Het "grotsyndroom" na corona: wat als je het niet goed (meer) ziet zitten om weer buiten te komen?

"Het grotsyndroom is een nieuwe term die gebruikt wordt om aan te geven dat mensen het misschien wel moeilijk gaan hebben om na de pandemie hun gewone leven weer op te pakken en de normale sociale interacties weer aan te gaan”, vertelt professor psychologie Inez Germeys (KU Leuven) in "Nieuwe feiten". Daar spelen meerdere zaken in mee.

"Een daarvan heeft veel te maken met gewoonte. Mensen zijn gesetteld in de situatie zoals ze nu is, hebben zich daaraan aangepast. Het huis verlaten, mensen zien en naar je werk of op café gaan, het zijn gewoontes die we weer moeten opbouwen. Dat heeft tijd nodig."

Een andere factor is angst.  "Als je kijkt naar risicoperceptie, hoe groot mensen de kans inschatten dat ze ziek worden, zie je dat het twee kanten op gaat. De grote massa's die plots samenkomen, daar is de risicoperceptie te laag. Voor mensen die niet naar buiten komen is de risicoperceptie te hoog. Want veilig buiten een terrasje doen, dat kan, daar zijn de experts het over eens."

Er zijn volgens Germeys mensen die bijna een posttraumatisch stress-syndroom ontwikkelen, die niet meer durven in contact te komen met andere mensen. Beluister hier het volledige gesprek in "Nieuwe feiten", het artikel gaat daaronder voort.

"We zijn al die prikkelingen en al die stimulatie niet meer gewoon", gaat Germeys verder. "Typische dingen als smalltalk, hoe ging dat ook alweer? Dat zijn dingen waar we heel lang niet meer mee beziggeweest zijn." Ze benadrukt dat dat niet vanzelfsprekend zal zijn voor een aantal mensen. "Sommigen gaan in het aangaan van contacten met anderen een duwtje in de rug nodig hebben. We moeten aandacht hebben voor mensen die echt met die angst blijven zitten, zij gaan daar echt hulp bij nodig hebben."

En dan gaat het zeker ook over jongeren, want op het grotsyndroom staat geen leeftijd, zegt Germeys. Voor de oudere generaties gaat het om het opfrissen van gewoontes en vaardigheden, jongere generaties zullen die moeten inhalen. 

"Jonge mensen moeten nog veel sociale vaardigheden opbouwen en om dat te doen hebben ze andere mensen nodig. Er gebeurt dan heel veel in je sociale netwerk en dat is nu stilgevallen. Dat begint vanaf 12, 13, 14 jaar en loopt door tot begin de 20. Loskomen van thuis, je eigen netwerk uitbouwen, liefdes- en vriendschapsrelaties aangaan, dat is nu allemaal veel moeilijker geweest."

Germeys vindt dat we er actief aan moeten werken om jongeren te begeleiden en hen kansen te geven om dat terug op te nemen, want dat is niet eenvoudig. "Het hoger onderwijs bijvoorbeeld zou er niet zomaar van mogen uit gaan dat voor iedereen alles lukt, weer naar de campus gaan, op kot gaan... Studenten moeten aangemoedigd worden om actief deel te nemen aan de campus en aan het studentenleven."

Een grote groep jongeren zal dat wel spontaan inhalen, maar niet iedereen. "Vooral voor jongeren die het al sociaal moeilijk hadden, is er nu enkel een grotere drempel bij gekomen."

Ook de Russische president Vladimir Poetin lijkt last te hebben van het grotsyndroom, zelfs al heeft hij onlangs twee dosissen van het Russische coronavaccin Sputnik-V gekregen. De website Proekt Media stelde vast dat Poetin liever binnen blijft: van bronnen bij het Kremlin leiden ze af dat het schema voor de Russische president vooralsnog niet gewijzigd is sinds zijn vaccinatie.

Proekt Media is een onafhankelijk Russisch medium dat zich bezighoudt met onderzoeksjournalistiek en doorgaans als betrouwbaar wordt ervaren, zegt VRT NWS-journalist Jan Balliauw, die gespecialiseerd is in Rusland. "Er is niets veranderd, dat betekent vooral dat iedereen die hem wil zien, eerst twee weken in quarantaine moet gaan", vertelt hij in "Nieuwe feiten". 

Beluister hier het volledige gesprek, het artikel gaat daaronder voort:

En die quarantaine geldt voor iedereen, dat gaat ver, van piloten en stewardessen op de vliegtuigen waarmee hij reist, over dokters die hem bezoeken, tot journalisten die hem mogen spreken. En dat heeft zo zijn kostenplaatje. "Deze regel geldt al meer dan een jaar en heeft al zo'n 70 miljoen euro gekost." En voorlopig wijzigt er niets aan het programma. "Begin juni is er zoals elk jaar een economisch forum in Sint-Petersburg. Journalisten die in de buurt van Poetin willen komen, moeten vanaf 20 mei in quarantaine."

Een beetje vreemd, toch, want Poetin is intussen volledig gevaccineerd. Eind maart kreeg hij de eerste dosis van het Russische vaccin Sputnik-V, half april zijn tweede. Daarvan zijn geen foto's of geen beelden verspreid, enkel een persmededeling. Poetin is volgens het Kremlin gevaccineerd, maar wijzigt zijn programma niet. Balliauw vermoedt dat dit de achterdocht over vaccinatie bij de Russen nog zal voeden.

"In Rusland staat men traditioneel wantrouwig tegenover vaccins, dat is ook historisch gegroeid. Het feit dat Poetin zijn programma niet wijzigt, zal de achterdocht nog groter maken. Als de overheid zegt dat het vaccin ons immuun maakt, waarom verandert hij zijn strikte maatregel dan niet?" Hij is veel strikter dan wordt aangeraden voor de gewone bevolking."

Enkele dagen geleden verscheen Poetin voor het eerst sinds lang nog eens in het openbaar, in een ijshockey-galamatch. Hij scoorde er meermaals en omhelsde zijn teamgenoten. "Poetin zei dat hij een test had laten doen op antilichamen en dat die uitwees dat hij een hoge dosis antilichamen had. Misschien wacht het Kremlin nog af om zijn strategie aan te passen."

Bekijk hier de beelden van Poetin tijdens de galamatch: