gezin was en een moeder die sloeg. Zij vluchtte een aantal keer naar het vluchthuis. Wanneer de ouders uit elkaar gaan, weet geen van beiden wat ze met Ashley aan moeten."

"Ik werd zelf een beetje moedeloos tijdens het proces, want ik en meester Vanmechelen zaten in de hoek waar de klappen werden uitgedeeld. Aan het einde van het proces was er nog amper iets goeds over onze cliënte gezegd."

"Haar vader wist liever van niets en hield zich weinig met Ashleys problematiek bezig. Op een gegeven moment werd ze overgeleverd aan de wetten van de straat. Het was eten of opgegeten worden. Ik praat niet goed wat ze allemaal gedaan heeft, maar die episode heeft Ashley wel gemaakt tot wie ze nu geworden is."

"Drugs zijn altijd de kern van haar leven geweest. Maar sinds 3 jaar is Ashley tuchtvrij en clean. Een pluim op de hoed is daarvoor niet nodig, maar het geeft wel aan dat ze ertoe in staat is zich te gedragen naar bepaalde regels van de maatschappij. Ik vraag jullie dus om zeker de jeugd en de omstandigheden waarin Ashley is opgegroeid mee in beraad te nemen."

"Graag zou ik George Bernard Shaw nog willen citeren. Die schreef ooit: The first prison I ever saw had inscribed on it 'CEASE TO DO EVIL: LEARN TO DO WELL'. But as the inscription was on the outside, the prisoners could not read it."

"De kentering is bij Ashley 3 jaar geleden al ingezet. Ze weet dat ze een tijd uit de maatschappij weg zal moeten. Maar ik vraag u om haar hoop te geven, zodat wanneer ze met zichzelf psychologisch in het reine komt, ze onder meer weer contact kan krijgen met haar dochter. Want de woorden van haar dochter doen haar meer pijn dan eender wat ze de afgelopen jaren al heeft moeten verduren."

"Ik ben het er niet mee eens dat Ashley geen spijt heeft. Misschien heeft ze niet de lexicon om het correct uit te drukken, maar ze heeft het wel degelijk. Want ze beseft heel goed dat ze de enige persoon die op een gegeven moment met haar inzat van het leven heeft beroofd."

"Naar eigen zeggen heeft Ashley gefaald als dochter, moeder en persoon. Maar ik weiger te geloven dat ze een slecht mens is en in de vergeetput moet worden gegooid. Dan hebben we gefaald als maatschappij."

" Ik kan eerst en vooral enkel maar mijn diepste blijk van medeleven betuigen aan de familie van Christine. Persoonlijk heb ik haar nooit ontmoet, maar ze is bij mij tijdens dit proces overgekomen als een prachtig iemand."

"U, beste juryleden, gaat een straf moeten geven aan deze twee beklaagden. Dat is zeer moeilijk. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat jullie dat op correcte wijze gaan doen. Strafuitvoering in assisen is een thema dat bij de bevolking leeft. Soms bij zaken die uitgebreid in de media komen, roept het volk: 'hoe langer de straf, hoe beter.' Dat is des mensen, denk ik, en niet altijd onterecht."

"Maar ook daar zijn verschillen in. Paul Marchal zei bij de 25-jarige herdenking van An en Eefje dat hij het er moeilijk mee had dat onder meer Michelle Martin vervroegd vrij was gekomen. Hij had liever gehad dat ze langer was blijven zitten. Maar de moeder van een van de slachtoffers van Hans van Themsche zei op een gegeven moment dat hij nu wel een nieuwe kans verdiende."

"Toen ik het dossier las moest ik denken aan een zaalshow van Filip Geubels, waarin hij zegt: 'Wat is dat voor een zot wijf?'. In de gesprekken met haar die daarop volgden heb ik een beeld gekregen van wie zij in werkelijkheid is. Toen heb ik mijn mening drastisch moeten bijstellen."

Nu is het de beurt aan meester Filipowicz. Hij zal nog een laatste keer de verdediging van Ashley Van De Velde voeren. Ook hij richt een woordje van dank aan iedereen die aan het proces heeft meegewerkt.

Boon gaat op emotionele en meeslepende toon verder. "Dan de slechte jeugd. Dat vind ik nu eens zacht uitgedrukt. Hij werd verbannen naar de garage en moest eten van de grond. Als hij eruit mocht, was het voor slaag met de gesp, tot bloedens toe. Moeder was zat en kon er ook wat van. Weinig financiële middelen. Op 11 jaar ging Laudet weg. Waarheen? Geen idee. Denkt u dat hij het wist? Om uiteindelijk in een instelling te worden misbruikt. Seksueel? Herinner u zijn antwoord: 'Ik wil daar eigenlijk niet op antwoorden'."

"Zijn vader deed een poging tot doodslag op zijn moeder en pleegde jarenlang incest op zijn zus Valerie. Daarna moest hij zijn vader tegenkomen in gevangenis en moest hij ermee vechten omdat ze hen in dezelfde cel hadden gestoken. Ik heb het zelden meegemaakt dat de ouders er niet bij zijn op zo'n proces, maar misschien is dat maar beter. Als u luistert, meneer en mevrouw, weet dat u een verpletterende verantwoordelijkheid draagt, ook in dit dossier."

"Het werd hem verboden om kind te zijn of om het broertje van zijn zussen te zijn. Hebt u hem ooit een excuus horen zoeken? Wij kunnen ons in de verste verte niet voorstellen hoe dat moet zijn geweest bij hem thuis. Ik moest eraan denken dat ik met mijn ouders met mijn gat in de boter ben gevallen. Zelfs ondanks dat mijn vader mij al in 1992 ontvallen is."

"Er zijn mensen die onder dezelfde omstandigheden beter doen, maar niet iedereen is hetzelfde. Ik heb na haar getuigenis nog met Valerie gepraat, die door haar vader verkracht is. Die zei ‘Wij hebben niet meegemaakt wat Marc heeft meegemaakt.’"

"In mijn optiek heeft Marco juist een bijzonder laag zelfbeeld. Narcisten gaan de deskundigen in zo'n proces juist proberen te overklassen met opgeheven hoofd. Hij heeft zichzelf gekerfd. Dat is niet de houding van een narcist. Ik denk dat er vooral veel sprake is van emotionele beschadiging." 

"Tenslotte hoop ik vooral dat Marco de kans krijgt om een betere mens te worden. Zal hij de kans krijgen om het goede dat in hem verscholen zit te ontdekken, zoals dat ontluikte bij zijn grootouders? Om uiteindelijk als een nieuw persoon buiten te komen uit de gevangenis? We mogen die man niet opgeven. Hij heeft schuldinzicht en een goede oriëntatie in tijd en ruimte en zeker geen psychopathologie. We hebben de plicht om in die man te investeren. Op termijn zal hij behandeld moeten worden. Een celdeur die 20 uur op 24 dicht is, daarmee gaan we er met hem niet komen." 

"De grootte van de straf zult u, beste juryleden, in alle wijsheid bepalen, maar houdt alstublieft de deur op een kier. Een kier die hem toelaat om op te staan en aan zichzelf te werken. In de hoop dat hij ooit de gevangenis zal kunnen verlaten. Dat is hij aan de familie van Christine verschuldigd."

Meester Boon neemt het woord nu voor Marc Laudet. "Een dader behoort gestraft te worden. Maar vergeet niet dat de tweede functie van een straf is om de dader te verbeteren. Het is die combinatie die genoegdoening geeft aan de maatschappij en het slachtoffer."

"Naar onze mening is Laudet niet de drijvende kracht achter de feiten geweest. Ik hoorde meester Luyckx gisteren ook pleiten dat de kiem ontstaan is in het wervelende brein van Van De Velde. Marc heeft zich eerst op zijn zwijgrecht beroepen, maar in juni 2018 legt hij een verklaring af en daar hield hij zich aan. Hij heeft moeite met mensen vertrouwen te geven, maar heeft dat wel gedaan. Onder andere bij ons."

"Hij zal ook zijn volle verantwoordelijkheid dragen. Op het ogenblik dat Van De Velde zei ‘Ze moet weg’, had hij moeten zeggen ‘Okay, maar ik doe niet mee.’ De man op de uitkijk is tenslotte mededader van roofmoord."

"Hij had trouwens een paar keer gezegd dat hij alle schuld op zich zou nemen. Dat doet hij trouwens al vanaf zijn 5 jaar. De schuld op zich nemen zodat anderen geen pijn zouden moeten lijden."

"Normbesef is er daarom bij meneer Laudet zeker. Dat het ondermijnt wordt door een giftige partner en drugs, dat is zeker zo. Maar het is er wel."

"Wat betreft de spijt: Mensen in assisen kunnen op dat vlak niets goed doen. Als ze hun spijt onderstrepen, doen ze het om er beter van af te komen. En als ze het niet verwoord krijgen, hebben ze het niet. Marc heeft wel degelijk spijt. Hij neemt zelfs medicatie om zijn emoties van berouw wat onder controle te houden. Hij bouwt die medicatie nu wel af. 'Ik wil dat ze mij op assisen zien zoals ik ben', zei hij mij."

"Reken hem ook alsjeblieft niet af op zijn laatste brief die hij gisteren wat stuntelig voorlas, zenuwachtig als hij was."

"Herinner u de aalmoezenier die vertelde het voorrecht had gehad om zijn fijngevoelige kant te leren kennen. Zij verduidelijkte bovendien hoe Marc vertelde over Ashley die zijn enige houvast was. Van De Velde smoste ondertussen met de ene en de andere. Ik kreeg een onbehaaglijk gevoel toen Hans V. vertelde hoe hij met haar naar Tenerife was geweest met geld van haar grootmoeder om daar het beest uit te hangen."

"Laudet had trouwens volgens mij nooit geïnterneerd mogen worden. De gerechtspsychiater en -psycholoog komen ook niet tot het besluit van een internering. Alle deskundigen die Laudet hebben beoordeeld doorheen de jaren hebben besloten dat het niet nodig was. Als je hem gaat interneren, is er een probleem met de geestestoestand en dan moet hij begeleid worden. Daarin moet je consequent zijn. In 2001 is er een internering geweest en die heeft 10 jaar geduurd. Nooit is hij consequent behandeld geweest. Wat is daar het nut van?" 

Volgens Backx zijn er geen verzachtende omstandigheden te vinden in deze zaak. "Marc Laudet heeft een gemiddeld IQ van 110 en een narcistische persoonlijkheid. Hij verzet zich tegen autoriteit en heeft de neiging zich in een slachtofferrol te wikkelen. Hij heeft een opgeblazen zelfbeeld en is gevoelig voor krenking van zijn persoon. Er is bij hem wel normbesef, maar dat wordt sterk beïnvloed door egocentrisme. Het tekort aan normbesef treedt vooral op wanneer hij er voordeel uit kan halen. Hij is bovendien enkel in staat tot het vormen van oppervlakkige relaties en er is een verhoogd risico op recidiveren. Kijk maar naar zijn strafregister. Zijn persoonlijkheid lijkt mij dus geen verzachtende omstandigheid."

"Hetzelfde geldt voor Van De Velde. Ook zij heeft een gemiddeld IQ van net onder de 100 en lijdt aan psychopathische deviatie en paranoia. Ook zij heeft narcistische persoonlijkheidskenmerken, worstelt met autoriteit en heeft geen optimaal normbesef. Ze is gevoelig voor krenking, heeft een lage frustratietolerantie en is niet in staat tot het vormen van empathische relaties. Ze functioneert doorgaans impulsief en conformeert moeilijk met de normen van de maatschappij. Ook bij haar is er een groot gevaar op recidive. Ze kreeg meerdere uitgaansvergunningen, maar bleef meerdere keren weg."

Dat het strafrechtelijke verleden niet als verzachtende omstandigheid ter sprake komt, lijkt Backx voor de hand liggend.

"Dan is er nog de factor van oprechte spijt en berouw. Dat komt iedere keer terug in een assisenproces. Ze vormt de eerste stap op de weg terug naar de maatschappij. Hier kan daar echter nauwelijks sprake van zijn. Het duo is vrolijk naar Spanje vertrokken. In de brieven die ze schreven, vertelde Van De Velde letterlijk dat ze geen spijt moesten hebben. Hun relatie was het belangrijkste en daar moest alles voor wijken. Er werd met geen woord gerept over Christine. Ik heb niet de indruk dat ze spijt hebben. Ze waren op de zitting vooral bezig hun onderlinge strijd nog uit te vechten. Volgens de psycholoog en psychiater was er eerder spijt over het feit dat ze naar de gevangenis zouden moeten dan over wat ze gedaan hadden."

"Hun jeugd kan ook niet als verzachtend worden bezien. Vooral bij Marc is dat zichtbaar. Al zijn broers en zussen beschrijven hun jeugd als een hel, maar zij hebben wel iets van hun leven gemaakt. Dat bewijst dat ondanks de opvoeding ook de eigen keuzes belangrijk zijn in iemands levensloop."

"De jeugd is dus eerder een verklarende omstandigheid. Die weegt echter niet op tegen de wijze waarop de roofmoord werd gepleegd. De klemtoon bij de bestraffing moet toch liggen op het moeten boeten door de beschuldigden voor wat ze gedaan hebben en op de beveiliging maatschappij. Zolang deze mensen in de gevangenis zitten, kunnen ze geen nieuwe feiten plegen en geen nieuwe slachtoffers maken."

"Ik vraag daarom een levenslange opsluiting, een terbeschikkingstelling van 15 jaar en een beveiligingsperiode van 20 jaar daarenboven. Dat wil zeggen dat wanneer ze uiteindelijk vrijkomen, ze voor lange tijd onder toezicht van de staat blijven staan, ook wanneer ze eigenlijk vrij zijn." 

Backx gaat verder. "Voor mij zijn de feiten die we deze week besproken hebben afschuwelijk en uitermate verwerpelijk. Ze getuigen van een diepgaand misprijzen voor het leven van de mens en het motief ging puur om geld. Het meest immorele hier is dat het niet gaat om een ruzie of om hoog opgelaaide gemoederen tussen bijvoorbeeld partners, maar om een onderwaardering van de mens in het algemeen. Wat het erger maakt, is dat men misbruikt heeft gemaakt van de band die Ashley Van De Velde uit puur opportunisme had opgebouwd met Christine Lenaerts. Christine die niet snel 'nee' wilde zeggen en enkel goed wilde doen." 

"Van die band hebben ze misbruik gemaakt om haar te beroven en daarna te vermoorden. Ze dachten puur aan hun eigen belangen. Want Christine is op gruwelijke wijze om het leven gekomen. We mogen niet vergeten dat ze haar laatste dagen in constante angst heeft beleefd. Daarvan getuigen de briefjes die ze schreef. Beeldt u zich eens in dat je alles ervoor over hebt om je overvallers goed te stemmen om dan uiteindelijk op deze manier aan je einde te komen." 

"En hoe reageerden de daders? Ze dumpten haar lichaam in de struiken en zijn daarna als een verliefd koppeltje op reis gegaan naar Spanje met het geld van Christine. Geen gewetenswroeging, geen spijt. Dat weegt mijns inziens bijzonder zwaar door bij de strafmaat. Deze roofmoord gaat over iemand willen leegzuigen, niet over een passionele moord." 

De advocaten van de burgerlijke partijen komen vandaag niet meer aan het woord, aangezien hun bijdrage er niet toe doet met in het bepalen van de strafmaat. De advocaat-generaal komt zodoende als eerste aan het woord. "U kent het beeld van Vrouwe Justitia die een weegschaal vasthoudt. Op die weegschaal liggen aan de ene kant de belangen van de maatschappij en aan de andere kant de belangen van de beschuldigden. Het is aan mij en aan u, leden van de jury, om die belangen vandaag af te wegen."

"Aan de familie van Christine: ik weet dat jullie geen antwoorden hebben gekregen en het lijkt erop dat dat niet meer zal veranderen. Maar in ieder geval vormt de veroordeling van deze beschuldigden de volgende stap in jullie verwerkingsproces en daar wens ik jullie alle sterkte mee." 

"Op willekeurige vrijheidsberoving staat maximaal 2 jaar straf. Aangezien de roofmoord echter samen met de vrijheidsberoving gepleegd werd, kunt u een enkele straf uitspreken. Dat zou levenslang betekenen." 

"Deze straf zou een loutering moeten zijn voor de beschuldigden voor een re-integratie in de maatschappij op een latere datum. We willen er eveneens mee laten zien dat dit soort gedrag maatschappelijk onaanvaardbaar is. Tenslotte vormt de straf ook een beveiliging van de maatschappij. Maar aan eenzame opsluiting doen we niet meer en onze samenleving keert eigenlijk nooit meer iemand de rug toe. Kansen kunnen altijd worden geboden, hoewel er ook strenge signalen worden gestuurd."

Op de allerlaatste dag van het assisenproces tegen Ashley Van De Velde en Marc Laudet zal het tweetal te weten komen welke straf hen te wachten staat. Gisteren werden ze allebei schuldig bevonden aan roofmoord en wederrechtelijke vrijheidsberoving. Niet erg verrassend, aangezien ze de feiten niet hadden betwist en schuldig hadden gepleit.