Uitgeput door alle terrasjes? Misschien heb je een sociale kater. “Je brein is de jongste maanden verschrompeld”

De voorbije dagen gingen de terrassen weer open en zagen we een massale volksverhuizing. Dat veel mensen achteraf een kater hadden, staat in de sterren geschreven. Bij sommigen werd die veroorzaakt door alcohol. Anderen moesten wennen aan al het contact, alle luide stemmen, al het gelach en de muziek die overal weerklonk. In het Engels bestaat er zelfs een term voor: social hangover. Een ‘sociale kater’ dus. 

De Urban Dictionary, het online woordenboek voor slang en internetjargon, beschrijft het fenomeen als volgt: het gevoel dat je compleet afgepeigerd en uitgeput bent, nadat je een tijd in de buurt van andere mensen vertoefde. Sommigen ervaren zelfs hoofdpijn of andere lichamelijke kwaaltjes die horen bij een kater, ook al hebben ze geen alcohol gedronken. Op zich is dat een logische reactie, bevestigt Steven Laureys, neuroloog aan de Universiteit Luik en tevens de auteur van Het no-nonsense meditatieboek. “We hebben lange tijd geen knuffels gekregen en amper face-to-face met vrienden gesproken. Je brein is dat niet meer gewoon. Als dat plots wel gebeurt, ervaar je dat snel als overweldigend.”

Professor sociale psychologie Alain Van Hiel (UGent) spreekt van een sociale barometer. “Sociaal contact is een fundamentele behoefte. Maar we zijn allemaal anders, we hebben we in verschillende mate nood aan gezelschap. Je kan zeggen dat iedereen een sociale barometer heeft: je kan te veel contact hebben en te weinig. We streven allemaal naar het optimale aantal contacten, zodat onze individuele barometer in het groen staat.” 

Doordat we een jaar in een vorm van isolatie zaten, veranderde onze barometer. “Het kan zijn dat die nu sneller in het rood staat”, knikt Van Hiel. Met andere woorden: dat een avondje met vrienden sneller vermoeiend aanvoelt. Online zijn er best wat mensen die erover klagen. Journaliste Rianne Meijer schreef bijvoorbeeld op Twitter dat ze ‘echt totaal gesloopt is’ als ze een dag in gezelschap van meerdere mensen verkeert. “Als er ooit een ‘hoera, corona is voorbij’-feest komt, zit ik me waarschijnlijk in een hoekje van de zaal te wiegen.” Het leverde haar bijna duizend likes op en tientallen reacties. 

Laureys: “Sociale vaardigheden zijn als spieren. En als spieren niet gebruikt worden, verslappen ze. Vergelijk het met een hardloper die twaalf maanden in de zetel heeft gezeten. Als hij of zij opnieuw gaat lopen, zal ie achteraf stijve en pijnlijke spieren hebben. Mentaal gebeurt iets gelijkaardigs.”

“Dat is vooral zo bij activiteiten die we niet honderd procent voor ons plezier doen”, voegt Van Hiel eraan toe. Denk aan smalltalk op het werk. Dat eerste gesprek aan het koffieapparaat met die collega die je vaag kent, zal moeizamer aanvoelen dan wanneer je met enkele vrienden een pizza gaat eten. 

Volgens Laureys is er ook nog een neurologische uitleg. “Mensen zijn sociale dieren. Door de lockdowns moesten we verplicht in afzondering leven. En we weten dat een periode van eenzaamheid een stressreactie uitlokt, net als een complexe waterval aan reacties in je hormonenhuishouding én veranderingen in de neurale netwerken van je hersenen. Je brein verschrompelt letterlijk.”

“Dat zie je ook bij mensen die maanden - soms jaren - op retraite gaan. Als ze opnieuw in de samenleving komen, voelen ze zich overdonderd door alle prikkels. Nu de terrassen van de ene dag op de andere zijn opengegaan, zien we een gelijkaardig effect. Sommigen genieten van het plotse Rijk der Vrijheid, terwijl anderen ineenkrimpen. Het is ineens too much.”

Kortom, we hebben een iets ander brein. Wijzelf en onze hersenpan zullen ons moeten aanpassen aan de nieuwe situatie, en dat zal wat tijd vragen. “Al kan er ook gewoon sprake zijn van een misinterpretatie”, suggereert Van Hiel. Ook de avondklok is afgeschaft. Sommige mensen blijven later op en consumeren iets meer alcohol. “Ze denken dat ze moe zijn, omdat ze afgesproken hebben met mensen. Maar neen: ze waren het niet meer gewend om pas te gaan slapen in het midden van de nacht. (lachje) Plus, veel mensen zijn sociaal angstig geworden. Zij krijgen acute stress als ze tussen allemaal volk op een terrasje zitten, en zijn achteraf ook meer vermoeid.” 

We hebben maandenlang gesnakt naar ‘de terugkeer van het normale leven’, versoepelingen en mensen rondom ons. Nu is dat voor een deel gebeurd, en zijn we bekaf. Misschien ervaren sommigen zelfs al de nood om opnieuw alleen te zijn? Het lijkt gek, maar is dus normaal. Laureys: “Er is geen reden tot paniek. Het toont gewoon aan dat we het moeilijk hadden met een jaar corona en ons opnieuw moeten aanpassen. Blijvende effecten zullen er niet zijn. De kans is zelfs groot dat we snel opnieuw gewend zijn aan de ratrace van voordien. Het zal even wennen zijn, gooi je dus niet meteen in de mensenzee maar bouw je afspraken rustig op. En doe vooral wat voor jou goed voelt.”

“Oefening baart kunst”, bevestigt professor Van Hiel. “We moeten niet onderschatten hoe stabiel en veerkrachtig de mens is. Als het virus weg is, leven we weer als vanouds.” 

Praten over koetjes en kalfjes verleerd? 5 tips van een psycholoog: “Kom er voor uit als je je awkward voelt”

‘Hersenmist’: als u niet meer weet wat u wou doen, of waarover die meeting ging (+)

Heb jij al reservaties gemaakt voor als de terrassen weer open mogen? Dan ben je waarschijnlijk een hyperplanner