Voedingsdriehoek krijgt update: gezondheid planeet telt ook mee

Aan de originele structuur van vier jaar geleden wordt niet gemorreld. Toen zette het Vlaams Instituut Gezond Leven de voedingsdriehoek plots op zijn kop. Letterlijk. De brede bovenkant gaf aan om meer water en plantaardige voeding te consumeren, terwijl de nauwe onderkant net vlees- en zuivelconsumptie wil temperen. Met de nieuwe update definieert het instituut gezondheid ruimer. Gezondheid doelt niet enkel meer op mensen, maar ook op de planeet.

“Een realistisch en wetenschappelijk onderbouwd model dat rekening houdt met de actuele eetgewoonten in Vlaanderen”, zo kondigt het instituut aan. De nieuwe figuur vraagt niet om je eetgewoonten abrupt om te gooien. “Stapsgewijs richting een nieuw voedingspatroon zorgt ervoor dat de aanpassing op lange termijn houdbaar is”, redeneert het instituut. “Balans is het sleutelwoord: zorg goed voor jezelf en de planeet, maar vergeet ook niet om te genieten.”

Van uitgangspunten tot tips

Om de milieu-impact tot in elk van de drie hoeken mee te nemen, schoot het Departement Omgeving te hulp. Vanuit wetenschappelijke literatuur willen ze via grotere uitgangspunten tot ‘hapklare’ tips komen voor de consument.

Een eerste uitgangspunt gaat over de as plantaardig-dierlijk eten. Het is voor zowel mens als planeet goed om de slinger tussen plantaardige en dierlijke voeding lichtjes naar plantaardig te laten overhellen. Een streng vegetarisch of veganistisch dieet achten ze niet noodzakelijk. Vooral rood en bewerkt vlees blijft een pijnpunt als het over milieu-impact gaat. Ga je toch voor vlees? Neem dan liever kip in plaats van koe.

Een tweede uitgangspunt wil lege calorieën – die veel energie geven door valse vetten en suikers – ontraden. Zulke calorieën zijn te vinden in onder andere snoep, chips en frisdrank. “Hoewel ze overbodig zijn, zitten ze toch sterk verankerd in onze voedingsgewoonten”, aldus het instituut. Het zou beter zijn om die stelselmatig te vervangen door groenten en fruit. Bij voorkeur zijn die seizoensgebonden en lokaal. Dat is niet alleen een pluspunt voor je gezondheid, maar ook de milieu-impact is lager.

Voorts zetten we volgens het instituut beter iets vaker peulvruchten, granen en noten op het menu. Die belasten het milieu ook een stuk minder dan vlees. Om peulvruchten te kweken bijvoorbeeld, is er minder water en grond nodig. Dit stoot ook minder broeikasgassen uit, terwijl het ook beter is voor de bodemkwaliteit. En in tegenstelling tot vlees moet je ze bij het transport niet koelen en zijn ze langer houdbaar. Winst op vele vlakken dus.

Kraanwater

Voor frisdrank is er het goedkope alternatief van water. ‘De beste dorstlesser’, zegt het instituut. Haal het wel uit de kraan. De verpakking en het transport die met flessenwater gepaard gaat zouden weleens je milieu-inspanningen teniet kunnen doen. Koffie en thee mogen dan al een negatieve impact hebben op de plaatsen waar de grondstoffen gekweekt worden – denk aan het gebruik van meststoffen, water- en bodemvervuiling, ontbossing,... – toch valt de vergelijking op het vlak van broeikasgassen en landgebruik voordelig in vergelijking met andere dranken. Maar als je dan toch wil kiezen: de milieu-impact van thee ligt lager dan die van koffie omdat er minder water gebruikt moet worden bij het kweken en verwerken.

Een derde en laatste uitgangspunt wil voedselverlies tegengaan. Momenteel gooit de Vlaming jaarlijks zo’n 37 kilogram aan eten en drinken in de vuilnisbak, wat een gigantische impact heeft. Stel daarom een boodschappenlijstje op en koop enkel wat je zal opeten. Het is niet alleen beter voor het milieu, het is ook beter voor je gezondheid omdat je niet de neiging zal hebben om dat overschotje toch maar op te eten.