De geld- en machtshonger van Tony Coonen: een publiek geheim onder socialisten

Soms kan één anekdote al veel zeggen. 

In het voorjaar van 2017 keurden de partijleden van sp.a (nu Vooruit) tijdens een congres in Brugge een vernieuwing van hun deontologische regels goed. Er kwam onder meer een plafond op het nettoloon van mandatarissen. Het aantal mandaten werd beperkt. Voortaan was het ook verboden om vergoedingen te innen via een vennootschap, een fiscale truc. In zijn slottoespraak benadrukte voorzitter John Crombez: “Na vandaag kan niemand nog zeggen, ik wist het niet. Als je een constructie gebruikt om je loon te ontvangen, dan is daar de deur.”

Alleen: in de nasleep van het congres kreeg Crombez, via parlementslid Peter Vanvelthoven, bericht uit Limburg. Meer bepaald uit Hasselt: Tony Coonen ging niet akkoord met de nieuwe regels. Hij wilde zijn vergoedingen als bestuurder in een aantal Limburgse intercommunales via zijn vennootschap blijven innen. Een bevoorrechte waarnemer: “Hij stak z’n middelvinger op naar Crombez. Niemand moest hem komen vertellen hoe hij zijn zaakjes in Limburg moest regelen.” 

Gegevens van de Nationale Bank leren dat Coonen minstens tot 2019 via zijn eigen vennootschap Panta Rhei (vertaald ‘Alles stroomt’) bleef zetelen in de Limburgse klimaatcoöperatieve Nuhma en de energiebedrijven Aspiravi en Limburg Win(d)t.

Mondain

Fatto v’avete dio d’oro e d’argento – u heeft zichzelf een god gemaakt van goud en zilver. 

Of Coonen, die sinds 1998 De Voorzorg Limburg leidde, van Dante houdt, is niet bekend. De kans lijkt klein: boekhouders worden doorgaans net iets enthousiaster van draaitabellen dan van klassieke dichtkunst. Wat wel al jaren was geweten onder socialisten, in Hasselt maar ook ver daarbuiten, was dat Coonen verliefd was op la dolce vita.

Lunchen deed hij in de betere restaurants van Hasselt, zoals het Italiaanse La Fontanella. Hij verscheen er piekfijn uitgedost en had steeds vijf kredietkaarten van het ziekenfonds op zak. Op Facebook postte hij foto’s uit sterrenzaken. Een rode bron uit Hasselt: “Coonen liet het breed hangen. Ik heb het nooit anders geweten. Vergaderen op De Voorzorg kon niet zonder catering. Je kreeg geen water of koffie, maar een selectie goede wijnen die een halfuur werden voorgesteld. Om de zoveel tijd reisde hij naar Parijs met vrienden, volgens de Hasseltse tamtam voor weekendjes gedrenkt in Dom Pérignon.”

Volgens meerdere bronnen werden er, door de jaren heen, vanuit Limburg over het gedrag van Coonen geregeld opmerkingen gemaakt. Dat stond diametraal op het gelijkheidsverhaal dat de socialistische familie – de partij, vakbond en het ziekenfonds – wilde verkopen. Een Limburgse ancien: “Onder de oude krokodillen in de provincie werd, zeker de laatste jaren, gesproken over de arrogantie van Coonen. De baas van De Voorzorg die zich in een dikke bak laat rondrijden door een chauffeur, dat begrepen militanten niet.” De bevoorrechte waarnemer: “In Brussel, binnen het ziekenfonds en de partij sp.a, was men maar al te goed op de hoogte van zijn gedrag.”

Maar Coonen weer met z’n voeten op planeet Aarde zetten, gebeurde niet. Daarvoor was hij in de Limburgse microkosmos te invloedrijk geworden. In tegenstelling tot de partij en vakbond, die in de provincie na de gouden jaren onder Steve Stevaert achteruit boerden, deed De Voorzorg het namelijk goed. Een op de drie Limburgers was lid, mede dankzij de wervingscampagnes opgezet door Coonen. Een daarvan was een samenwerking met het dansproject Let’s Go Urban van Sihame El Kaouakibi, om de jongerenorganisatie van het ziekenfonds een nieuw elan te geven. Een contract van gemiddeld 550.000 euro per jaar.

Lijstvorming

Coonen had twee troefkaarten. 

Eén: zijn nabijheid tot de clan-Claes. Coonen en Hilde Claes, dochter van socialistisch kopstuk Willy Claes en zelf Hasselts burgemeester van 2009 tot 2016, vormden jarenlang een powerkoppel. Hun relatie eindigde net voordat Claes na een opeenvolging van kleine en grote schandalen haar sjerp moest afstaan, maar ook daarna bleven de onderlinge banden hecht. Dirk M., de boekhouder van het ziekenfonds die vandaag mee beschuldigd wordt van gesjoemel met vastgoed, is een neef van Claes. De brillenwinkel van De Voorzorg wordt geleid door haar broer. De voorzitter van het ziekenfonds was tot voor kort Paul Butenaerts, de rechterhand van vader Claes en Stevaert, die te boek stond als de ultieme fixer.

Twee: Coonen was machtig dankzij het personeel van het ziekenfonds. Loketbedienden en bodes van De Voorzorg zijn ‘bekende koppen’ in Limburg. Coonen maakte er als topman een ongeschreven wet van dat zijn personeel indien nodig de lokale sp.a-lijsten moest opvullen. De ancien: “Als politicus ben je dan blij. Je lijst vullen is niet gemakkelijk. Mensen van De Voorzorg trekken altijd wel stemmen. Op Coonen kon je rekenen om zijn telefoon te pakken en te zeggen: ‘Het is oorlog, we hebben iedereen nodig.’”

Dat Coonen tot aan het randje durfde te gaan, bleek in 2010 toen in de lokale afdeling in Diepenbeek een scheuring ontstond. Drie Voorzorg-mensen wilden sp.a verlaten, maar tijdens een vergadering met Coonen werd hen duidelijk gemaakt dat ze dan hun ontslag bij het ziekenfonds konden verwachten. De drie deden destijds hun verhaal aan Het Nieuwsblad.

Sp.a-kandidaten vanuit De Voorzorg konden in verkiezingstijd trouwens rekenen op een financieel steuntje. In Hasselt zelf ging dat tot 2.000 euro, aldus verschillende bronnen. Bovendien mochten deze kandidaten – en zij alleen – affiches ophangen in de drukbezochte wachtlokalen van De Voorzorg. De bevoorrechte waarnemer: “De cashflow van het Limburgse ziekenfonds is me altijd een raadsel gebleven. Ik weet bijvoorbeeld dat voor het bal van burgemeester Hilde Claes in de Grenslandhallen de facturen naar De Voorzorg gingen.”

In het archief van deze krant duikt Coonen voor het eerst op tijdens de verkiezingsavond in 2003, wanneer hij het overwinningsfeest voor Stevaert organiseerde. “Ik heb extra taart en wijn laten aanrukken”, jubelde hij.

Avontuur

Zelf heeft Coonen nooit een politiek mandaat uitgeoefend. Een keer stond hij op de lijst, bij de federale verkiezingen in 2019. De Hasseltse rode bron: “Kopvrouw Meryame Kitir had hem er graag bij. Ze vreesde dat haar lijst niet sterk genoeg was, na het vertrek van Ingrid Lieten en Peter Vanvelthoven. Allebei trouwens na felle conflicten met Coonen over de lijstvorming.” Het avontuur viel tegen: Coonen raakt met 7.800 voorkeurstemmen niet in de buurt van een parlementszetel. De ancien: “Ik denk niet dat Coonen geïnteresseerd was in een mandaat. Zeker niet nadat sp.a besloten had om geen cumul meer toe te laten. Dan moest hij De Voorzorg lossen.”

Waar en wanneer Coonen écht van het pad is geraakt, met mogelijke fraude, daar kan niemand binnen de rode familie een datum op plakken. Wat wel aangehaald wordt, is dat hij de voorbije jaren zowat de allerlaatste overblijver was van de oude Claes-clan, waardoor ook de onderlinge controle wegviel. De macht van Willy Claes was tanende. Hilde Claes verdween van het toneel. Butenaerts ging met pensioen. Buitenstaanders Lieten en Vanvelthoven hielden niet langer een oogje in het zeil. Alleen Kitir, een terughoudende politica, zeker als het over het ruwe machtsspel zelf gaat, bleef over. De bevoorrechte waarnemer: “Coonen was blij dat Conner Rousseau voorzitter werd. Die jonge gast zou hem wel met rust laten. Wat dik tegenviel, aangezien Rousseau al snel de macht van de baronieën begon in te perken.”

De advocaat van Coonen wil geen commentaar kwijt. De Socialistische Mutualiteiten, de koepel boven De Voorzorg, beklemtoont per mail dat er “doorgedreven controles” plaatsvinden op de werking van de provinciale afdelingen. Hilde Claes laat aan de telefoon weten dat ze “inhoudelijk niets weet” over de zaak-Coonen en dat alles daarrond “over een emotioneel moeilijke periode gaat, die ze heeft afgesloten en niet wil oprakelen”.

Coonen zelf werd een keer naar zijn opvallende levensstijl gevraagd, in een interview met Het Belang van Limburg. “Ik weet niet waarom een socialist in armoede zou moeten leven”, antwoordde hij. Na het interview was Coonen, naar verluidt, razend.