Rapport Wereldgezondheidsorganisatie: "Internationale aanpak coronapandemie heeft gefaald"
Een onafhankelijke onderzoeksgroep volgde in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie acht maanden lang de internationale reactie op de coronapandemie. Het panel heeft aanbevelingen opgesteld om te verzekeren dat toekomstige virusuitbraken niet tot grootschalige pandemieën evolueren. "Het is logisch dat de WHO bijzonder kritisch is, ook voor zichzelf. We hadden deze pandemie kunnen voorkomen en dit moet de laatste pandemie zijn", reageert viroloog Johan Neyts.
Pandemieën zoals de coronacrisis kunnen vermeden worden met een betere en snellere internationale aanpak, volgens het rapport van het "Independent Panel for Pandemic Preparedness and Response". Het onderzoekspanel kwam er op vraag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en analyseerde acht maanden lang de internationale reactie op de coronapandemie. De co-voorzitters van het panel, de voormalige premier van Nieuw-Zeeland Helen Clark en de voormalige president en Nobelprijswinnares Ellen Johnson Sirleaf, stellen hun bevindingen voor onder het motto "Make it the last pandemic" (Maak het de laatste pandemie).
Als overheden sneller gereageerd zouden hebben, had de ramp niet geleid tot miljoenen slachtoffers. Het onderzoeksteam bekritiseert verschillende wereldleiders voor hun aanpak van de crisis en roept hen op om maatregelen te nemen zodat een gelijkaardige situatie zich niet meer kan voordoen.
"Zwakke schakels op elk punt van de keten"
De conclusie van de studie is duidelijk: "De voorbereiding op de pandemie was inconsistent en ondergefinancieerd, het waarschuwingssysteem te traag en de WHO was onderbemand. De reactie op de crisis heeft ongelijkheden versterkt. Globaal leiderschap was afwezig."
Helen Clark, een van de voorzitters, omschrijft februari 2020 als een "gemiste maand om de pandemie te keren, aangezien zoveel landen ervoor kozen om af te wachten en te zien wat er zou gebeuren". Het inzicht van de ernst van het virus kwam helaas te laat om het tij te kunnen keren.
Ellen Johnson Sirleaf, die samen met Clark voorzitter is, stelt dat medici in Wuhan eind 2019 snel signaleerden dat de opmerkelijke cluster van mensen met een longontsteking op iets vreemds sloeg. "Het alarmerend nieuws werd snel opgepikt door naburige regio's, buurlanden, media en de WHO. Maar de internationale autoriteiten die de waarschuwing moesten valideren en beantwoorden, reageerden te traag", betreurt Sirleaf.
De noodtoestand had volgens het panel al op 22 januari 2020 moeten worden uitgeroepen in plaats van op 30 januari. "Elke dag telde", zeker de begindagen van de verspreiding van het virus.
Miljard vaccindoses tegen september
Het Independent Panel raadt aan om een globaal orgaan, de "Global Health Threats Council", in het leven te roepen, dat globale gezondheidsbedreigingen in de toekomst beter kan monitoren. Door regeringshoofden in deze centrale raad te verzamelen, kan er makkelijker worden overgegaan tot collectieve actie. De WHO moet ook onafhankelijk van de lidstaten over epidemieën kunnen oordelen, volgens het rapport.
Om de huidige gezondheidscrisis te beëindigen, moet elk land de nodige maatregelen nemen om de besmettingscijfers in te dammen. Het panel spoort daarnaast hoge inkomenslanden aan om naast hun voorraad voor eigen burgers, vaccins te doneren aan het COVAX-programma. De Verenigde Naties ontwikkelden samen met haar partners het initiatief om wereldwijd 92 landen te voorzien van vaccins en zo de inenting tegen het virus voor iedereen beschikbaar te maken. Het panel hoopt op een donatie van een miljard doses tegen september dit jaar.
WHO spaart niemand, ook zichzelf niet
Viroloog Johan Neyts herhaalt in "Terzake" dat de coronapandemie had kunnen worden voorkomen. "Ik heb voor het eerst gewaarschuwd voor corona in een publicatie 2013. Ik zei toen dat er coronaremmers ontwikkeld moeten worden omdat dat een groot probleem zou kunnen worden", zegt Neyts.
"In 2019 stond ik op een congres in Wuhan om te waarschuwen dat de wereld niet klaar is voor een coronapandemie en dat er snelle testsystemen moeten uitgewerkt worden. De virusremmers voor corona’s hadden we kunnen ontwikkelen. Dan hadden we bij de uitbraak in Wuhan de mensen kunnen behandelen en dan zou er geen epidemie of een pandemie geweest zijn."
Neyts juicht toe dat de WHO niemand heeft gespaard in het rapport, ook zichzelf niet. "In het rapport staat dat dit de laatste pandemie ooit moet zijn. Dat is ook de titel van het rapport. Er zijn al drie miljoen mensen gestorven en de impact op de economie is enorm. Men schat dat dat eind 2021 10 biljoen dollar is. Het is logisch dat ze heel hard op tafel kloppen."
Volgens Neyts is het mogelijk om geen pandemieën meer te laten ontstaan. "Je hebt daarvoor een heel snelle methode nodig om een nieuw virus te detecteren en ook met artificiële intelligentie kan werken. Als je de methoden hebt, kan je heel snel weten waar een potentiële uitbraak zit. Ze zeggen dat de WHO het voorzorgsprincipe hanteren. De WHO moet tijdig kunnen waarschuwen."
Bekijk het gesprek met Johan Neyts uit "Terzake" hier:
