Ergste uitbarsting van geweld in jaren in Israël: wat is er aan de hand?

Dagenlange protesten van Palestijnen in Jeruzalem - tegen de uitzetting van gezinnen om plaats te maken voor Joodse kolonisten - zijn geëscaleerd en uitgedraaid op tientallen Palestijnse raketbeschietingen op Israël. Daarna volgden 130 Israëlische (lucht)aanvallen op de Gazastrook. Ondertussen blijven de beide kampen elkaar beschieten.

Overal in Jeruzalem en elders in Israël klonk gisterenmiddag het luchtalarm. Een vergadering van het parlement moest worden afgebroken waarna de parlementsleden zich terugtrokken in de schuilkelder.

Er zouden tientallen raketten vanuit Gaza afgevuurd zijn richting Jeruzalem en andere Israëlische plaatsen. De Israëlische luchtmacht voerde kort daarna bombardementen uit op Gaza als vergelding. Volgens het ministerie van Gezondheid in Gaza vielen daarbij 22 doden. Onder de doden zouden verschillende burgers en ook kinderen zijn. Volgens Israël vielen er 15 doden. 

De raketaanvallen vonden plaats na nieuwe confrontaties tussen betogers en de politie in Jeruzalem waarbij meer dan driehonderd Palestijnen gewond raakten. Het is de ernstigste geweldsuitbarsting in jaren in Jeruzalem.

Minuten nadat een ultimatum van Hamas afliep aan de Israëlische veiligheidstroepen om zich terug te trekken uit twee gebieden in de stad waar de confrontaties met de Palestijnen waren, klonken diverse explosies. Zeker twee raketten kwamen volgens het leger neer bij Jeruzalem, een andere werd neergehaald. Palestijnse betogers in Jeruzalem juichten na de aanval van Hamas. “Dit is een boodschap die de vijand goed moet begrijpen”, aldus de gewapende tak van Hamas in een verklaring.

Aan de kant van de politie vielen eerder op de dag 21 gewonden, waarvan één ernstig. Dat meldt de Palestijnse Rode Halve Maan, een hulporganisatie. 

Waar komt dit geweld vandaan?

De afgelopen weken zijn er vrijwel dagelijks gewelddadige confrontaties tussen Palestijnen en de politie rond de moskee en andere plaatsen in de stad. Maandagochtend vroeg hadden Palestijnse betogers volgens persbureau Associated Press de ingangen naar de Al Aqsa-moskee gebarricadeerd. Nadat Palestijnen stenen gooiden naar de politie, schoot die met traangasgranaten en rubberen kogels op de aanwezigen in en rond de moskee. Op dat moment waren er zo’n vierhonderd mensen, zowel jonge Palestijnse demonstranten als oudere gelovigen die kwamen bidden, aanwezig. 

Ook bij een weg in de buurt van de Klaagmuur, waar duizenden Joden zich hadden verzameld voor gebed, kwam het tot confrontaties tussen de politie en Palestijnse betogers die een Israëlische auto bekogelden met stenen.

De Israelische premier Benjamin Netanyahu en zijn defensieminister Benny Gantz hielden spoedberaad met de legertop. Ze besloten om de grootste militaire oefening in dertig jaar voorlopig uit te stellen wegens de gespannen veiligheidssituatie in Jeruzalem en het zuiden van Israël. 

De golf van onrust begon een maand geleden met het afsluiten van een plaats in de Jeruzalem waar Palestijnen ’s avonds graag samenkomen tijdens de islamitische vastenmaand. Daarna liepen de spanningen verder op door de geplande ontruiming van woningen in Sheikh Jarrah, een wijk in Oost-Jeruzalem. Daar zouden Joodse kolonisten de huizen van een aantal Palestijnse families willen overnemen.

Hoorzitting

Maandag stelde het Israëlische Hof een hoorzitting over deze ontruiming, waarvan de VN-commissaris voor mensenrechten heeft al gezegd dat ze onrechtmatig zouden zijn, voorlopig uit wegens niet nader genoemde ‘omstandigheden’.

Gevreesd werd dat de al explosieve situatie tot een uitbarsting zou komen tijdens de viering van de zogenaamde Jeruzalem-dag maandag. Daarmee herdenkt Israël de inname van delen van de stad tijdens de oorlog van 1967 met een optocht met vlaggen langs heilige plaatsen. Palestijnen zien die viering als een Joodse provocatie, omdat zij delen van Jeruzalem ook als hun grondgebied beschouwen. De route van de vlaggen-optocht werd om veiligheidsredenen omgegooid, nadat honderden protesterende Palestijnen zich bij de Damascus-poort in de oude stad hadden verzameld.

Het harde politieoptreden van de afgelopen weken, uitgerekend tijdens de ramadan, roept veel internationale kritiek op. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties besprak op verzoek van Tunesië achter gesloten deuren over de situatie in Jeruzalem. De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan heeft bij zijn Israëlische collega Meir Ben-Shabbat op kalmte aangedrongen. Israël rechtvaardigt het politieoptreden door te zeggen dat er aanwijzingen waren dat ‘extremisten’ de viering van Jeruzalem-dag wilden aangrijpen om rellen te schoppen.