Het wordt de ‘zomer van de vrijheid’, met tegen het einde van de zomer zelfs grote festivals waarop tienduizenden mensen aanwezig zijn. Dat blijkt uit de plannen die zowel de federale als de deelregeringen dinsdag voorleggen op het Overlegcomité. Die verschillen slechts in enkele puntjes van elkaar, maar duidelijk is dat de tweede helft van de zomer gezien wordt als het moment waarop we veel van onze vrijheden zullen terugkrijgen.

LEES OOK. Hoe zorgwekkend is de Indiase variant?

“Gevoel dat men te snel wil gaan”

“Het opbod aan versoepelingen leeft vooral onder politici, we moeten afwachten wat ze gaan beslissen”, zegt viroloog Steven Van Gucht. “Maar het valt wel op dat we momenteel heel erg gefocust zijn op de zomer. Dat is begrijpelijk want het is een belangrijke vakantieperiode, maar ik zou toch minder ongerust zijn als we wat verder vooruit zouden kijken. De zomer wordt een overgangsperiode, ik heb het gevoel dat men toch wat te snel wil gaan.”

In de plannen van zowel de Vlaamse als de federale regering wordt gewerkt met drempels om versoepelingen toe te laten. Daaruit blijkt duidelijk dat de vaccinatiecampagne en het aantal bezette bedden op intensieve zorg de twee essentiële parameters zijn. “Maar vergeet niet dat we in de zomer nog volop aan het vaccineren gaan zijn”, zegt Van Gucht.

LEES OOK. Steven Van Gucht: “Limburg heeft de hoogste besmettingsgraad van Vlaanderen”

Eerste prik

Volgens de huidige voorspellingen zal de volwassen bevolking in Vlaanderen tegen de week van 28 juni de kans gehad hebben een eerste prik te laten zetten – nog vroeger dan 11 juli dus – maar die eerste prik geeft nog niet de volledige bescherming die een tweede ook geeft.

De enige uitzondering daarop is het vaccin van Johnson & Johnson, waarvan één dosis al bijna volledige bescherming zou geven.

“Na de eerste prik hebben we al een redelijke bescherming, maar die is niet volledig”, zegt Van Gucht. Dat bleek al uit enkele kleine studies, onder meer in Qatar, dat al vergevorderd is wat vaccineren betreft. “Daar zie je dat de eerste prik al goed beschermt tegen de klassieke varianten van het virus, maar veel minder goed tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Twee weken na de tweede dosis van het vaccin is de bescherming wel bijna volledig, ook tegen de Zuid-Afrikaanse. Dat ligt in lijn met wat andere studies zeggen: pas na de tweede dosis gaan we echt goed beschermd zijn.”

“We krijgen steeds meer gegevens over de werking van die eerste dosis van het vaccin”, zegt Jan De Maeseneer, professor huisartsengeneeskunde en lid van de taskforce vaccinatie. “En afhankelijk van het soort vaccin zien we dat die bescherming ongeveer drie weken na de eerste prik begint. Men is dan al goed beschermd tegen het risico op hospitalisaties en complicaties bij besmetting. Na de tweede prik is de bescherming nog beter. Er is ook nog altijd onduidelijkheid over of iemand die besmet wordt na vaccinatie het virus kan doorgeven. Op dit moment denkt men dat dat kan, en is het dus zeker niet 100 procent veilig. Ook de nieuwe varianten blijven een reden om voorzichtig te zijn en te blijven.”

September

En eer de volledige volwassen bevolking in Vlaanderen dat tweede vaccin gehad heeft, zitten we volgens de huidige voorspellingen al in de week van 30 augustus. Reken daar nog twee weken bij voor het vaccin effectief volledig werkzaam is, en je zit al in september.

“Pas tegen het einde van de zomer of erna zullen we optimaal beschermd zijn”, zegt Van Gucht. “In de periode daarvoor zullen velen wel nog wat kwetsbaar en vatbaar zijn voor die nieuwe varianten. Daarom pleit ik er toch voor voldoende voorzichtig te zijn in de zomer. Er zullen zaken kunnen, zeker en vast, maar niet meteen alles. Die megafestivals kun je bijvoorbeeld beter houden tot iedereen volledig gevaccineerd is. Ik heb veel vertrouwen in die organisatoren, hoor, maar er bestaan met een virus geen absolute garanties. Anders waren we er wel al van verlost geweest.”

Hij roept op het nog kleinschalig te houden. “Dat is ook heel plezant.”

En vaccinatie is niet de enige belangrijke factor om te versoepelen, zegt De Maeseneer. “Men moet vooral de hoeveelheid virus die circuleert verminderen. We zitten vandaag nog op 2.900 nieuwe besmettingen per dag en dat is nog altijd een veel te hoog aantal. Er liggen ook nog te veel mensen in de ziekenhuizen en op intensieve, dus ik twijfel daarom ook wel of de zomer niet te vroeg komt voor grote versoepelingen. Het gaat wat snel.”

De professor wijst ook op het belang van de basisregels, die we ook zullen moeten handhaven. “Ook in die nieuwe context met een deel van de bevolking dat gevaccineerd is. Handhygiëne, afstand houden, verluchting… Daar moeten we toch aandachtig voor blijven.”

Coronacommissaris Pedro Facon deelt die bezorgdheid, zo zei hij vandaag al in De standaard. “Het is goed dat de politici plannen maken, maar we mogen er niet op gokken dat de vaccinatie ­alles oplost en dat de varianten ons het leven niet al te zuur zullen ­maken. Een jaar geleden is gebleken dat we niet voorbereid waren op deze crisis. Nu de moeilijkste strijd hopelijk is gestreden, is het niet het moment om de discipline te lossen, maar om de processen die in allerijl zijn opgericht te verankeren. Zo bouw je een toekomstbestendig risicobeheer uit.”

Guy Stevens