Babyboomers zijn groot geworden met het vijandbeeld van de Marxistische USSR. Millennials worden nu met een nieuwe realiteit geconfronteerd: het Westen heeft de virtuele oorlog verklaard aan China. In een recent interview gaf zelfs Henry Kissinger toe dat we op weg zijn naar een nieuwe Koude Oorlog, niet met Rusland maar met de Chinese Volksrepubliek. Ook gereputeerd historicus Niall Ferguson waarschuwt het Westen om alvast na te denken over de ideale tegenreactie.
De Eerste Koude Oorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie
Toen de Britse journalist George Orwell, de auteur van onder andere Animal Farm, in 1945 de term ‘Koude Oorlog’ introduceerde in een opiniestuk, doelde hij op het zeer breekbare evenwicht tussen twee supermachten die beiden de atoombom bezitten. De Verenigde Staten en de toenmalige Sovjet-Unie bouwden versneld die nucleaire dreiging op. De eerste Koude Oorlog was een feit. Sporadisch kende deze oorlog opflakkeringen waar er een reële oorlog werd uitgevochten. Korea, Vietnam en Afghanistan waren de drie meest in het oog springende conflicten. Toen in 1989 de Berlijnse muur viel, bleek het liberalisme met zijn vrije meningsuiting en zijn vrijemarkteconomie de enige resterende ideologie. De Verenigde Staten was dan ook de alleenheerser geworden.
De alleendominantie van de VS na de val van de Berlijnse Muur
Om te mogen spreken van een supermacht moet je op 3 machtsdomeinen leiden: de politieke en economische macht, de militaire én de culturele macht.
De VS zijn in alle 3 domeinen de referentie. Ze hebben hun politiek leiderschap altijd kunnen verzilveren via de instituten die ze na de Tweede Wereldoorlog hebben opgericht. De VN, de Wereldbank en de NAVO waren instrumenten om de macht van de VS te consolideren. Haar economische superioriteit is sinds 1945 nooit in vraag gesteld. De Amerikaanse economie is er ook telkens in geslaagd om zichzelf heruit te vinden. De dominantie van Big Tech uit Silicon Valley is het zoveelste bewijs.
Militair leiderschap danken de VS aan hun investeringen in het militair apparaat die ongezien zijn voor een land in vredestijd. In absolute cijfers investeerde de Amerikaanse regering meer in haar leger dan de rest van de G7.
Dankzij het Engels en dominantie in entertainment in films en TV zijn de VS er ook in geslaagd om hun ideeëngoed over de hele wereld te verspreiden, iets, wat experten ‘soft power’ noemen.
Om van een nieuwe Koude Oorlog te spreken moet je natuurlijk twee supermachten hebben. Het Rusland van Putin is duidelijk op de terugweg hoewel het af en toe haar tanden laat zien – zie de annexatie van het Krim – maar de Russen zijn door de teloorgang van het Marxistische model heel wat culturele macht kwijtgespeeld. De Chinezen hebben de vrijgekomen plaats van de Russen overgenomen.
China culturele supermacht sinds 1554 voor Christus
Eerst en vooral delen zij de culturele superioriteit met de VS, een basisvoorwaarde om een supermacht te zijn.
Het is belangrijk om te begrijpen dat China nooit heeft gedacht dat ze geen supermacht meer was, zoals Michael Schuman betoogt in zijn uitstekende boek over de Chinese geschiedenis ‘Superpower interrupted’.
Sinds de oprichting van de eerste keizerlijke dynastie in 1554 voor Christus, hebben de Chinezen in hun eigen wereldbeeld de wereld altijd geregeerd. Zij waren meer dan 3.000 jaar leidend op vlak van technologie, cultuur en ook hun politieke invloed reikte ver buiten China.
Het hartstochtelijke geloof in één China, waartoe ook Taiwan hoort, is één van de pijlers van het etnonationalisme, waar de huidige president Xi Jinping sterk op inzet. De Chinese bureaucraten en militairen laten geen moment onbetuigd om andere etnische volkeren in China te onderdrukken. De onderdrukking van de Tibetanen en de Uyghur-moslims in Xinjang – waar recent grote internationale ophef rond is ontstaan – zijn maar enkele voorbeelden.
Ook de opkomst van het westerse liberalisme in de 19e en 20e eeuw én de vernedering die de Chinese bevolking toen opliep onder het regime van de Britten en de Japanners, waren slechts tijdelijke obstakels in haar ambitie om de wereld te regeren, zoals Michael Schuman duidelijk aantoont.
China enige leidende wereldmacht In 2049
Xi-Jinping liet in een belangrijke voordracht aan de Chinese Communistische Partij in 2017 er ook geen twijfel over bestaan dat China deze plaats zal opeisen. ‘In 2049 moet de Chinese wijsheid en de Chinese aanpak de dominante manier zijn om de wereldproblemen op te lossen’, orakelde hij. Deze aanpak zal zorgen voor stabiliteit op wereldvlak. Dit was een duidelijk signaal dat de bestaande wereldorde en de wereldorganisaties niet de weg voorwaarts zijn, hoewel de Chinezen dankzij hun intrede in de WHO – de Wereldhandelsorganisatie – handig gebruik hebben gemaakt van de bestaande wereldorde. Het is duidelijk dat de Chinezen wel de hakbijl van Trump konden appreciëren in zijn aanval op de instituten die de Amerikaanse macht meer dan 70 jaar hadden geconsolideerd.
7 miljoen Chinese soldaten
Over de militaire macht van het Chinese leger doen er veel verhalen en cijfers de ronde. Één feit is zeker. De investeringen in haar leger groeien jaarlijks met bijna 10%. Als je ze de personeelskosten zou bijrekenen in termen van het loon van een westerse militair wordt het verschil met het Amerikaanse leger wel heel klein. Met haar 7 miljoen soldaten heeft ze een grote voorsprong op de rest van de wereld.
Over haar economische macht bestaat geen twijfel meer. Eerst en vooral creëert het handelsonevenwicht tussen de VS en China een soort afhankelijkheid tussen de 2 landen die zeer kwetsbaar is.
De Chinezen zetten daarom ook in op hun eigen economie. Ze willen zich zo onafhankelijker opstellen van de westerse consument. Verder bedreigen ze heel wat westerse bedrijven die zich wagen aan kritiek op het regime. H&M mocht dit recent ervaren toen ze van alle e-commerce platformen in China verband werden omdat ze zich vragen stelden over het mensenrechtenbeleid van de Chinese staat. Maar ook intern wil de Partij haar stempel drukken zoals Jack Ma, de baas van Alibaba, heeft mogen ervaren. Technologie interesseert de partij omdat het haar toelaat om een regime te bouwen dat gebaseerd is op een techno-totalitarisme.
Deze economische macht laat ook haar toe om haar politieke macht te versterken. Vooral de ontwikkelingslanden beseffen dit maar al te goed.
Amerikaanse staatssteun overtreft de Chinese
Deze gooi naar werelddominantie stelt het Westen voor belangrijke uitdagingen. Neill Ferguson – vermaard journalist en professor geschiedenis – benoemt in zijn recent boek Doom twee grote gevaren waar het Westen mee kampt in haar omgang met de gele Tijger.
Ten eerste is er het gevaar dat we niet meer onze eigen weg gaan zoals we wel hebben gedaan in de eerste Koude Oorlog. Het gaat hier om het geloof in vrij ondernemerschap, vrije meningsuiting, economisch liberalisme en een participatieve democratie.
Doom legt uit hoe de Chinese intelligentsia rond Xi Jinping kijken naar het Westen. Zij zien de neergang op de 3 domeinen die de basis vormen van elke supermacht.
De economische macht verdwijnt alsmaar meer als je het aandeel van het westerse bbp afzet tegen deze van de rest van de wereld. De westerse economie is bovendien niet meer het vrijemarktparadijs waar iedereen altijd naar opkeek. Men kan zelfs stellen dat de VS vandaag in sommigen opzichten meer een staatsgeleide economie zijn dan China. Trump en Biden hebben in het laatste jaar samen voor meer dan 6.000 miljard dollar aan plannen gepresenteerd om overheidsgeld in de economie te pompen.
Eerst was er ‘The American Rescue plan’: kostplaatje 1900 miljard dollar. Vervolgens kwam er nog het ‘American Jobs plan’ gericht op de verbetering van de infrastructuur voor 2200 miljard dollar. Als klap op de vuurpijl lanceerde Biden recent nog het’ American Families plan’. Kostprijs 1800 miljard dollar.
Deze 3 plannen samen vertegenwoordigen meer dan 25% van het Amerikaanse bbp, een kolossaal bedrag waar Chinese staatsinterventie een peulschil tegenover is. Om dit bedrag in perspectief te zetten: Dat is 12 keer het Belgische bbp op jaarbasis.
De lockdown was een aanslag op onze waarden
De lockdown die de meest Europese staten hebben toegepast om het coronavirus te bekampen was een tweede vergissing. Dit was een kopie van de Chinese aanpak eerder dan die van dat andere China: Taiwan. Taiwan zette sterk in op massale testen, contact tracing en social distancing. De Taiwanezen hebben nooit de drastische stap van lockdown ingevoerd. Iets waar de westerse landen gemakkelijk naar gegrepen hebben, een verloochening van onze vrijheidsidealen.
Hiermee komen we niet meer op voor onze eigen waarden van vrijheid en economisch liberalisme. We zijn vervallen in Chinese praktijken, wat het grote gelijk van China bewijst, aldus Ferguson.
China ziet een niet te stoppen westers verval
Verder merkt Ferguson op dat China zich vandaag cultureel superieur voelt ten opzichte van het Westen. China is zich zeer bewust van de strijd tussen deze 2 supermachten. Maar ziet op de 3 vlakken die deze status bepalen een falend westers beleid en de teloorgang van het westerse liberale model.
Professor Jiang Shi-Giong, professor aan de Universiteit Rechten in Beijing, ziet daarvoor verschillende oorzaken. De groeiende ongelijkheid in het Westen maakt een evenwichtige economische groei onmogelijk. Democratieën zijn bovendien in deze snel veranderende tijden een zeer inefficiënte manier om een land te regeren.
Verder zijn de westerse decadentie en het nihilisme in vele westerse landen een teken dat het Westen niet meer voor breed gedeelde waarden staat. Kishori Mahbubani, VN-diplomaat en professor uit Singapore, verklaarde in een recent boek ‘Heeft China al gewonnen?’ alvast dat het Westen het pleit heeft verloren. Hij legt daarin uit hoe China geduldig zijn kans afwacht om de wereld over te nemen.
China overspeelt zijn hand
Niet alles gaat de weg uit van China. Het is duidelijk dat China recent heel wat krediet verloren heeft. Haar agressieve diplomatie – de beruchte ’wolf warrior’-politiek waarmee kleinere landen worden gestraft als ze kritiek durven te uiten (zie de sancties die Australië kreeg opgelegd) valt in heel slechte aarde. Daarom worden heel wat westerse landen nu wakker. Ze beseffen dat China niet alleen een grote markt is waar westerse multinationals hun goederen kunnen slijten. China is ook een wereldspeler die aan tafel wil zitten en overtuigd is dat het Westen naar haar moet luisteren.
De westerse strategie
Het Westen broedt vandaag op 2 strategieën. Er is de strekking, vooral in de Angelsaksische wereld, dat je China moet isoleren. Ook Joe Biden is van deze strategie overtuigd. De recente verklaring van de G7 over de oeigoeren, heeft bij de Chinezen een furieuze reactie ontlokt. China antwoordt alsmaar driester op elke vorm van kritiek.
De andere manier, waar vooral Duitsland een voorstander van is, is de ‘coopetition’. Dit betekent dat China wel degelijk een tegenstander is. Maar dat het Westen toch met hen moet trachten samen te werken. Er zijn immers grote economische belangen in het spel die niet bestonden tijdens de eerste Koude Oorlog. Bovendien zijn alle grote wereldproblemen, zoals de klimaatverandering, problemen die we samen met de Chinezen moeten oplossen.
Het kan 2 richtingen uitgaan. Zeker is dat er niet veel nodig is om het vuur van een nieuwe oorlog aan te wakkeren. Al blijft die voorlopig koud.
THE ASIA FILES is een verzameling van artikels rond China en het Aziatische continent voor de surfers en lezers van BusinessAM en Newsweek om hen beter te informeren over de belangrijkste economische en maatschappelijke ontwikkelingen van de nieuwe grootmacht.
