Op welk nieuw covid-medicijn moeten we onze hoop vestigen?

Welke medicijnen krijgen covid-patiënten nu voorgeschreven?

Dat zijn middelen die op de markt zijn tegen andere aandoeningen. Covid-patiënten die in het ziekenhuis extra zuurstof nodig hebben, krijgen de ontstekingsremmer dexamethason, zegt Amsterdams hoogleraar interne geneeskunde Joost Wiersinga. Als patiënten niet genoeg opknappen, wordt overgestapt op een ander type immuunonderdrukker, bijvoorbeeld een medicijn dat normaal wordt gebruikt bij reuma of een darmaandoening. Zo’n middel blokkeert het signaal van één alarmstof (IL-6) in het lichaam waardoor het immuunsysteem van patiënten niet in de hoogste versnelling blijft staan. Patiënten krijgen daarnaast bloedverdunners omdat is gebleken dat het coronavirus een grote kans op trombose (bloedstolsels) geeft.

Hoe effectief zijn die bestaande middelen?

Dexamethason verlaagt de sterfte bij intensive care-patiënten met zo’n 30 procent. De IL-6-onderdrukkers kunnen bij 1 op de 12 intensive care-patiënten sterfte voorkomen, zo bleek vorig jaar uit een internationaal onderzoek. Patiënten die snel na binnenkomst bloedverdunners krijgen, hebben ruim 25 procent minder kans op sterfte.

Welke nieuwe medicijnen zijn het meest beloftevol?

Dat zijn de antistofmedicijnen, zegt Wiersinga stellig: “Daar ben ik erg enthousiast over.” Antistoffen zitten in het bloed van covid-patiënten die de ziekte hebben doorstaan, ze binden zich aan het coronavirus en voorkomen zo dat het de cellen kan binnendringen. Vier van de medicijnen die de Europese Commissie in het vizier heeft, zijn chemische nabootsingen van de sterkst werkende antistoffen die ze uit het bloed van genezen covid-patiënten hebben gefilterd. Onder die kandidaten zit ook Regeneron, het medicijn waar Trump na zijn genezing vorig jaar zo hoog van op gaf. Antistoffen werken alleen als ze heel snel na besmetting worden toegediend, alleen dan kunnen ze het immuunsysteem nog een handje helpen.

Wat is het effect van die antistoffen?

Uit de resultaten die onlangs door grote farmaceuten zijn vrijgegeven en soms al gepubliceerd, blijkt dat antistoffen een aanzienlijk effect hebben bij hoog-risicopatiënten (ouderen en mensen met een onderliggende ziekte). Als zij binnen een paar dagen na de infectie antistoffen krijgen, dan daalt de kans op ernstige ziekte of sterfte met 48 procent tot ruim 80 procent. De behandeling kent ook nadelen, zegt Wiersinga: het medicijn is duur (1.000 tot 2.000 euro per behandeling) en moet per infuus worden toegediend. Wie gaat dat doen als het ziekenhuis overvol is en de huisarts erg druk? Farmaceuten bekijken nu of de antistoffen in de toekomst ook per injectie kunnen worden toegediend.

De meeste farmaceuten combineren in hun medicijn twee antistoffen om zo ook mutanten van het virus te kunnen aanpakken. Zodra een nieuwe mutant overheersend wordt, kunnen antistoffen tegen dat type worden nagemaakt en worden toegevoegd, verwacht Wiersinga.

Blijft er dan nog iets te wensen over?

Ja, een eenvoudige virusremmer, zegt Wiersinga, een pil die we kunnen slikken zodra de testuitslag positief is en die voorkomt dat het virus gaat huishouden in ons lichaam. Remdesivir, het afgekeurde ebola-medicijn dat vrij snel na de uitbraak op de markt kwam, bleek bij nader inzien nauwelijks effect te hebben. Nieuwe kanshebbers zijn er nog niet. Net zo gewenst, zegt Wiersinga, is een medicijn tegen long-covid, een aandoening die de covid-patiënt na een infectie als een vod achterlaat, doodmoe en met tal van onverklaarbare klachten. “We snappen nog niet hoe dat kan, laat staan dat we een aanknopingspunt hebben voor een behandeling.”